ازدواج یک قرارداد اجتماعی و ضامن بقای نسل انسان است و آرامش و امنیت در یک جامعه، نتیجه ازدواج سالم و محیط آرام بخش است اما ازدواج زودهنگام (نوعی ازدواج رسمی یا غیر رسمی است که فرد قبل از رسیدن به قانونی وارد پیمان زناشویی میشود و بیشتر قربانیان این نوع ازدواج را دختران تشکیل می دهند) سبب بروز آسیب ها و اختلالات بسیار فردی و اجتماعی می شود.
در ازدواج زودهنگام دختران و پسران تأثیر منفی آن فقط محدود به زنان و فرزندانشان نمی شود بلکه بر نهاد خانواده و جامعه هم اثرگذار است و به کاهش کیفیت زندگی مردان و زنان و کمرنگ شدن نقش زنان در جامعه منجر می شود.
جامعه ما با ضد و نقیض بودن عجیبی رو بهرو شده است در حالی که از یک سو شاهد افزایش سن ازدواج در میان دختران و پسران (به دلایل مختلفی چون روابط آزادتر میان جوانان، افزایش سطح تحصیلات و به ویژه دختران، هزینه بالای ازدواج، بیکاری جوانان و ...) و از طرف دیگر هنوز شاهد ازدواج های زودهنگام هستیم.
مشاهده آمار ازدواجهای زودهنگام که در برخی از مناطق روستایی خراسان جنوبی به چشم می خورد، توجه خاصی را میطلبد.
از مهم ترین عوامل ازدواج های زود هنگام می توان به قدرت، آداب و رسوم، هنجارهای اجتماعی، کمسوادی، بهره گیری از عنصر دین برای مشروعیت بخشیدن، نگاه سنتی، فشارهای اجتماعی و فرهنگی، ریشه دار شدن فقر و میل والدین به کنترل روابط جنسی دختران اشاره کرد که پیامدهای جبران ناپذیری برای زوجین به ویژه برای دختران دارد.
بر اساس ماده 1041 قانون مدنی ایران، سن ازدواج برای دختران 13 و برای پسران 15 سالگی اعلام شده است. با این حال همین قانون به دختر اجازه می دهد که ازدواج در زیر سن 13 سالگی و پسران زیر سن 15 سالگی به شرط رضایت والد یا اجازه دادگاه شکل بگیرد. بر اساس آمارهای اعلامی، نرخ طلاق زیر 18 سالگی در دهه اخیر افزایش یافته است.
به عنوان راهکارهای عملی برای کاهش و توقف این بیماری اجتماعی می توان به این عوامل اشاره کرد: تغییر و تعیین سن قانونی برای ازدواج، غیرقانونی کردن و جرمانگاری ازدواج کودکان، بسترسازی فرهنگی و اجتماعی، درگیر کردن شخصیتهای مذهبی و مراجع، بهبود شرایط اقتصادی و ایجاد شغل، تغییر و بهبود سیاستهای مساوات جنسیتی برای تضمین حمایت از قربانیان و کودکان، ضمانت وجود سیاستهای اجرایی مناسب برای جلوگیری از ازدواج کودکان و ازدواج های اجباری و...
یدا... وحدانی نیا
معاون قضایی دادگستری خراسان جنوبی