مردم می گویند ارتقای بیرجند به عنوان مرکز استان هم دردی از مشکلات این شهر را کم نکرد. آن ها بر این عقیده اند که انتظار این بود روند توسعه شهر و تامین زیرساخت ها با آن چه در دیگر شهرها انجام می شود تفاوت داشته باشد ولی تغییرات آن چنان که باید محسوس نیست. شهر هر روز شلوغ تر می شود اما توسعه زیرساخت ها کند است و نمونه بارز آن قفل شدن ترافیک در خیابان های کم عرض قدیمی شهر است که در ساعاتی بسیار کلافه کننده می شود.
نبود فضای سبز مناسب، متوقف شدن نهضت آسفالت در همان گام های اول، تکمیل نشدن برخی پروژه های کلان شهری، ناتوانی شهرداری در شهرسازی، تعریض لاک پشتی خیابان هایی چون طالقانی، مدرس و ... همه و همه از جمله مواردی است که شهروندان از آن سخن به میان می آورند.
چالش های پیش روی شهر و کارنامه مدیران در حوزه شهرسازی این سوال را هم به ذهن شهروندان آورده است که اعتبارات شهرداری چگونه صرف می شود و چرا بیرجند از داشتن فضاهای مطلوب بی بهره مانده و گاه قطار توسعه شهر در ایستگاه وعده های شهرداری درجا می زند؟
شهروندی می گوید: اگر چه 4 دوره شورای شهر را هم پشت سر گذاشتیم و گمان ها به سوی توسعه و تغییرات ملموس شهری می رفت اما باز هم آن چه دیده می شود به نظرم جریانی است که بسیاری دیگر از شهرها نیز آن را تجربه می کنند.
به عقیده «ایمانی» شاید با توجه به رکود در ساخت و ساز بخشی از منابع درآمدی شهرداری افت کرده باشد اما این نمی تواند دلیل و بهانه شهرداری برای کم کاری باشد. این که بودجه را در اختیار مدیری قرار دهند تا هزینه کند که هنر نیست اگر در نبود و یا کمبود بودجه توانستیم خلاقیت به خرج دهیم و کار را مدیریت کنیم هنر کرده ایم. شهروند دیگری هم می گوید: چند سال از ارتقای بیرجند به عنوان مرکز استان می گذرد اما به جز چند پروژه محدود و انگشت شمار شامل پارکینگ طبقاتی، ایجاد بلوار و ...، بقیه اقدامات مثل روکش آسفالت و ... مانند دیگر نقاط شهری است و پروژه ای که این روزها گره از دیگر چالش ها باز کند شاهد نیستیم.
«جانی» با بیان این که شهر بیرجند به لحاظ تمیزی شرایط خوبی دارد می افزاید: روز به روز گره ترافیکی در خیابان های اصلی کورتر می شود اما خبری از تعریض نیست. شهرداری می گوید هزینه خرید املاک را ندارد و مردم هم با قیمت هایی که کارشناسان تعیین می کنند حاضر به فروش ملک خود نیستند و در این بین تلاش اساسی برای رفع مشکل انجام نمی شود و مشخص هم نیست تا کی قرار است این مشکل باقی بماند.
شهروندی از مهرشهر هم می گوید : هرچند این محله نوساز است اما با مشکلات عدیده ای دست و پنجه نرم می کند و همه این موارد به خاطر ضعف برنامه ریزی هایی است که باید انجام می شد ولی مغفول مانده و حالا مردم با این مشکلات روزگار می گذرانند؛ معابر خاکی، نبود فضای سبز و معماری نامطلوب از جمله این مشکلات است.
«سبزه بین» می افزاید: جنوب شهر به اندازه کافی توسعه یافته است و باید شهرداری به نقاطی چون مهرشهر، کارگران، جوادیه و... نگاه مهربان تری داشته باشد.
گلایه های شهروندان در حالی مطرح می شود که به گفته مسئولان نبود درآمد پایدار، رکود در ساخت و ساز مسکن در سال های اخیر، عملی نشدن بعضی از تعهدات دولت برای کمک به شهرداری ها و طلب حدود 24 میلیارد تومانی شهرداری از دستگاه های اجرایی و مردم در سال های اخیر موجب شده تا شهرداری بیرجند با مشکلات مالی بسیاری مواجه شود و نتواند آن چنان که باید تحرک داشته باشد.
مصوبات مشکل ساز
به گفته دکتر «بهترین» عضو شورای اسلامی شهر بیرجند مصوبات شورا موجب شده تا در هرجلسه 100 تا 150 میلیون تومان بار مالی برای شهرداری ایجاد شود این در حالی است که شهرداری با مشکل مالی مواجه است.
دکتر «حسنی صفت» در جلسه هم اندیشی منتخبان پنجمین دوره شورای اسلامی بیرجند با فرماندار هم به بدهی 11 و نیم میلیارد تومانی دستگاه های اجرایی، پرداخت نشدن 6 میلیارد تومان عوارض خودرو و6 میلیارد تومان عوارض نوسازی به شهرداری اشاره کرد. در این جلسه که چندی پیش برگزار شد علاوه بر فرماندار و معاون عمرانی فرمانداری بیرجند، هر یک از منتخبان پنجمین دوره شورای اسلامی بیرجند با تاکید بر این که باید درآمد پایدار برای شهرداری تعریف شود، از مشکلات به وجود آمده در اثر محدودیت های مالی سخن گفتند و از فرماندار بیرجند خواستند تا با کمک مالی فرمانداری، مانع از این شود تا این امر بر مدیریت شهری و رفع معضلات شهری بیرجند تاثیر بگذارد البته «ناصری» فرماندار بیرجند از منتخبان پنجمین دوره شورای اسلامی شهر بیرجند خواست طرح ویژه ای برای ایجاد درآمدهای پایدار در شهرداری مصوب کنند.
علت باید مشخص شود
منتخب پنجمین دوره شورای اسلامی بیرجند هم می گوید: باید در این زمینه بررسی جامعی انجام دهیم و عواملی که موجب به وجود آمدن این مشکل شده را مشخص کنیم تا بر این اساس و به دور از شتاب زدگی و با کار کارشناسی تصمیمی صحیح گرفته شود. به گفته دکتر«تقی زاده» اگر درآمد شهرداری تنها بر گرفتن عوارض و صدور پروانه ساختمان متکی باشد این مشکل همچنان باقی خواهد ماند لذا باید منابع درآمد پایداری برای شهرداری پیش بینی شود.
وی در پاسخ به این سوال که مصوبات شورا تا چه حد در افزایش بار مالی شهرداری تاثیرگذار است، می افزاید: اگر مصوبات شورا بر اساس اولویت بندی باشد مشکلی به وجود نمی آید. مصوبات شورا باید به گونه ای باشد که با همفکری جمعی در رفع مشکل مالی شهرداری موثر واقع شود.
ایجاد منابع درآمدی
مشاور شهرداری بیرجند نیز با اعلام این که تعریف درآمد پایدار برای شهرداری موضوع زودبازدهی نیست و نتیجه آن در بلند مدت مشخص می شود، می گوید: با هدف ایجاد منابع جدید درآمدی برای شهرداری اقدام به مشارکت در ساخت مجتمع های تجاری در بیرجند کرده ایم. برای آغاز این کار زمین هایی در غفاری و رو به روی بیمارستان میلاد برای سرمایه گذاری بخش خصوصی مشخص شد اما با توجه به مشکلاتی که برای مجتمع تجاری هلال بیرجند به وجود آمده است بخش خصوصی از سرمایه گذاری در این زمینه استقبال نکرد.
به گفته «محمدیان» هر ماه به طور میانگین 3 میلیارد تومان برای حقوق پرسنل شهرداری پرداخت می شود و با وجود محدودیت های مالی یک روز حقوق پرسنل شهرداری بیرجند دیر پرداخت نشده است و تنها در زمینه اضافه کار که در واقع برای ترمیم حقوق است، در بعضی از موارد مشکل داشته ایم.
وی در زمینه چگونگی وصول مطالبات شهرداری از دستگاه های اجرایی و مردم می افزاید: با دستور استاندار دستگاه های دولتی موظف شده اند بدهی خود را به شهرداری پرداخت کنند که در این راستا با ادارات مختلف وارد مذاکره شده ایم تا این بدهی ها پرداخت شود.
بر اساس تعاملی که با بعضی از دستگاه های دولتی انجام شد، بدهی این ادارات از طریق اوراق سهامی که در اختیار شهرداری قرار می گیرد، پرداخت می شود. در بعضی از موارد مانند اداره های برق و آب و فاضلاب هم بدهی های مورد نظر به شهرداری از طریق تهاتر پرداخت می شود. او با اعلام این که شهرداری بیرجند 8 میلیارد تومان برای قبوض نوسازی از مردم طلبکار است، ادامه می دهد: با این که قوانینی برای برخورد با این گونه بدهکاران وجود دارد اما با توجه به مشکلات مالی مردم تاکنون با این افراد برخورد نشده است و هنگام مراجعه به شهرداری پرداخت بدهی را از آن ها خواسته ایم.