در آستانه همایش نکوداشت ملی خاندان راشد محصل
تعداد بازدید : 17
5 برادر خادمان علم و فرهنگ
قاسمی - بیستم اردیبهشت همایش نکوداشت ملی خادمان علم و فرهنگ ویژه خاندان راشد محصل در دانشگاه بیرجند برگزار می شود.
خاندانی که به واقع در عرصه علم و فرهنگ کشور و به ویژه خراسان جنوبی خوش درخشیده و همه اعضای آن به رتبه های عالی رسیده اند، پنج پسر و یک دختر که هر یک در رشته ای از علم سرآمد شدند.
پدرشان شیخ محمد حسین راشد محصل از علما و مجتهدان بیرجند و مادرشان دختر ملا محمد حسن هردنگی از علمای با فضیلت ناحیه هردنگ است، والدینی که هر دو در علم آموزی و معرفت فرزندان خود نقش اساسی داشتند.
چهار پسر در روستای افضل آباد خوسف متولد شدند و در شرایط و سختی های آن زمان راه مکتب خانه را در پیش گرفتند و سپس راهی دبستان و مقاطع بعدی شدند.
بیرجند در آن سال ها شاید شناخته شده نبود و از امکانات و خدمات هم بهره چندانی نداشت اما محرومیت ها مانع تلاش این خاندان نشد و همه راه تحصیل و علم آموزی را پیمودند و به مدارج عالی رسیدند.
تنها دختر خانواده راشد محصل تحصیلات دانشگاهی را که به پایان رساند به کار تعلیم و تربیت دانش آموزان پرداخت اما پسران خانواده همه تحصیلات عالیه را گذراندند، پسرانی که به مشابه پنج انگشت، دست علم برای خاندان راشد محصل شدند.
پزشکی و شاعری
دکتر «غلامرضا محتشمی برزادران» عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و از بستگان این خانواده است که در معرفی آن ها می گوید: دکتر «محمد علی راشد محصل» سال 1312 در روستای افضل آباد قیس آباد ماژان متولد شد.
پس از مکتب خانه، دوران ابتدایی، دبیرستان و دانشسرای مقدماتی را در بیرجند گذراند و سال 1332 با عنوان شاگرد ممتاز دانشسرای مقدماتی راهی تهران شد و پس از دریافت دیپلم کامل متوسطه، به علت مریضی به بیرجند بازگشت. در سال 38 موفق به ثبت نام در دانشکده پزشکی و در سال 1345 با کسب رتبه اول فارغ التحصیل شد. دوره تخصص پزشکی را در زمینه بیماری های گوارشی و آندوسکوپی در فرانسه گذراند و به ایران بازگشت و در معالجه بیماران از هیچ کوششی دریغ نکرد.
در سال 65 برای مداوا به فرانسه عزیمت کرد و در مهر69 در دیار غربت جان به جان آفرین تسلیم کرد. از وی دو جلد کتاب درباره امراض گوارش و نیز کتابی به زبان فرانسه و چندین مقاله به زبان فارسی، فرانسه و انگلیسی به چاپ رسیده است.
وی با همکاری پزشکان پیش کسوت بیرجند در آن سال ها دانشگاه علوم پزشکی را راه اندازی کرد.
وی می افزاید: او طبیبی حاذق و مسلط به زبان های فارسی، فرانسه، عربی و انگلیسی و همچنین شاعری با ذوق، احساس و متعهد بود که از او اشعار زیادی باقی مانده است که از میان آن ها شعر «یادنامه شب تولد» که در واقع تاریخچه زندگی اوست از طراوت بیشتری برخوردار است.
... شب گونه حیات، سرودی است بی بدیل/ تاریک و بیمناک و پر از اختر امید / یک سو سیاه چون دل این دلقکان شهر / یک سو سپید چون تن البرز و برق دی / من در میان شهر، همان روستایی ام/ تنها شکسته خسته لب جویبار ده / در آرزوی دیدن گنجشک و کاکلی .
عاشق کتاب، متواضع و آزاد اندیش
دیگر فرزند این خاندان، دکتر «محمد رضا راشد محصل» است که در روستای افضل آباد متولد شد و پس از دوره دانشسرای مقدماتی و آموزگاری در بیرجند در سال 1338 تحصیل در رشته ادبیات فارسی را در مشهد آغاز کرد و سپس مدرک کارشناسی ارشد و دکترای ادبیات فارسی را از دانشگاه تهران گرفت.
همکاری با فرهنگستان زبان ایران، عضو هیئت علمی دانشگاه جندیشاپور اهواز (شهید چمران فعلی)، همکاری با شورای کتاب کودک، تدوین دایره المعارف (قاموس)، تدریس در دانشگاه تبریز، همکاری با دانشکده ادبیات مشهد و دانشگاه بیرجند و ... را هم در کارنامه اش دارد.
پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی، گزیده حدیقه سنایی با شرح و توضیح، نشانه شناسی ادبی در کاربرد قرآن و حدیث، تاریخ فرهنگ و آموزش نوین در بیرجند، فارسی عمومی، (با همکاری دکتر بهنامفر و دکتر محمّدی)، داستان گشتاسب در دو نگاه، نظارت بر تهیه و چاپ سه کتاب شاهنامه پژوهی و خیّام شناخت و عطّار شناخت و بیش از 80 مقاله در فهرست آثار وی است.
دکتر محتشمی درباره وی نیز می گوید: در طول فعالیت های علمی و اجرایی خود در گروه زبان و ادبیات فارسی، مرکز خراسان شناسی یا در فرهنگسرای فردوسی خالصانه خدمت می کرد اما هیچ مطالبه ای در مقابلش نداشت.
دکتر محمد رضا راشد عاشق کتاب است و یکی از کارهای همیشگیاش اهدای کتاب به دانشجویان، دوستان و کتابخانههای تازه تاسیس است، به لحاظ روحی و اخلاقی آزاد اندیش و راست قامت و به دور از همه مسائل مالی بسیار متواضع است، در همه مسائل و عواطف انسانی پیشتاز است و مهربانی، صله رحم، احترام به فامیل و ... از خصوصیات بارز وی است. اطلاعات او در شعر و ادب و تاریخ اجتماعی ایران گسترده و حیرت انگیز است و احاطه اش بر علوم قرآنی، احادیث، آثار عرفانی، تسلط بر محتوای دیوان شاعران و آثار نویسندگان کهن، شیرینی کلاس درس اوست.
دکترای زبان اوستایی و سانسکریت
وی سومین پسر خانواده را دکتر «محمد تقی راشد محصل» معرفی می کند که مشابه دیگر برادرها تحصیل در روستای افضل آباد و بیرجند را تجربه کرده است و دکترای زبان اوستایی و سانسکریت، کتاب ها و مقاله های فراوانی دارد.
پس از دوره مقدماتی دانشسرا، دو سال در دبستان خاقانی خُنگ آموزگار بود و در همان نخستین سال آموزگاری سال ششم ادبی را داوطلبانه در مشهد امتحان داد و از مهر 1339 در رشته ادبیات فارسی دانشکده ادبیات مشهد مشغول به تحصیل شد اما به این مرحله قانع نشد و فوق لیسانس رشته زبانشناسی همگانی و فرهنگ و زبان های باستانی و همچنین دورة دکترای فرهنگ و زبان های باستانی را به پایان رساند.
وی می گوید: دکتر محمد تقی راشد محصل از تیر ماه 55 تا شهریور58 به منظور تکمیل آگاهی ها و آشنایی با زبان سانسکریت و آمادگی برای پژوهش در زمینه زبان اوستا و پهلوی از سوی فرهنگستان به دانشگاه یوهانس گوتنبرگ آلمان اعزام شد و در بخش زبانشناسی تطبیقی نزد پروفسور هلموت هومباخ و دستیارش دکتر ژان کلنز، اوستا و ودا و در بخش هندشناسی آن نزد پروفسور بُودروس سانسکریت خواند. تاکنون 11 کتاب و حدود70 مقاله در نشریات گوناگون از وی چاپ شده است و واژههای گویشی در نوشتههای ابوریحان بیرونی، درآمدی بر دستور زبان اوستایی، سروش یسن، دینکرد هفتم و ... از کتاب های وی است و سه کتاب هم در نوبت چاپ دارد.
استاد نمونه در کشور
چهارمین برادر دکتر «محمد حسن راشد محصل» در رشته کشاورزی تحصیل کرده است. استاد و عضو هیئت علمی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد است و فوق لیسانس گیاه شناسی و دکترای زراعت (علف های هرز) از دانشگاه نبراسکا آمریکاست.
رئیس کمیته تخصصی کشاورزی هیئت ممیزه، رئیس دانشکده کشاورزی، پژوهشکده علوم گیاهی، مدیریت گروه زراعت دانشکده کشاورزی مشهد و... بخشی از سوابق کاری وی است و عضویت در هسته آموزشی و برنامه ریزی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، شورای جهاد دانشگاهی دانشکده کشاورزی، هیئت تحریریه مجله دانش علف های هرز ایران، هیئت مدیره انجمن علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران و به عبارتی بیش از 30 عنوان عضویت در انجمن های مختلف را در کارنامه دارد و استاد نمونه دانشگاه فردوسی و همچنین نمونه کشور نیز شده است.
159مقاله فارسی و36 مقاله انگلیسی به طور کامل از وی چاپ شده است.
استاد برجسته مهندسی برق
آخرین فرزند پسر این خانواده کوشا ، دکتر«جلیل راشد محصل» فوق لیسانس مهندسی برق و دکترای مهندسی برق (مخابرات) از دانشگاه میشیگان- اناربور (Ann Arbor) – آمریکا دارد. در کارنامه علمی این فرهیخته عضویت هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان و دانشکده فنی دانشگاه تهران، سرپرست آزمایشگاه مایکروویو- دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر به چشم می خورد.
تألیف سه کتاب درسی دانشگاهی و ترجمه یک کتاب در زمینه های مهندسی برق، فیزیک و ریاضیات مهندسی را هم در سوابق خویش دارد. بیش از 100 مقاله علمی در مجلات علمی و پژوهشی داخلی و بین المللی، استاد برجسته مهندسی برق کشور و منتخب فرهنگستان علوم بخش کوچکی از افتخارات آموزشی وی است.