واقعیت نمودار جمعیتی استان
تعداد بازدید : 9
روی خط جوانی در مسیر سالمندی
زهرا خسروی- از دهه های گذشته تاکنون نه تنها کشور بلکه خراسان جنوبی هم با فراز و نشیب های زیادی از نظر جمعیتی رو به رو بوده است، در بازه ای از زمان تاکید بر کاهش جمعیت بوده و در زمانی دیگر نیاز به افزایش جمعیت مطرح شده است. در سال های پس از تقسیم استان، جمعیت این منطقه چه بر اساس مهاجرت ها و چه طبق تولدها افت و خیزهایی را تجربه کرده است اما وسعت و پراکندگی مناطق جمعیتی آن و نرم جمعیت باعث شده تا در تصمیم گیری های مدیریتی به آن چه که مستحق آن بوده است دست نیابد. در این بین از جمعیت 768 هزار و 898 نفری استان بر اساس سرشماری سال 95 بیش از هزار سالمند بالای 60 سال هستند و خراسان جنوبی که 28 امین استان کشور به لحاظ جمعیتی است در شاخص سالمند 60 سال به بالا در رده 11 کشور قرار دارد که این بی شک موضوع مثبتی برای این منطقه نیست.
بر اساس آمار ارائه شده هر چند ولادت در استان از سال 90 تا 95 خط صعود را پیموده است اما با توجه به افزایش طلاق و کاهش ازدواج در این مدت، از سال 95 به بعد نمودار کاهش جمعیت در استان خودنمایی می کند موضوعی که نیازمند توجه جدی مسئولان و ارائه راهکار متناسب در این زمینه است.
کاهش ولادت
مدیر کل ثبت احوال با اشاره به ثبت 17 هزار و 885 واقعه ولادت در سال 96 از کاهش 2.4 درصدی این آمار در مقایسه با سال 95 خبر می دهد و می گوید: از این تعداد 9 هزار و 283 نوزاد پسر و هشت هزار و 602 نوزاد دختر هستند. همچنین از مجموع ولادت ها 12 هزار و 680 واقعه ولادت مربوط به مناطق شهری و پنج هزار و 205 واقعه مربوط به مناطق روستایی است.
«مجتبی فاطمی» با بیان این که در این مدت به طور متوسط روزانه 49 و در هر ساعت دو واقعه ولادت به ثبت رسیده است، نسبت جنسی ثبت واقعه ولادت در استان را 108 مورد اعلام می کند و می افزاید: به ازای 100 تولد دختر، 108 نوزاد پسر متولد شده اند. به گفته وی، بر اساس آمار ولادت ثبتی در سال 96 بیشترین و کمترین ثبت ولادت مربوط به شهرستان های بیرجند با هفت هزار و 377 مورد و خوسف با 323 مورد بوده است.
افزایش فوت شدگان
این مسئول در حالی از کاهش تولد خبر می دهد که افزایش 3.1 درصدی آمار فوت شدگان در سال 96 نسبت به سال قبل آن را یادآور می شود و اظهار می کند: در این بازه زمانی سه هزار و 869 واقعه فوت در استان به ثبت رسیده است که از این تعداد دو هزار و 40 مورد مرد و هزار و 829 مورد زن بوده است. همچنین تعداد فوت ثبت شده در مناطق شهری دو هزار و 171 واقعه و در مناطق روستایی هزار و 698 واقعه است. بر اساس آمار «فاطمی» نسبت جنسی وفات 112 واقعه است که به ازای 100 واقعه فوت ثبت شده زنان، 112 واقعه فوت ثبت شده مربوط به مردان است.
به گفته وی، براساس اعلام سازمان ثبت احوال کشور در سال 96 نرخ ثبت فوت در این استان 4.9 واقعه فوت به ازای هر هزار نفر از جمعیت آن است.
وی بیشترین تعداد افراد فوت شده در سال 96 را مربوط به گروه سنی 75 سال و با رقم دو هزار و 57 نفر یعنی 55.6 درصد اعلام می کند و کمترین تعداد افراد فوت شده را هم مربوط به گروه سنی 10 تا 14 سال و با رقم 18 نفر یعنی 0.5 درصد بیان می کند. او بیشترین علت فوت افراد را مربوط به بیماری های قلبی و عروقی با 38.8 درصد اعلام می کند. آن طور که مدیر کل ثبت احوال می گوید: با توجه به سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 95 میانگین سنی جمعیت استان 29.5 است که در مقایسه با دیگر استان ها در رده بیست و چهارم قرار دارد. بنا بر آمار وی میانگین سنی مردان و زنان استان در سال 95 به ترتیب برابر با 29.10 و 29.88 سال بوده است. همچنین میانگین سنی مردان و زنان استان در نقاط شهری به ترتیب برابر 28.38 و 28.74 سال و در نقاط روستایی به ترتیب برابر با 30.13 و 31.50 سال است.
وی میزان باروری کل را شمار تمام فرزندانی می داند که یک زن در طول دوران بارداری از 15 تا 49 سالگی به دنیا می آورد و ادامه می دهد: برابر سرشماری سال 95، نرخ باروری کل در استان برابر 2.8 بوده که بالاتر از حد جایگزینی یعنی 2.1 است و نسبت به میزان باروری کل در سال 90 افزایش داشته است. او سن ازدواج، میزان تجرد قطعی، نازایی، مرگ و میر زنان، نوع جوامع شهری و روستایی، مذهب، وضع مسکن و میزان درآمد و دخالت دولت ها را در افزایش یا کاهش میزان موالید موثر می داند و اضافه می کند: پیشگیری از بارداری از عواملی است که نقش مهمی در باروری و کاهش جمعیت یا ثابت ماندن آن ایفا می کند.
کاهش ازدواج، افزایش طلاق
آن طور که آمارها نشان می دهد از سال 90 تا 95 هر چند نمودار ولادت ها در استان روند صعودی داشته اما نگاهی به وقایع ازدواج و طلاق در این مدت حاکی از افزایش طلاق و کاهش ازدواج است، موضوعی که عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه بیرجند نسبت به آن هشدار جدی می دهد و می گوید: در صورت ادامه این فرایند با مشکل جدی جمعیتی در آینده رو به رو خواهیم شد.
دکتر «آخوندی» با اشاره به کاهش 2.4 درصدی تولد در سال گذشته نسبت به سال 95 می افزاید: اگر چه ولادت از سال 91 تا 95 با توجه به عواملی افزایش داشته اما در نهایت از سال 95 به بعد با کاهش ولادت رو به رو بوده ایم که دلیل آن کاهش میزان ازدواج و افزایش طلاق از سال 91 تاکنون بوده است.
به گفته وی در صورت ادامه این روند، جای نگرانی جدی وجود دارد چرا که امکان کاهش ولادت در سال آینده از دو درصد به چهار درصد وجود دارد و این موضوع حاکی از تغییر نگرش به ازدواج و فرزندآوری است و به دلایل متعددی منجر به کاهش باروری شده است بنابراین در آینده با مشکل جدی کاهش جمعیت فعال و پیری آن مواجه خواهیم شد که باعث افزایش بالای هزینه های درمانی و بیمارستانی و مشکلات عمده دیگر می شود. به نظر وی، هر چند این مشکل کشوری است و بقیه استان ها را هم درگیر کرده اما راهکارهای زیادی برای کنترل آن وجود دارد که مهم ترین آن تبلیغات، ایجاد شغل، تامین اقتصادی خانواده و اعمال سیاست های تشویقی زادآوری است.
هشدار جدی
این کارشناس ادامه می دهد: تعداد زیادی از جمعیت فعال و جوانان در سن ازدواج، شغلی ندارند و بخش عمده ای از طلاق ها هم به دلیل بیکاری و ناتوانی همسر در پرداخت هزینه های زندگی است بنابراین ابتدا باید فکری برای حل این معضل کرد چرا که جوان بیکار، ازدواج نمی کند و چنان چه ازدواج کرد اقدام به فرزندآوری نمی کند یا به داشتن یک فرزند اکتفا می کند که این مشکل بسیار بزرگی است و نیاز به توجه جدی دارد.
او این موضوع را یک هشدار جدی می داند که برای یافتن راهکار و برطرف شدن آن به افراد متخصص مراجعه نمی شود و در واقع گوش شنوایی هم وجود ندارد و یک بی تفاوتی در تصمیم گیران وجود دارد که مایه تاسف است که در صورت ادامه این روند در 10 سال آینده به طور قطع با مشکل جدی مواجه خواهیم شد هر چند آثار آن از هم اکنون پیداست بنابراین الان باید فکر و چاره ای برای آن اندیشید.
او میانگین سنی 29.5 سال جمعیت استان را مطلوب می داند و با توجه به رده بیست و چهارم استان در این موضوع می گوید: هم اکنون از نظر پیری جمعیت، وضعیت مطلوب است و تعداد زیاد جوانان بیکار نشان دهنده جوانی جمعیت است.