فرخ نژاد-خراسان جنوبی عالمان بزرگ، فرهیختگان بنام و زیاد و سرمایه داران فراوانی دارد اما چالش عمده آن این است که نخبه گریز است و هیچ نخبه و سرمایه داری در استان نمی ماند. سوال اینجاست که چرا سرمایه های علمی و مالی در خراسان جنوبی نمی مانند و در دیگر نقاط کشور سرمایه گذاری می کنند؟
رئیس سازمان بسیج سازندگی استان پاسخش این است که همه به نخبه پروری و وجود سرمایه های فراوان در خراسان جنوبی اذعان دارند اما سوال اینجاست که چرا نخبه گریز است؟
برای پاسخ به این پرسش باید به گفته مهندس«محمد زهرایی» یک تیم کارشناسی در این زمینه تشکیل شود تا دلایل فرار نخبگان علمی و سرمایه داران را دراستان بررسی کند و راهکارهای لازم را هم برای مانع شدن از این مهاجرت ها ارائه دهد.
او پاسخ این سوال را با پرسش های دیگری که خود مطرح می کند این طور ادامه می دهد: مگر غیرت فقط همین است که هرجا سخن از بیرجند و خراسان جنوبی شد خوشحال شویم؟ پس نباید غیرت عقلانی داشته باشیم؟ غیرت عقلانی یعنی آن نخبه علمی برای استان خود چه کاری می تواند انجام دهد؟ یا فرد سرمایه دار در استان خود به چه صورت می تواند سرمایه گذاری کند؟به گفته وی صد البته که باید موانع از سر راه نخبگان برداشته شود اما این نباید مانع این شود که فرد سرمایه گذار بومی سرمایه خود را به نقطه دیگری انتقال دهد.
منتظردکتر «ارنست» نباشیم
به علاوه در خراسان جنوبی نباید جزیره ای عمل کرد و منتظر شد تا دکتر«ارنست» به استان آمده و خراسان جنوبی را نجات دهد بلکه باید تک تک مردم این استان به وظیفه خود عمل کرده تا بتوان گامی برای توسعه و آبادانی برداشت. سوال دیگر این است که آیا همه به وظیفه خودمان به خوبی عمل می کنیم؟ آیا رفتار سازمانی با ارباب رجوع خود داریم؟
آیا هر شهروند رفتار درست شهروندی را رعایت می کند؟ آیا همانطور که برای خانه خود اهمیت قائل هستیم برای شهر خود نیز اهمیت قائل می شویم؟
اگر این طور باشد این می شود رفتار مطلوب شهروندی و رفتار مطلوب شهروندی شورای شهروندی مطلوب را هم به دنبال دارد. شورایی که به دور از جنجال ها به دنبال حل مشکلات و معضلات شهری است. همچنین مسئله دیگر این است اگر دانشجو هستیم چند درصد پایان نامه ها به سمت خشکسالی و کم آبی رفته است؟ چند درصد استادان کار پژوهشی مناسب و کاملی برای استان انجام داده اند؟
به نظر او وقتی نخبگان و سرمایه داران بومی استان در خراسان جنوبی سرمایه گذاری نمی کنند چطور می توان انتظار داشت از دیگر استان ها که سرمایه گذاران به خراسان جنوبی آمده و سرمایه گذاری کنند.
نبود همراهی در مسائل اقتصادی
مطلب دیگر در این زمینه به گفته رئیس سازمان بسیج سازندگی استان این است که چرا همانطور که در مسائل دینی و مذهبی به ویژه محرم همه با هم هستیم و هر سال شور بیشتری می آفرینیم درمسائل اقتصادی همراه هم نیستیم و کمک همدیگر نمی کنیم؟
یک موسسه کوچک ورشکست می شود و بیشتر از 300 میلیارد تومان سرمایه در آن خوابیده است بعد می گوییم سرمایه نداریم! چرا این سرمایه ها به چرخه تولید بر نمی گردد، یک بخش عمده بخاطر همین است که باید باور کنیم که تا بلند نشویم حرکتی هم انجام نخواهد شد. تمام سرمایه مالی دولت را بگذارند نه این دولت بلکه دولت های قبل را هم هزینه کنند محرومیت تمام نخواهد شد مگر اینکه بپذیریم و باور کنیم که باید حرکت کنیم.
چرا همیشه می گوییم روستاییان مهاجرت به شهرها نکنند اما تا برای شهرنشینان فرصتی پیش می آید سریع مهاجرت کرده و به نقطه دیگری می روند؟
سرهنگ«زهرایی» می افزاید: اگر به دنبال پیشرفت و توسعه هستیم باید کاری نکنیم تا زمینه مهاجرت روستاییان به شهرها فراهم شود.
بعلاوه اگر تمام زیرساخت ها هم به روستاها برود اما فرهنگ کار و تلاش به روستاها برنگردد و روستاها تولید کننده ، هولدینگ و کمک کننده شهرها نشوند چیزی تغییر نمی کند.
تغییر فرهنگ
به نظر او این تغییر فرهنگ از عهده مردم، بسیجیان و جهادگران برمی آید که به روستاها رفته و باورهای آن ها را تقویت کنند زیرا همین حرکت های کوچک و کنار که جمع می شود با انجام این کار شاهد حرکت بسیار زیبایی خواهیم بود.
مسئله دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که به سه نوع مدیریت هزینه، کیفیت و وجه تمایز توجه داشته باشیم به عنوان مثال در این زمینه برای خراسان جنوبی محصولات استراتژیک آن است که باید گفت در تولید آن نسبت به بقیه دارای مزیت نسبی هستیم و از نظر کیفیت هم در تولید محصولاتی مانند زرشک، زعفران و عناب دارای کیفیت بالاتری هستیم اما سوال اینجاست که آیا مزیت رقابتی هم داریم؟ آیا زرشک، عناب و زعفران خراسان جنوبی حرف اول را می زند؟
باید در پاسخ گفت: تا حدودی در بخش تولید این محصولات به صورت دست و پا شکسته خوب پیش رفته ایم یعنی به عنوان مثال در زمینه ایجاد بارگاه های بهداشتی ، دستگاه های دم گیر و خارکن زرشک اما در بسته بندی و فرآوری آن لنگ می زنیم. بعلاوه سوال دیگر این است آیا از این محصولات نکتار، مربا و لواشکی تولید کرده ایم؟ آیا حداقل به صورت تازه به سر سفره مردم غرب کشور رفته است؟ نکته قابل تامل در این زمینه این است که امروز شاهدیم در مرکزی و استان های دیگر زرشک می کارند. به گفته او مطمئن باشید اگر به این کار نپردازیم و به دیگر زنجیره های آن ارزش و اهمیت ندهیم یعنی باید به تولید، صنایع تبدیلی، بسته بندی و بازار فکر نکنیم، زرشک اراک مارک خواهد خورد و وارد بازار خواهد شد.
او ادامه می دهد:در چین همین گلبرگ زعفران را که دور می ریزیم استفاده و به عنوان چای لبخند عرضه می کنند و با هزینه بالا می فروشند. یا از چوب زرشک در پاکستان، افغانستان و هند استفاده می کنند زیرا بهترین فیلتر برای شوری آب است.
برندهای فراموش شده فرش
سوال اساسی تر این است که حتی خراسان جنوبی در حوزه میراث فرهنگی به عنوان مثال مانند فرش مود و قهستان که دارای برند جهانی است و در میراث دنیا به ثبت رسیده هیچ استفاده ای از آن نبرده است.
امروز دیگر نباید منتظر مشتری بود تا آمده و کالا را با قیمت خوب و سود بالا بخرد بلکه باید ذائقه و نیاز مشتری را شناسایی و براین اساس تولید کرد.
اما مدیریت وجه تمایز این است، جنسی تولید کنیم که دیگر نقاط ندارند و خراسان جنوبی دارای این مزیت است یعنی زعفران، زرشک و عنابی که این استان دارد در دیگر نقاط نیست.
یعنی خراسان جنوبی با این محصولات تمام شاخص های علم اقتصاد را دارد اما متاسفانه ارزش افزوده ای از این بابت نصیب استان نمی شود.
بعلاوه امروزه 21 درصد دولت ها و شرکت هایی که دارای مزیت رقابتی هستند به سرمایه های انسانی خود وابسته اند. یعنی اینکه اگر دانشجویی را به دکتری رسانده ایم و از بیت المال هزینه کرده ایم باید به طور حتم این دانشجو بتواند به اشتغال، عمران و آبادانی کمک کند.
همچنین سرمایه انسانی امروز در دنیا توسط کارگران علمی انجام می شود نه کارگران یدی و نه دانشمندان به تنهایی. کارگر علمی خلبانی است که قبل از پرواز علم آن را نیز آموخته است. کارگر علمی جراحی است که قبل از اینکه دست به تیغ ببرد به طورحتم علم آن را هم آموخته است. کارگر علمی مهندسی است که قبل از ساختن سد علم سد سازی را آموخته است. کارگر علمی اقتصاددانی است که وقتی مشاوره می دهد چه در ریاست جمهوری چه در شورای شهر و چه دستگاه های اجرایی علم و ادبیات اقتصاد را هم یاد گرفته باشد.