طبیعت زنده در قاب تاکسیدرمی
رنجبر- ویترین بزرگی نگاهت را می دزدد، برای دقایقی به طبیعت و میان گونه هایی از حیات وحش سفر می کنی.
پرنده ها در میان پرهایشان رنگین کمانی از رنگ به نمایش می گذارند و نگاه بز کوهی برای چند لحظه تو را به رؤیای طبیعت می کشاند. طبیعت حیات وحش در این جا با همه بی جانی، جانی دوباره یافته است.
تنجر، اردک، سرحنایی، غاز، کشیم بزرگ، کبک و... همه و همه در یک ویترین بزرگ جا گرفته اند.
پیش از او پدر به عشق حفظ اثر و بقایایی از گونه های خاص حیوانات تیغ به دست گرفت و پوست و گوشت حیوانات را برید و بعد ماکتی ماندگار با استفاده ازعلم و هنر تاکسیدرمی ساخت.
دبیر زیست شناسی بود و اولین بار در تهران حیوانات تاکسیدرمی شده را دید و به این هنر علمی علاقه مند شد. بعدها با داشتن مجوز، پرنده هایی را شکار کرد و به صورت تاکسیدرمی درآورد و با علاقه به این کار ادامه داد. پسر هم همراه پدر از کودکی به این هنر علاقه مند شد در حالی که پیش از او اساتیدی در این زمینه در بیرجند حضور نداشتند.
«نوفرستی» در سال های انجام این کار و در بسیاری از مواقع حیوانات تاکسیدرمی شده را در اختیار دانشگاه های بیرجند قرار داده است تا آن ها نیز به نوبه خود بتوانند از آن استفاده کنند، حتی بارها حیوانات تاکسیدرمی شده را به دیگران هدیه کرد.
حالا 50 سال است که این فن و هنر را پیگیری می کند. او مرحله فرم و حجم دهی را برای تاکسیدرمی کردن حیوانات مهم تر از هر مرحله ای می داند چرا که باید به حالت طبیعی بدن حیوانات توجه کرد.
«محسن نوفرستی» شاگرد پدر است، اولین مرتبه سال چهارم ابتدایی بود که دست به این کار زد و تاکسیدرمی را با یک جوجه اردکی تجربه کرد. از سال دوم دوره راهنمایی به صورت حرفه ای و جدی این کار را دنبال کرد و اکنون مهندس معماری است اما همچنان در کنار معماری به تاکسیدرمی کردن گونه های خاص حیوانات اشتغال دارد.
هنر ماندگار کردن حیوانات
به عقیده وی این هنر برای ماندگاری تصویر حیواناتی که بسیاری از مردم تاکنون آن ها را ندیده اند و هیچ آشنایی هم در این زمینه ندارند مفید است. از ماندگاری حیواناتی که به دلایل مختلف ممکن است اتلاف شوند صحبت می کند و می گوید: می توان در قالب تاکسیدرمی برای همیشه در موزه های مختلف آن ها را ماندگار کرد.
او که تاکنون نمایشگاه های زیست محیطی زیادی برای محیط زیست استان برپا کرده است می گوید: درخارج از استان نمایشگاهی نداشته ام اما با همکاری حفاظت محیط زیست استان حیوانات زیادی را تاکسیدرمی کرده ام و در کنار این تاکنون حدود 170پرنده تاکسیدرمی شده را به موزه حیات وحش شوکت آباد تحویل داده ام. او با بیان این که مردم چندان با تاکسیدرمی آشنا نیستند می افزاید: بزرگ ترین حیوانی را که تاکسیدرمی کرده است پلیکان و کوچک ترین آن سهره جنگلی است و روز معلم کبک های تاکسیدرمی شده را به معلم دوره ابتدایی اش هدیه داده است.
وی می گوید: زمستان ها برای تاکسیدرمی کردن حیوانات و پرندگان بهتر است چون موی حیوانات و پر پرندگان در تابستان در حال ریزش و رویش دوباره است و در زمستان جلوه خود را نشان می دهد.
از آن جا که به عنوان یک شغل به هنر تاکسیدرمی نگاه نکرده است ساعت مشخصی برای کارش مشخص نکرده و هر زمان فرصت کند این کار را انجام می دهد.
وی اظهار می کند: در برخی فصل ها مانند تابستان که زمان شکار نیست کار متوقف می شود اما در زمستان طی 4 تا 5 ساعت به عنوان مثال یک کبک را می توان تاکسیدرمی کرد. وی سم پاشی و گردگیری پر و موی این مجسمه های طبیعی را برای جلوگیری از آفت بید و از بین رفتن ماکت ها توصیه می کند و ادامه می دهد: زمان نگهداری ماکت ها زیاد است شاید تا 50 سال هم بتوان یک حیوان تاکسیدرمی شده را نگهداری کرد.
او این هنر را از پوست کنی، گندزدایی و دباغی شروع می کند و بعد بر اساس حجم بدن آن حیوان یا پرنده ماکتی تهیه و سپس حالت دهی می کند.
وی ارزشمندترین تاکسیدرمی را کار کردن روی طاووسی می داند که پدرش به درخواست یکی از شهروندان بیرجندی انجام داد.
او تاکسیدرمی را هم هنر می داند و هم علم که در اوج زیبایی هنر با استفاده از علم به محافظت از گونه های خاص حیوانات در قالب شکلی طبیعی به یک مجسمه منجر می شود.
یک گلایه
وی گلایه دارد از این که سال 84 برای دریافت مجوز راه اندازی کارگاه آموزشی اقدام کرد اما دست اندازهای مسئولان وقت در اداره کل حفاظت محیط زیست مانع این کار شد هر چند شش سال بعد بنا به درخواست اداره کل حفاظت محیط زیست این مجوز را دریافت کرد.
وی می گوید: وسایل ابزار کار در بیرجند وجود دارد و مشکلی نیست اما تاکسیدرمی کردن پستانداران و پرنده های کوچک بسیار دشوارتر از دیگر حیوانات با جثه بزرگ است و هزینه کار روی حیوانات بزرگ هم بیشتر و هم زمان بر است.
وی می افزید: هم اکنون محیط زیست برای تاکسیدرمی حیوانات و برپا کردن موزه های مختلف در استان از هنرش استفاده می کند. او که 12سال است به این هنر اشتغال دارد می خواهد در آینده نمایشگاهی از حیوانات تاکسیدرمی شده را درمعرض دید عموم قرار دهد.