ریسک خسارت خشکسالی ، ۲ برابر غرامت با دیگر استان ها ، برابر !
نویسنده : فرخ نژاد
آن چه این سال ها قهر طبیعت بر کشاورزان و دامداران خراسان جنوبی تحمیل کرده چیزی جز خسارت و خاکستر شدن دسترنج پدران و نیاکان این سرزمین نبوده است.
حضور دو دهه خشکسالی سبب شده است تا بیش از پیش رمق بخش های کشاورزی و دامداری استان گرفته شود و توانی برای این دو قشر بهره بردار باقی نماند.
آن چه در این بین کمی می تواند التیام بخش زیان و ضرر کشاورزان و دامداران باشد بیمه کردن محصولات و دام هایشان و چشم امید داشتن به غرامت هایی است که صندوق بیمه کشاورزی هر چند دیرهنگام به آن ها می پردازد.
اما مشکل این جاست که دولت نیز به تعهداتش و پرداخت سهمی که حق اوست یا آن قدر تعلل می کند یا کم می پردازد که همیشه این دو قشر زحمتکش جامعه کمترین بهره را از غرامت ها می برند.مسئله قابل طرح در مورد خراسان جنوبی که حدود دو دهه است خشکسالی امان قشر کشاورز و دامدار آن را بریده و هیچ توانی برای آن ها باقی نگذاشته این است که استانی مانند خراسان جنوبی باید در پرداخت غرامت ها و حق بیمه ها ویژه و خاص در نظر گرفته شود اما این خواسته هیچ گاه جزو اولویت های دولت نبوده است هر چند در زمینه پرداخت تسهیلات گاهی خراسان جنوبی به دلیل تغییر اقلیم رخ داده به صورت خاص لحاظ شده و منابع اعتباری ویژه ای را دریافت کرده است اما منطقه ای مانند خراسان جنوبی به دلیل این که صندوق بیمه کشاورزی در استان های خاص که گرفتار تغییرات اقلیمی و تبعات ناشی از آن هستند تاکنون دور از نظر دولت مانده است و در این زمینه نیز بهره و عایدی خاصی ندارد.
از طرف دیگر تغییر اقلیم رخ داده سبب شده است تا سطح بیمه زراعت در خراسان جنوبی رو به کاهش و سطح بیمه باغی رو به افزایش باشد زیرا کشاورزان سعی کرده اند خود را با تغییر اقلیم وفق داده و سطح زیرکشت محصولات باغی متناسب با اقلیم استان مانند زرشک، عناب و... را افزایش دهند.
دیگر انتظاری که از مسئولان و متولیان امر می رود این است که تسهیلات و نقدینگی هایی را که برای جبران خسارت ها به کشاورزان و دامداران می پردازند به سمتی سوق دهند تا نقدینگی آن ها افزایش یافته و ترغیب به بیمه محصولاتشان شوند.
با طرح این پرسش که تغییر اقلیم رخ داده در خراسان جنوبی و تبعات زیانبار ناشی از آن آیا سبب نشده است این استان به عنوان نقطه ای ویژه در زمینه پرداخت غرامت کشاورزان و دامداران در نظر گرفته شود؟ سراغ مدیر خدمات بیمه کشاورزی و دامداری خراسان جنوبی رفتیم.
مهندس «جواد غنچه» با این توضیح که حق بیمه از دو بخش تشکیل می شود یعنی قسمتی را باید بهره بردار و بخشی را دولت بپردازد تا با جمع این دو، حق بیمه در اختیار صندوق قرار گیرد و غرامت ها پرداخت شود می گوید: بهره بردار بخش کشاورزی و دامداری به موقع حقش را می پردازد اما آن چه که به همان نسبت برای دولت توسط قانون گذار تعیین شده است دولت به موقع سهمش را نمی پردازد و بدقولی او سبب می شود تا غرامت ها با تاخیر و زمان بیشتری پرداخت شود و بیشتر وقت ها نیز نارضایتی بهره برداران را در پی دارد.
چالش بزرگ صندوق بیمه
او از به موقع پرداخت نشدن سهم دولت و تعلل در آن به عنوان یکی از چالش های بسیار بزرگ صندوق بیمه کشاورزی یاد می کند و ادامه می دهد: این که خراسان جنوبی به دلیل بحران خشکسالی که با آن درگیر است به صورت ویژه دیده شود باید از سوی متولیان مرتبط به دولت و مجلس پیشنهاد شود اما تاکنون در این زمینه پیگیری و مکاتبه ای انجام نشده است.
به گفته وی انتظار از دولت این است که به موقع سهمش را بپردازد و دیگر این که استان ها را به چند گروه برخوردار و غیر برخوردار تقسیم کند.
دیگر این که بیشتر تسهیلاتی که به استان هایی به دلیل حوادث غیر مترقبه ای که رخ می دهد پرداخت می شود در اختیار وزارتخانه ها، سازمان ها و بانک ها قرار می گیرد اما در مورد بیمه این کار انجام نمی شود.
به علاوه خیلی به موضوع بیمه در دولت توجه کافی و جدی نشده است و شاید به این علت باشد که دولت و مجلس به نقش و جایگاه صندوق بیمه کشاورزی پی نبرده اند و ممکن است دولت اولویت های خیلی ضروری تری داشته باشد.
این کارشناس بیمه پیشنهاد طرح شده از سوی خراسان جنوبی را تایید می کند اما در عین حال بعید هم می داند که دولت با اجرایی شدن این پیشنهاد همراهی و همکاری کند.
ریسک دو برابری خراسان جنوبی
«غنچه» با بیان این که در استان هایی مانند سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی که تنوع خسارت ها خیلی زیاد است می تواند جزو نقاط ویژه برای پرداخت غرامت ها قرار گیرد می افزاید: براساس بررسی هایی که دو سال قبل در مورد خسارت های وارد شده بر اثر خشکسالی به دام های سبک در سه استان خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان انجام شد ریسک خسارت وارده به دام های خراسان جنوبی نسبت به دو استان همجوار آن به طور دقیق دو برابر بود یعنی اگر ضرر و زیان ناشی از قهر طبیعت در این استان ها در مورد دام های سبک سه راس است در خراسان جنوبی به شش راس می رسد.
به گفته او بررسی های انجام شده نشان از این دارد ریسک در خراسان جنوبی خیلی بالاتر از دیگر نقاط است و هر چقدر ریسک بالاتر می رود حق بیمه ها نیز افزایش می یابد. همچنین حق بیمه ها استانی تعیین می شود یعنی در مواردی که در استانی ریسک و خطر بالاتر باشد حق بیمه نیز بیشتر پرداخت شده که همین حق بیمه ورودی منجر به این موضوع در آینده می شود تا حق بیمه ها در خراسان جنوبی افزایش یابد.
به نظر او خراسان جنوبی باید خوشحال باشد که در زمینه پرداخت حق بیمه برای این استان به صورت کشوری عمل شود مگر این که دولت بخواهد تعرفه جداگانه ای برای خراسان جنوبی وضع کند و جور آن را هم خودش بکشد.
به علاوه براساس سطح بیمه ای که هر استان دارد میزان خسارت ها نیز برآورد می شود و به همین دلیل تکیه و تاکید صندوق بیمه کشاورزی بر این است که بتوانیم سهم بیمه را افزایش دهیم زیرا زمانی که خسارت وارد می شود می توان کمک بیشتری از دولت گرفت.
دیگر این که اگر گاهی به بهره برداران تاکید می شود که برای بیمه محصولات کشاورزی و دامداری خود اقدام کنند به این دلیل است که اگر این کار را نکنند دولت برد می کند زیرا به همان نسبت که سطح بیمه کاهش یابد غرامت های کمتری پرداخت می شود. مدیر صندوق بیمه کشاورزی خراسان جنوبی اشاره ای به این موضوع دارد که تاکنون اگر یک واحد هزینه بیمه جمع شده است این صندوق سه واحد غرامت پرداخت کرده است و در بعضی از موارد نیز به جای یک واحد پنج واحد غرامت پرداختی داشته ایم.
کاهش سطوح زراعت
سوال دیگری که در این حوزه قابل طرح است به موضوع کاهش و افزایش سطوح بیمه شده و نوع آن در خراسان جنوبی برمی گردد و آن طور که «غنچه» پاسخ می دهد این است که سطح بیمه زراعت در حال کاهش و سطوح باغی در حال افزایش است اما در حوزه دام سه سال است که خراسان جنوبی جایگاه اول را در کشور دارد. همچنین به دلیل این که غرامت ها با تاخیر پرداخت می شود کاهش سطح بیمه ای را در سال های گذشته در استان شاهد بودیم اما در خراسان جنوبی سال گذشته و امسال سطوح بیمه شده ثابت مانده است.
به گفته وی اگر نقدینگی جامعه دامداری خراسان جنوبی حل شود سطح بیمه ای تغییرات زیادی خواهد داشت هر چند تقسیط حق بیمه برای برخی از محصولات اجرا می شود که البته افرادی که از این نوع بیمه استفاده می کنند نیز مشکلات خاص خود را دارند.
همچنین در مراجعه ای که کارگزاران بیمه به مناطق روستایی و محله های عشایری دارند بزرگ ترین مشکلی که برای بیمه دارند ضمن قبول داشتن کار و نقش خوب بیمه این است که به دلیل نداشتن نقدینگی لازم حاضر به پرداخت بیمه دام و محصولات خود نیستند.
به گفته او وقتی دامدار برای تامین علوفه و آذوقه دامش مانده است چطور می تواند برای بیمه دامش اقدام کند؟
اما اگر شرایطی فراهم شود تا کشاورزان و دامداران بتوانند نقدینگی مورد نیاز خود را تامین کنند به طور حتم شرایط خوبی در سطوح بیمه ای استان ایجاد می شود.
علاوه بر این اگر تسهیلاتی که به منظور جبران خسارت سرمازدگی و... برای خراسان جنوبی مصوب می شود بخشی از آن را کشاورزان برای بیمه محصولات کشاورزی و دامداری خود اختصاص دهند به طور حتم سطوح بیمه افزایش می یابد اما شنیده ها حکایت از آن دارد که تسهیلاتی که به این منظور به استان اختصاص می یابد شامل حال کشاورزان و دامدارانی که محصولات آن ها بیمه شده است نمی شود و از فهرست دریافت تسهیلات، این افراد حذف می شوند.