رنجبر- اتوبوس واحد به ایستگاه خیابان مدرس می رسد، پسر جوان از پله ها بالا می رود و روی صندلی می نشیند.
دقایقی نمی گذرد که زیپ کوله پشتی اش را باز می کند و بدون توجه به اطرافش با روان نویس روی صندلی اتوبوس جملاتی می نویسد و امضاء می کند و ...
تا چشم کار می کند روی صندلی های اتوبوس واحد خط ها و یادگار نوشته هایی به چشم می خورد و حتی لبه برخی از صندلی ها نیز شکسته است.
صبح یک روز تعطیل چند دختر جوان برای تفریح به پارک آمده اند. فرشی را پهن می کنند و روی آن می نشینند و با آن چه آورده اند خود را مشغول می کنند و در پایان هم برای این که به اصطلاح خودشان تفریح شان تکمیل شود با چاقوی همراه خراشی از اشکال مختلف بر تنه درخت می اندازند و ...
سوز عصر یک روز پاییزی تن را می لرزاند. پارک در سکوت محض به سر می برد. لامپ های روشنایی پارک یکی در میان شکسته است، صدای تعدادی جوان از فضای بازی کودکان به گوش می رسد. یکی یکی سوار تاب می شوند و بازی می کنند، به ناگاه زنجیر تاب پاره می شود اما دست بردار نمی شوند و سراغ وسیله ای دیگر می روند.
این روزها در هر گوشه شهر آثار برجا مانده از تخریب اموال عمومی به راحتی قابل مشاهده است. تفاوتی ندارد که روی یک دیوار باشد یا نماد، المان و حتی یک فضای سبز.
شکستن شاخه درخت ها، هدایت بخشی از فاضلاب خانه به کوچه و خیابان و جـوی، ریخـتن زباله در جوی و حاشیه خیابان، تخریب چمن، آسیب رساندن به خودروهای حمل و نقل عمومی و ... همه از جمله این کجروی ها و ناهنجاری هاست که در شهر رخ نمایی می کند.
شهروندی می گوید: تخریب اموال عمومی هزینه های بسیاری را به مدیریت شهری تحمیل میکند، مبالغ سنگینی که میتواند به جای تعمیر یا تعویض زودهنگام اموال و تجهیزات شهری، صرف انجام پروژهها و افزودن امکانات جدید شود.
به گفته وی تخریب اموال عمومی از سوی دیگر باعث خسارت های اجتماعی و اقتصادی فراوانی می شود و برای حیات اجتماعی و فردی آثار مخربی در پی دارد.
زیبایی شهر برای همه
یکی دیگر از شهروندان نیز می گوید: تخریب اموال عمومی در پارک ها، اتوبوس های واحد و دیگر اماکن توسط برخی شهروندان کار درستی نیست و نتیجه ای ندارد.
«آتش افروز» می افزاید: این دسته از شهروندان باید توجه کنند که شهر و زیبایی هایش متعلق به همه است بنابراین هر بخشی که تخریب شود نه تنها هزینه زیادی در بر دارد بلکه چهره شهر را نیز زشت می کند.
یک باغبان پارک توحید نیز می گوید: از شاخه چیدن گل ها و سوار تاب و دیگر وسایل بازی شدن توسط جوان ها بدون توجه به احتمال خرابی آن زیاد به چشم می خورد و نیاز به فرهنگ سازی در زمینه حفظ اموال عمومی در شهر داریم.
وی ادامه می دهد: برخی از شهروندان بدون توجه به فضای سبز در چمن ها راه رفته و باعث تخریب آن می شوند.
«شاطرزاده» هم شهروند دیگری است که می گوید: هزینه های صرف شده برای زیباسازی شهرها به طور حتم بسیار زیاد است و مردم باید توجه کنند که زیبایی و حفظ اموال عمومی در هر شهر نشانه فرهنگ آن جامعه است و با ورود هر مسافر و دیدن ابنیه و فضاهای دیگر متوجه می شوند که شهروندان این شهر چقدر به حفظ این فضاها توجه دارند.
یکی از شهروندان با اشاره به این که کودکان با مشاهده رفتارهای ضداجتماعی، این رفتارها را یاد میگیرند می گوید: مشاهده رفتارهای جامعه ستیز والدین و اطرافیان توسط کودکان باعث می شود تا آن ها رفتارهایی مانند تخریب اموال عمومی را یاد بگیرند و تکرار کنند.
مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری هم با یادآوری این نکته که نگهداری پارک ها به هزینه زیادی نیاز دارد می گوید: آسیب رساندن به امکانات پارک ها موجب تحمیل هزینه های اضافی می شود، درحالی که می توان این هزینه را صرف توسعه فضاهای سبز کرد.
«انصاری» می افزاید: تخریب مبلمان پارکی، شکستن چراغ ها، آسیب زدن به ابنیه، درختان و فضای سبز مواردی است که به یکی از دغدغه های سازمان در بخش نگهداری تبدیل شده و تنها راه حل آن ایجاد فرهنگ استفاده از امکانات است.
رفتار بزهکارانه
یک کارشناس ارشد جامعه شناسی هم در این زمینه می گوید: یکی از نابه هنجاری هایی که امروزه ممکن است جوانان را درگیر خود کند گرایش به تخریب است که می تواند شامل تخریب اموال عمومی، فضای سبز، جاده ها، دیوارها و... باشد.
«منیره جمجاه» می افزاید: نوشتن یادگاری روی دیوار بناهای تاریخی، اماکن مذهبی، مجسمههای نصب شده در میدانها، پارکها و مکانهای عمومی، سینماها، آسانسورها، پارکها و فضاهای سبز عمومی، صندلیهای اتوبوس و مترو، کتابهای کتابخانهها، کندن و برداشتن علایم راهنمایی، شکستن یا خم کردن تابلوهای راهنمایی و ... همه از آسیبهایی است که برای تخریب اموال عمومی انجام می شود.
آن طورکه وی توضیح می دهد: در این پدیده اجتماعی زشت که با نوعی روحیه بیمارگونه مطرح است فرد تمایل دارد به صورت ارادی و آگاهانه اموال عمومی و گاه اموال خصوصی را تخریب کند. به علاوه این پدیده ریشه در ضمیر انسانها داشته و به جنسیت، نژاد، ملیت، فرهنگ، مذهب، سن، قومیت، مدرک، نوع خانواده و جامعه هم بستگی ندارد.
کاهش کیفیت زندگی شهری
وی تاکید می کند: وندالیسم باعث کاهش کیفیت زندگی شهری میشود و با افزایش پرخاشگری و خشونت در شهرها نه تنها در کاهش کیفیت وسایل عمومی تاثیر دارد بلکه موجب افزایش احساس ترس و ناآرامی در جامعه میشود.
وی ادامه می دهد: زیانهای اقتصادی یکی از مهمترین و بارزترین آسیبهای وندالیسم است؛ چون هر سال بخش زیادی از بودجه صرف تعمیر و بازسازی وسایل تخریب شده میشود. علاوه بر صرف هزینه اقتصادی، شهروندان زمان زیادی را نیز از امکانات عمومی بی بهره هستند.
این زمان از دست رفته از بهره وری امکانات عمومی منجر به نارضایتی و بیاعتمادی مردم نسبت به مدیریت شهری و کاهش سرمایه اجتماعی اعتماد میشود.
وی می گوید: زشت شدن مناظر شهری، احساس بدی به شهروندان میدهد و همچنین به نوعی موجب تحریک دیگر وندالها برای افزایش تخریب میشود.
بی ارزش دانستن اموال و منافع عمومی، مهم ترین آسیب این حوزه است که ریشه در ناپختگی فردی، ضعف های فرایند اجتماعی شدن در مرحله عمل و نبود آموزش و اطلاع رسانی درباره محیط دارد.
دریافت مالیات
وی می گوید: یک راهکار اساسی این است که مالیات شهروندان به طور مستقیم و غیرمستقیم برای ارائه خدمات صرف شود و برعکس آن، پولی غیر از مالیات به منظور ارائه خدمات هزینه نشود. در چنین حالتی، شهروندان می پذیرند و به عینه مشاهده می کنند که خدمات شهری نتیجه مالیاتی است که خودشان می پردازند.
به گفته وی ضعف در اعمال قانون درباره تخریب اموال عمومی هم موجب گسترده شدن این نابه هنجاری می شود چون مجازاتی که برای این نوع جرایم در نظرگرفته شده است به گونه ای جامع و مانع و به صورت گسترده اعمال نمی شود.
به نظر او تربیت خانوادگی، فرهنگ سازی و بالا بردن شعور اجتماعی، افزایش مشارکت مردمی، دقت در استفاده از فضاهای بالقوه برای رفتارهای وندالیستی، افزایش نظارتهای اجتماعی، افزایش فضاهای عمومی، نیمهعمومی و خصوصی، بازطراحی شهری برای استفاده مناسب از فضاها، توجه به زیباسازی و زیباشناسی شهری و در نهایت در نظر گرفتن استحکام و شکل فیزیکی مناسب در ساخت سازهها و فضاهای شهری و مکان یابی دقیق و مناسب تجهیزات به منظور کم کردن امکان دسترسی تخریب گران به آنها از راهکارهای پیشگیری از رفتارهای وندالیسمی است.