عبور خراسان جنوبی از خط قرمز بحران
تعداد بازدید : 15
اعتبارات به گرد ریزگردها نمی رسد
فرخ نژاد- وقتی 53 درصد مساحت استانی تحت تاثیر فرسایش بادی باشد نشان دهنده بحرانی بودن آن نقطه جغرافیایی است و اگر مخاطره طبیعی دیگری مانند خشکسالی نیز حضوری مستمر و همیشگی داشته باشد به طور حتم وخامت اوضاع بیش از این خواهد بود طوری که خط قرمز بحران را نیز رد کرده و به چالشی جدی در آن منطقه مبدل خواهد شد. با آن که وضعیت خراسان جنوبی در زمینه بروز توفان های همراه با گرد و غبار و ریزگرد وخیم است اما تا سال گذشته منابع اعتباری برای طرح مقابله با ریزگردها نداشته و از سال قبل با پیگیری های مستمر اداره کل حفاظت محیط زیست برای اولین بار موفق به گرفتن 18 میلیارد ریال شده است.
خراسان جنوبی به لحاظ اقلیمی جزو استان های خشک و بیابانی محسوب می شود و همین اقلیم سبب شده تا دارای 28 کانون بحران فرسایش بادی معادل یک میلیون و 386 هکتار و به مساحت تحت تاثیر سه میلیون و 121 هزار هکتار باشد که این موقعیت جغرافیایی به همراه استمرار قهر طبیعت سبب شده تا شاهد گسترش حوزه بیابانی خراسان جنوبی باشیم که این حوزه نیز برای مقابله با این پدیده رو به گسترش نیاز به اعتبار دارد اما مثل این که برای مقابله با بیابان زدایی در استان از محل طرح مقابله با ریزگردها اعتباری اختصاص نیافته و منابع مالی که برای این حوزه نیز مصوب شده حداکثر نیمی از آن تخصیص یافته است که باید گفت بیابان زدایی با این روند اعتباری نمی تواند از پدیده بیابان زایی در استان پیشی بگیرد. حال پرسش این جاست که تامین منابع مالی برای مقابله با پدیده ریزگردها در استان تا چه حد ضرورت دارد و برای بهره مندی از منابع ملی در این زمینه چه اقداماتی انجام شده است؟
منشا ریزگردها
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست قبل از پاسخ به این پرسش به بیان منشا پدیده ریزگردها در خراسان جنوبی می پردازد و می گوید: گرد و غبار یک رویداد طبیعی است که در مناطق خشک و نیمه خشک شکل می گیرد و پیامدهای نامطلوب بسیاری را به همراه دارد. خشکسالی های اخیر، تغییرات اقلیمی و پدیده گرمایش جهانی از مهم ترین عوامل طبیعی پدیده گرد و غبار است و برخی عوامل دیگر از قبیل خشکاندن تالاب ها و نابودی آن ها، درصد پایین پوشش گیاهی در برخی مناطق مستعد گرد و غبار، ساخت سدهای بزرگ در داخل و خارج کشور و توسعه ناپایدار ناشی از مسئله جنگ و ویرانی های منطقه در کشورهای همسایه بر شدت و وسعت پدیده گرد و غبار در کشور افزوده و باعث گسترش آن بر بیشتر مناطق ایران شده است.
مهندس«مهدی اله پور» با بیان این که توفان های گرد و غبار به معنای افزایش ذرات جامد معلق در جو است طوری که موجب تیرگی نسبی هوا می شود، میزان دید افقی یا دید عمودی کاهش یافته و رطوبت نسبی هوا نیز کمتر از 80 درصد می شود می افزاید: این پدیده که در مناطق مجاور بیابان ها و نواحی خشک ایران و جهان در فصول گرم سال شایع است به عنوان یک فرایند طبیعی جغرافیایی شناخته شده و می تواند تاثیر زیادی بر محیط زیست و زندگی بشر از طریق بروز رخدادهای بهداشتی مانند ایجاد مشکلات تنفسی و ریوی، بینایی و بیماری های عفونی داشته باشد. به گفته وی خراسان جنوبی با داشتن مساحتی حدود 150 هزار و800 کیلومتر مربع 11 درصد از مساحت کل کشور را شامل می شود و به لحاظ اقلیمی جزو استان های خشک و بیابانی محسوب می شود طوری که حدود 53 درصد از مساحت استان تحت تاثیر فرسایش بادی است، به علاوه نسبت سطوح تحت تاثیر این پدیده حدود 4/5 متوسط کشوری است که نشان دهنده بحرانی بودن این استان است.
این کارشناس حوزه محیط زیست کاهش و کمبود پوشش گیاهی منتج از خشکسالی های متوالی و طولانی در سال های اخیر، تخریب مراتع به دلیل چرای بی رویه دام و بی توجهی اهالی محلی به پوشش گیاهی منطقه را از دلایل وقوع گرد و غبار در استان اعلام می کند و کمبود بارندگی و رطوبت به لحاظ اقلیمی، اختلاف دمای زیاد بین روز و شب در مناطق کویری که منتج به ایجاد ناپایداری هوا و مسبب توفان و وزش باد شدید است، همجواری استان با سیستان و بلوچستان و متاثر شدن هوای استان از بادهای 120 روزه، تاثیرپذیری استان از لحاظ جغرافیایی و اقلیمی از دو کویر بزرگ مرکزی وکویر لوت و فعالیت های عمرانی مانند برداشت مصالح از رودخانه ها و رعایت نکردن عمق گودبرداری را از دلایل ریزگردها برمی شمرد.
تاکید «اله پور» بر این است که به دلیل این که توفان های گرد و غبار طی سال های اخیر در استان در زمره مهم ترین مخاطرات اقلیمی و جوی خراسان جنوبی به شمار می آید باید این موضوع جزو ویژگی های اقلیمی استان مورد توجه بیشتر مسئولان در سطح کلان کشور قرار گیرد.
همچنین بر اساس تحقیقات انجام شده توسط اداره کل هواشناسی استان، طبس دارای بیشترین فراوانی پدیده توفان گرد و غبار در استان و پس از آن نهبندان گزارش شده است. این مسئول ادامه می دهد: با توجه به آن چه گفته شد برای سازگاری با این بلای جوی به منظور کاهش خسارت هنگام رخداد این پدیده نیاز به توجه بیشتر به مناطق جنوبی و غربی استان خراسان جنوبی احساس می شود تا آثار زیانبار آن کمتر متوجه اقتصاد و معیشت مردم در این منطقه از کشور شود. وی در پاسخ به سوال طرح شده مذکور ادامه می دهد: اداره کل حفاظت محیط زیست با پیگیری های مستمر در سال 1396 توانست برای اولین بار اعتبار ملی به میزان 18 میلیارد ریال و در زمینه طرح مقابله با ریزگردها از محل اعتبارات ملی از دو حوزه معاونت محیط زیست انسانی و طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست دریافت کند. وی پروژه های در نظر گرفته شده برای هزینه کرد این اعتبار را نیز انجام پروژه تثبیت کانون های بحرانی گرد و غبار (بیولوژیک و غیربیولوژیک) با گونه های سازگار همراه با آبیاری و مراقبت در مناطق تحت مدیریت با حجم عملیات 400 هکتار اعلام می کند که به این منظور 100 هکتار پروژه نهال کاری در پناهگاه حیات وحش و تالاب کجی نمکزار نهبندان در حال انجام است و 300 هکتار دیگر هم در منطقه حفاظت شده مظفری در حال تحویل به پیمانکار است. به گفته این کارشناس انجام پروژه مدیریت هرزآب با اجرای هلالی آبگیر و بذرکاری در مناطق تحت مدیریت استان با حجم عملیات هزار و 200 هکتار پروژه دیگری است که در سه منطقه تحت مدیریت استان شامل مناطق حفاظت شده درمیان – سربیشه به مساحت 300 هکتار، منطقه شاسکوه به مساحت 300 هکتار و پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس به مساحت 600 هکتار به پیمانکار تحویل شده است.
علاه براین اعتبارات تخصیص یافته برای راهبری، نوسازی، تعمیر و جایگزینی آنالیزورهای ذرات معلق هوای محیط به منظور ایجاد یک ایستگاه با اعتبار 250 میلیون ریال و انجام پروژه های مدیریت زیست بوم با اعتباری بالغ بر چهار میلیارد و 850 میلیون ریال برای اجرا در پناهگاه حیات وحش و تالاب کجی نمکزار نهبندان به منظور ارتقای سطح فرهنگ و دانش زیست بومی ساکنان حوزه تالاب در مرحله هزینه است.
تخصیص نیمی از منابع
آن طور که رئیس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری هم می گوید: سال گذشته این حوزه از محل منابع ملی و استانی به ترتیب 17 میلیارد و 603 میلیون تومان و 864 میلیون تومان اعتبار مصوب داشت که از این بودجه در سرفصل منابع ملی بیش از هشت میلیارد تومان و از بودجه استانی نیز 409 میلیون تومان آزادسازی شد یعنی فقط نیمی از منابع مصوب تخصیص یافته است.
مهندس«یوسفی» می افزاید: از همین سرفصل ها نیز برای مقابله با پدیده ریزگردها اعتبار در نظر گرفته شد زیرا در این زمینه بودجه خاصی نداشته ایم.
علاوه براین در قالب تفاهم نامه طرح مقابله با ریزگردها که از سوی ریاست جمهوری ابلاغ شده نیز با ابراز تاسف اعتباری در قالب ریزگردها به خراسان جنوبی در حوزه منابع طبیعی اختصاص نیافته است.
خبر مرتبط
گرد و خاک در مرزهای شرقی استان خیز می گیرد
طی دو سه روز آینده در استان شاهد خیزش گرد و خاک در مرزهای شرقی و منطقه طبس خواهیم بود.
کارشناس اداره کل هواشناسی استان با اعلام این خبر به «خراسان جنوبی» گفت: طی دو سه روز آینده شاهد سرعت وزش باد و کاهش دید افقی بوده که در ساعات پایانی روز افزایش بیشتری خواهد داشت. «نخعی» افزود: وزش تندبادها در مرزهای شرقی استان و منطقه طبس از شدت بیشتری برخوردار بوده طوری که کاهش دید افقی را نیز در پی دارد. به گفته وی چهارشنبه و پنجشنبه نیز هوای استان غبارآلود خواهد بود و دمای هوا نیز تا چهارشنبه رو به افزایش است.