افزایش 400 هزار هکتاری کانون های فرسایش بادی در استان
تعداد بازدید : 12
اعتبارات مقابله با فرسایش بادی را باد به خوزستان بُرد
فرخ نژاد-در این سال ها که آسمان اخم هایش را به روی مردم خراسان جنوبی باز نکرده است دیگر نایی برای زمین نیز باقی نمانده طوری که سال به سال بر کانون های بحرانی فرسایش بادی استان در حال افزوده شدن است اما آن چه وخامت روند بیابان زدایی در خراسان جنوبی را در سال 97 شدت بخشیده به اشتباهی برمی گردد و آن این که همه بودجه بیابان زدایی به حساب خوزستان رفته است و امکان بازگشت آن نیست و دیگر استان های کشور از جمله خراسان جنوبی امسال نصیبی از منابع ملی ندارد.
بی نصیب ماندن خراسان جنوبی از منابع ملی بیابان زدایی نگرانی مسئولان حوزه بیابان استان را درپی داشته است و این نگرانی به حدی است که اگر از محل های دیگر اعتبار مورد نیاز تامین نشود به طور حتم هر آن چه در سال قبل انجام شده است به باد فنا خواهد رفت. همچنین آن طور که مسئولان این حوزه می گویند: سال 97 با این اتفاق سال خوب مالی برای حوزه بیابان نیست.
به علاوه آن چه این مسئله را در بحران خشکسالی رخ داده بغرنج تر کرده این است که از سال 90 تاکنون حدود 400 هزار هکتار به عرصه های بیابانی خراسان جنوبی افزوده شده است.
هزینه هایی که عایدی ندارد
با این بحران مالی اتفاق افتاده پرسش این جاست که سرنوشت حوزه بیابان خراسان جنوبی در سال 97 چطور خواهد بود؟
مدیر امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری در پاسخ به این پرسش پدیده های بیابانی استان را پنج میلیون و 400 هزار هکتار اعلام می کند و اشاره ای به این موضوع دارد که شوری خاک در مناطق بیابانی مانند کویر بشرویه، سه قلعه سرایان، خور بیابانک و... به حدی است که نمی شود هیچ گونه گیاهی در این نقاط کاشت طوری که اگر به هر میزان هم اعتبار برای مقابله با بیابان زدایی در این نقاط هزینه شود نتیجه و عایدی نخواهد داشت.
همچنین هزینه کردن در این نقاط همانند قطره ای در دریاست که این قطره در دریا گم شده و سال بعد هیچ اثری از آن نخواهد بود.
به گفته مهندس«یوسفی» خوبی این مناطق این است که در نقاط مسکونی نبوده و دغدغه خالی از سکنه شدن آن وجود ندارد و خسارت وارده نیز به مستحدثات ایجاد شده ماننده راه ها و... است.
به علاوه شرایط نقاطی مانند مسجد شکر طبس و تپه های ماسه ای نهبندان که در معرض بیابان زدایی قرار دارد با مناطقی مانند ریگ بشرویه، سه قلعه سرایان و ... متفاوت بوده و لازم است به طور حتم طرح های بیابان زدایی در این نقاط اجرا شود. این کارشناس حوزه بیابان اشاره ای به کاهش خیلی زیاد منابع اعتباری این حوزه در سال های گذشته دارد و این که در سال های 88 و 89 بودجه های اختصاص یافته به حوزه بیابان در استان حدود یک تا دو میلیارد تومان بود اما امسال این حوزه فقط538 میلیون تومان اعتبار مصوب دارد که به طور حتم تخصیص این رقم نیز صد در صد نخواهد بود.
«یوسفی» با بیان این که موافقت نامه های منابع استانی حوزه بیابان مبادله شده است می افزاید: با این میزان منابع هیچ اقدامی نمی توان با توجه به وخامت اوضاع در خراسان جنوبی آن هم به دلیل استمرار خشکسالی ها انجام داد. وی سال گذشته را سال جهش در حوزه بیابان زدایی استان می داند زیرا سه هزار و 750 هکتار نهال کاری در عرصه های بیابانی استان انجام شد که از این میزان 22 هکتار با استفاده از منابع استانی و 3 هزار و550 هکتار از محل اعتبارات ملی بود که با ابراز تاسف در سال 97 از محل اعتبارات استانی فقط توانسته ایم 27 هکتار نهال کاری را پیش بینی کنیم. همچنین هزار و 100 هکتار برای آبیاری سنواتی از محل منابع ملی پیش بینی شده که با ابراز تاسف تاکنون موافقت نامه ای برای منابع ملی مبادله نشده این درحالی است که سال گذشته در این موقع استارت شروع پروژه را از محل این منابع زده بودیم.
این مسئول دلیل مبادله نشدن موافقت نامه ها از محل منابع ملی را به دلیل اشتباهی توسط مجلس شورای اسلامی اعلام می کند که پشت بند همه اعتبارات فقط استان خوزستان آمده و به همین دلیل نیز همه منابع ملی حوزه بیابان زدایی به حساب خوزستان رفته است. «یوسفی» اشاره ای به پیگیری های انجام شده برای رفع اشتباه پیش آمده از سوی همه استان ها در چهار ماه گذشته با سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور دارد و این که پاسخ مسئولان مجلس شورای اسلامی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی این بوده است که چون اعتبار تزریقی را دستگاه های مختلف اجرایی خوزستان که درگیر مسئله بیابان زایی هستند جذب کرده اند هیچ کاری نمی توان انجام داد و در عمل برگشت اعتباری وجود ندارد. وی با بیان این که از محل منابع ملی موافقت نامه ای مبادله نشده است می افزاید: این یعنی هیچ تخصیصی از محل منابع ملی نخواهیم داشت.
به علاوه به دلیل مشکل ایجاد شده با استانداری خراسان جنوبی هم مکاتبه شده است زیرا اگر بخواهد این شرایط ادامه یابد باید از محل های دیگر این اشتباه جبران شود و به طور حتم همه زحمات انجام شده در سال گذشته که سال جهش حوزه بیابان زدایی استان به حساب می آید به طور کل از بین خواهد رفت یعنی اگر اکنون سرسبزی نهال کاری های انجام شده 90 درصد است در سال 98 کمتر از 10 درصد خواهد بود. وی امیدوار است مسئولان مرتبط هر طور شده گره به وجود آمده را در حوزه منابع ملی بیابان زدایی باز کنند و گرنه نمی شود سال خوبی را برای این حوزه در سال 97 متصور بود.
وی می گوید: اعتباراتی که در کلان کشور برای مقابله با بیابان زایی اختصاص می یابد به هیچ وجه با توجه به شرایط حاد خشکسالی جوابگو نیست زیرا سال به سال روند بیابان زایی در حال گسترش است. به گفته وی صفر شدن منابع ملی؛ پروژه های بین المللی در حال اجرا در عرصه های بیابانی استان را نیز تحت الشعاع قرار داد طوری که از این محل هیچ بودجه ای ندارد و تنها اعتباری که این پروژه دارد از محل منابع استانی و به میزان 340 میلیون تومان است.
کانون های بحرانی فرسایش بادی
رو به گسترش
موضوع دیگری که به عنوان چالش در حوزه بیابان زدایی استان به حساب می آید به ویژه با این پایداری که خشکسالی ها از خود نشان می دهد، در حال گسترش بودن کانون های بحرانی فرسایش بادی در خراسان جنوبی است و آن طور که مدیر امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری می گوید: براساس آخرین بازنگری های انجام شده در کانون های فرسایش بادی از سال 90 تاکنون حدود 300 تا 400 هزار هکتار به کانون های بحرانی فرسایش بادی استان افزوده شده طوری که تا قبل از این کانون فرسایش بادی خراسان جنوبی هزار و 300 هکتار بود اما اکنون به هزار و 700 هکتار رسیده است. «یوسفی» این موضوع را یادآور می شود: روند تایید بازنگری در کانون های بحرانی فرسایش بادی مورد تاکید همه استان های کشور با توجه به استمرار خشکسالی هاست به همین دلیل سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور بازنگری در کانون های بحرانی فرسایش بادی را از نیمه سال گذشته در دستور کار قرار داد اما هنوز نتیجه قطعی این بازنگری را نه تنها به خراسان جنوبی بلکه به هیچ یک از نقاط کشور اعلام نکرده است .
بحرانی ترین نقاط فرسایش بادی استان بنا به گفته او ریگ بشرویه، سه قلعه سرایان، چاهداشی نهبندان و دستگردان طبس است. همچنین تا قبل از سال 92 سرچاه عماری یکی از نقاط بحرانی فرسایش بادی در استان به حساب می آمد اما به دلیل اقداماتی که برای مهار این کانون انجام شد حدود 60 تا 70 درصد موضوع فرسایش بادی این کانون برطرف شد طوری که اکنون با فعالیت انجام شده اجرای طرح تجمیع اراضی و توسعه کشاورزی این منطقه را جهاد کشاورزی در دستور کار قرار داده است. به گفته وی وخامت این کانون بحرانی فرسایش بادی به حدی بود که هیچ گونه گیاهی در دق سرچاه سبز نمی شود اما بعد از آزمون خطاهای بسیار تنها گونه ای که برای کاشت در این منطقه جواب داد قره داغ بود و 500 هکتار از زمین های کانون ها زیرکشت این گونه گیاهی رفت، پوشش قره داغ که حدود 9 متر بود حجم خاکی که هر بوته کنترل می کرد 10 تن برآورد شده است که با اقدام انجام شده از ورود این حجم خاک به روستاهای پایین دست کانون جلوگیری شد.
23 منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی
مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری نیز ضمن تایید خبر بی نصیبی خراسان جنوبی به عنوان دومین استان بیابانی کشور از منابع ملی، به مکاتباتی که در این زمینه با مجمع نمایندگان استان، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور انجام داده است و این که سازمان متبوع تنها به آوردن توجیهاتی در این زمینه بسنده کرده است اشاره می کند. مهندس«علیرضا نصرآبادی» میزان خسارت فرسایش بادی به منابع زیستی و اقتصادی در کانون های بحرانی فرسایش بادی استان را سالانه 202 میلیارد و ۵۲۵ میلیون ریال اعلام می کند و می گوید: از کل مساحت استان ۲۳ منطقه تحت تاثیر فرسایش بادی و ۲۸ مورد جزو کانون های بحرانی فرسایش بادی است که در همه شهرستان های خراسان جنوبی پراکنده است.
مهندس«علیرضا نصرآبادی» دلایل ایجاد گرد و غبار در استان را استمرار خشکسالی، کاهش پوشش گیاهی و وزش باد شدید، ویژگی های خاک و زمین شناسی منطقه، وضعیت آب های جاری و میزان رطوبت خاک می داند و ادامه می دهد: همچنین اراضی کشاورزی استان نیز از مناطق آسیب پذیر و مولد توفان های گرد و غبار است که مدیریت نادرست این زمین ها از جمله توسعه نیافتن سیستم های آبیاری پیشرفته، تغییر الگوی کشت و احداث نشدن ایجاد بادشکن حاشیه مزارع با رعایت اصول فنی بستری برای تشدید گرد و غبار ایجاد کرده است.
به گفته وی بیابان زدایی و کاهش پدیده گرد و غبار در استان از سال 58 در قالب انجام پروژه های مختلف آغاز شد و طی سال ها سطح قابل توجهی از عرصه های بیابانی استان در کانون های بحرانی فرسایش بادی یا مناطق تحت تاثیر آن با اجرای نهال کاری، مدیریت روان آب های سطحی، بذرکاری، احداث بادشکن زنده و غیرزنده و تهیه و اجرای طرح های مدیریت جنگل های دست کاشت احیا شده است.
وی افزود: در همین زمینه با توجه به روند رو به توسعه بیابانی شدن مراتع استان، برای مقابله با پدیده گرد و غبار جامع نگری و رویکرد توسعه پایدار در اجرای پروژه های مختلف منابع طبیعی و مدیریت اصولی اراضی کشاورزی استان برای برنامه ریزی آینده مدنظر است. در تماسی که «خراسان جنوبی» با نماینده نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان در مورد صفر شدن منابع بیابان زدایی استان از سرفصل ملی داشت این دو نیز از این موضوع اظهار بی اطلاعی کردند و قول پیگیری های لازم را در این زمینه دادند.