واسطه های وسوسه گر در زیست بوم خراسان جنوبی
تعداد بازدید : 23
«هوبره» در تله عرب های شیخ نشین
فرخ نژاد - تنها پرندگانی اند که می توانند طعمه بازهای شکاری مسابقات اعراب شیخ نشین حوضه خلیج فارس شوند و به همین واسطه نیز شیخ نشینان حاضرند برای انتقال این پرنده نادر به کشورشان آن هم به صورت قاچاق هزینه های هنگفتی به دلالان و قاچاقچیان هوبره بپردازند.
هر چند شکار بی رویه و فروش هوبره به شیخ نشین های حوضه خلیج فارس در چند دهه گذشته این درنا سان ایران را در فهرست پرندگان در حال انقراض قرار داده است اما باز هم اعراب شیخ نشین دست بردار نیستند.
با این که قانون گذار برای شکارچیان، رابطان، دلالان و... که در زمینه شکار و قاچاق این پرنده جریمه های سنگینی به جز حبس در قانون قاچاق کالا و ارز در نظر گرفته است اما گاهی طمع و نداری ساکنان و روستاییان نزدیک به مناطق حفاظت شده آن ها را وسوسه می کند تا قیمت های اندکی که از سوی دلالان و واسطه ها برای شکار هوبره پیشنهاد می شود را بپذیرند و این پرنده را به تله بیندازند.
پرسش این است که چرا اعراب شیخ نشین خلیج فارس دست طمع از این پرنده نادر مناطق حفاظت شده زیرکوه، درمیان بر نمی دارند؟
دلالان سایه نشین
شرح ماجرا را باید از زبان رئیس اداره حفاظت محیط زیست زیرکوه شنید جایی که سال گذشته بیشترین برخورد با شکارچیان در آن انجام و بیش از چهار هزار تله زنده گیری هوبره در مناطق زیست این پرنده کشف شده است.
«تقی زاده» در ابتدای صحبتش به دلالان و واسطه هایی اشاره می کند که این روزها با به بلوغ رسیدن جوجه های هوبره سر وکله شان در روستاها و نقاطی که وضعیت معیشتی ساکنان آن ها به واسطه استمرار قهر طبیعت چندان مطلوب نیست ، پیدا شده و برخی از آن ها در قبال دریافت هزینه اندک اقدام به تله گذاری و شکار هوبره ها می کنند.
او این موضوع را نیز یادآور می شود که سود هنگفت به دلالانِ در سایه نشسته می رسد و سهم افرادی که در روستاها خام حرف های واسطه ها می شوند جز پولی اندک نیست.
ادامه داستان را این گونه روایت می کند که هوبره پرنده تنبل و سنگین وزنی است که خیلی کم پرواز می کند مگر این که خطر را بیخ گوشش احساس کند و نوع پروازش نیز همانند هواپیمایی است که ابتدا باید خیز بردارد و بعد به پرواز درآید و به دلیل این خصیصه بیشتر در تله های شکارچیان گرفتار می شود.
*شکارچیان چطور این پرنده تنبل را به تله می اندازند؟ به گفته این مسئول شکارچیان تله ها را در معابری که محل پیاده روی هوبره است جاگذاری می کنند تا هر زمان که این پرنده گذرش به این معابر افتاد در تله بیفتد و آن ها زنده شکارش کنند.
شکارچیان سحرگاه یا هنگام غروب پرنده های در تله افتاده را به محل اختفایی که برای آن ها در نظر گرفته اند منتقل می کنند و گاهی 10 تا 20 روز زمان می برد تا تعدادشان به آن چه مدنظر آن هاست برسد و در این مدت نیز برای این که پرنده فرار نکند شاه پرهای آن را با چسب می چسبانند و این دومین آسیبی است که شکارچیان به این پرنده می زنند و اولین آسیب نیز زمانی است که پرنده در تله گرفتار می شود و تقلا می کند تا از دام رها شود.
نحوه انتقال هوبره چگونه است؟
وقتی تعداد پرنده ها به حد نصاب رسید حدود شش هوبره را در یک کارتن موز قرار می دهند و آن ها را به وسیله کامیون ها ، خودروهای سواری یا به هر طریق دیگر به مقصد منتقل می کنند اما انتقال نیز تا رسیدن به دریا و قایقی که منتظر دلالان است برای رد گم کنی و تیمار پرنده هایی که روزهاست در بند هستند مرحله به مرحله انجام می شود.
دلیل انتقال مرحله به مرحله نیز تیمار پرنده ای است که 20 روز در بند و پرهایش بسته بوده است زیرا اگر پرنده سرحال نباشد دلال اصلی نمی تواند 20 تا 30 میلیون تومان درآمد کسب کند و به سود کافی دست یابد.
به گفته رئیس اداره حفاظت محیط زیست زیرکوه براساس تحقیقاتی که سازمان حفاظت محیط زیست کشور درباره این پرنده انجام داده دلیل علاقه شیخ نشینان به هوبره به این واسطه است که در کشورهای عربی باشگاه های زیادی با سرمایه های گزاف برای برگزاری مسابقه پرندگان شکاری یا باز شکاری ایجاد شده است و تنها پرنده ای که می تواند هدف خوبی برای این بازهای شکاری باشد هوبره است به این خاطر شرکت کنندگان این مسابقه ها حاضرند 20 تا 30 میلیون تومان برای یک قطعه از این نوع پرنده بپردازند زیرا اگر بازشکاری آن ها برنده این مسابقه باشد چندین برابر هزینه ای که برای هوبره پرداخته اند نصیب آن ها خواهد کرد.
آزمایش های شکست خورده
مشقات و هزینه های زیادی که اعراب برای انتقال این پرنده مربیِ بازشکاری متقبل می شوند آن ها را به این فکر واداشته تا از بین پرنده های قاچاق شده به کشورهای خود که به اصطلاح درشت ترند و از ظاهرشان معلوم است جزو ژن های برترند سایت های تکثیر و پرورش این پرنده را در محیط های بسته و محصور ایجاد کنند. البته تا این لحظه تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که نمی شود هوبره را در اسارت پرورش داد زیرا خداوند طوری این پرنده را خلق کرده که شاید در بند تخم ریزی کند اما تنها این تخم ها زمانی به جوجه تبدیل می شوند که در زیستگاه طبیعی باشند.
به شکست انجامیدن آزمایش ها و برنامه ریزی های آن ها سبب شده تا مجبور به انتقال گونه های جدیدتری به زیستگاه های مصنوعی باشند اما سال های سال است که این دور تسلسل ادامه دارد و نتیجه ای عایدشان نشده است.
این مسئول تصریح می کند : چون محیط زیست زیرکوه از امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی کافی بهره مند نیست و منطقه زیست محیطی شهرستان نیز وسیع است همیشه شکارچیان به واسطه داشتن سلاح، مهمات، وسایل نقلیه و... یک قدم جلوتر از آن ها هستند یعنی از هر دری که محیط بانان و مسئولان وارد می شوند باز آن ها ترفندی به کار برده و آن را خنثی می کنند.
هرچند همه مسئولان حوزه محیط زیست در همه رده ها از تمام توان خود استفاده می کنند اما کم وکاستی ها اجازه نمی دهد آن طور که باید و شاید از پس شکارچیان غیر مجاز برآیند.
موفق نیستیم
گستره زیست هوبره زیرکوه، درمیان و خواف در خراسان های جنوبی و رضوی است اما با این که همه مسئولان زیست محیطی، قضایی و انتظامی برای مهار شکارچیان دست در دست هم گذاشته اند اما «تقی زاده» اذعان می کند که آن طور که باید و شاید موفق نبوده ایم این در حالی است که در این سال ها محیط بانان و مسئولان زیست محیطی از گفت وگوی رودررو با مردم، نصب بنر، به میدان آوردن ریش سفیدان روستایی و... برای حفاظت از گونه های جانوری حیات وحش به ویژه هوبره فروگذار نکرده اند و در این محافل و مجالس قوانینی که قانون گذار برای متخلف زیست محیطی نیز در نظر گرفته است را نیز به آن ها گوشزد کرده اند.
به گفته وی اهمیت هوبره به حدی است که قاچاق آن در قوانین مبارزه با قاچاق کالا و ارز گنجانده شده و هر فردی که یک قطعه از این پرنده را شکار کند یا به تخم ها و لانه هوبره دست درازی کند 20 میلیون تومان برای شکار پرنده و 20 میلیون تومان هم برای هر آن چه به او تعلق دارد باید جریمه بپردازد.
جدای از پرونده های صید و شکاری که در شهرستان زیرکوه برای شکار و قاچاق تک موردی تشکیل شده است به گفته این کارشناس حوزه زیست محیطی استان عمده پرونده ای که برای قاچاقچیان و شکارچیان هوبره در این شهرستان تشکیل شده و هنوز بعد از دو سال باز است مربوط به محموله 22 قطعه ای است که در آن زمان سرو صدای زیادی در این باره به پا کرد و یک عامل بازدارنده شد.
وی اظهار می کند :گل سرسبد شکارچیان غیرمجاز اکنون هوبره است هرچند در هفته های اخیر جدای از شکار این پرنده ، عده ای نیز به دنبال آهو، کل، بز و میش نیز می رفتند و به تازگی شکار عقرب و خفاش نیز به دلایل واهی اوج گرفته است اما با استعلام های انجام شده دلیل علمی خاصی که بزاق خفاش یا زهر عقرب خاصیت ضد سرطان داشته باشد گزارش نشده است و همه این شکارها دلایل اقتصادی دارد و آن هم به معیشت ضعیف روستاییان برمی گردد.
چالش دیگر
مسئله دیگری که «تقی زاده» درباره شکار هوبره یاد آور می شود این است که شکارچیانی که می خواهند هوبره ها را به تله بیندازند تاغ ها ، درختچه ها و بوته های جنگلی را نیز با وجود خشکسالی ها می شکنند تا معابری سه چهار متری برای به تله انداختن این پرنده ایجاد کنند که این خود چالشی دیگر در حوزه زیست بوم استان به حساب می آید.
به گفته وی خطر انقراض این پرنده را تهدید می کند اما با این حال شکارچیان و واسطه های طماع با این که قانون گذار قوانین بازدارنده سخت و سنگینی وضع کرده است همچنان به این کار ادامه می دهند طوری که محیط بانان زیرکوه سال گذشته و در سه ماه ابتدای امسال بیش از چهار هزار تله هوبره گیری در گستره زیرپوشش خود جمع آوری کرده اند.
کمبود نیرو برای محیط زیست
معاون نظارت و پایش سلامت اداره کل حفاظت محیط زیست نیز شکارهای انجام شده در گستره زیست بوم استان را به دو صورت قانونی و غیر قانونی می داند اما دلیل رخ دادن شکارهای غیرقانونی را به واسطه کم بودن نیروهای اجرایی می داندکه قادر به کنترل صد درصد مناطق زیست محیطی نیستند.
مهندس«مودی» با بیان این که استان با گستردگی بیش از 151 هزار کیلومتر مربع حدود 70 نیرو دارد که این تعداد نیز همه درگیر حفاظت نیستند و برخی مشغول رانندگی هستند و بعضی وظیفه نگهداری و حفاظت از ابنیه، پاسگاه های محیط بانی و... را برعهده دارند.
به گفته وی براساس استاندارد جهانی به ازای هر 20 هزارهکتار یک نیرو کافی است اما اگر تعداد نیرو را بر مساحت استان تقسیم کنیم در عمل نشان می دهدکه هر دو تا سه ماه مامور محیط بان می تواند دور کاملی در عرصه های زیست محیطی خراسان جنوبی بزند و آن را پایش کند.
وی اشاره ای به این موضوع دارد که با برنامه ریزی های انجام شده نیروهای کمتری برای مناطق خالی از شکار درنظرگرفته ایم و بیشتر نیروها را در مناطق مستعد شکار متمرکز کرده ایم.
به گفته وی با کمبود نیرویی که وجود دارد به طور قطع تخلفاتی رخ می دهد و کاری هم از محیط زیست ساخته نیست و آمار تخلف در این حوزه نیز روز به روز رو به افزایش است اما در عین حال با این که استمرار خشکسالی ها را داریم 90 درصد آمار حیات وحش استان روند افزایشی دارد.
وی دلیل رو به افزایش بودن حیات وحش را نیز توزیع علوفه، انتقال آب، ایجاد آب انبار و... می داند و یادآور می شود که اعراب حوضه خلیج فارس از قدیم اشتیاق و علاقه خاصی به هوبره داشته اند که براساس قوانین شکار این پرنده ممنوع است اما واسطه هایی اقدام به زنده گیری هوبره کرده و آن را به طور قاچاق به کشورهای عرب نشین می فرستند.
به گفته وی با تمام توان از قاچاق این پرنده در معرض انقراض با کمک نیروی انتظامی، سازمان های مردم نهاد و... جلوگیری به عمل می آید و تا حدودی کنترل شده است.