پاسخ های متناقض مسئولان درباره آب «پترگان»
نویسنده : فرخ نژاد
در چند روز گذشته یکی از مسئولان ادعا کرد در هرثانیه 150 لیترآب در ثانیه در دق پترگان هدر می رود این درحالی است که خراسان جنوبی تشنه است و از تشنگی رنج می برد.
خبرنگار ما سراغ مسئولان رفت و نظر آن ها راپرسید؟
حفاری بدون استفاده
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان به عنوان متولی تامین آب و کارشناس در این زمینه، خصلت و طبیعت دق و تالاب را وجود آب در آن می داند و می گوید: اگر از منابع آب دق ها و تالاب ها استفاده شود، این نقاط به کانون های گرد و غبار تبدیل می شود، در نتیجه ضرورت دارد حقابه آن ها رعایت شود. مهندس «حسین امامی» با اشاره به این که بخش عمده ای از آب دق پترگان زیرکوه از افغانستان تامین می شود و در دق هم منابع آبی خوبی موجود است، به این موضوع اشاره می کند که بیشتر آب آن به دلیل تبخیر زیاد بسیار شور است طوری که به طور مستقیم نمی توان در بخش کشاورزی از آن استفاده کرد. به گفته وی، چون مسئولان جهاد کشاورزی خواستار استفاده از زمین ها و منابع آبی نوار مرزی بودند، در محدوده نوار مرزی یزدان و در حاشیه دق پترگان که نسبت به دق، آب آن شوری کمتری داشت، مجوز حفر چند حلقه چاه کشاورزی صادر شد اما بعد از حفر چون آب از کیفیت لازم برخوردار نبود، از آن استفاده نشد. وی این موضوع را یادآور شد که به مسئولان جهاد کشاورزی، نامطلوب بودن آب این منطقه برای کشاورزی توسط کارشناسان آب منطقه ای قبل از حفر چاه تذکر داده شد اما آن ها بر حفر چاه و استفاده از زمین ها و آب در این منطقه اصرار داشتند که موافقت شد.
مطلب دیگری که به آن اشاره می کند، به برنامه هایی بر می گردد که شرکت آب منطقه ای برای آب ها قبل از ورود به دق پترگان دارد. او به این ادعا که روستاهای تشنه بسیاری در زیرکوه است و می تواند از آب منطقه پترگان سیراب شود اشاره می کند و این نکته را یادآور می شود که این آب ها به هیچ وجه برای شرب قابل استفاده نیست.
محدودیت نداریم
وی می گوید: آب منطقه ای، محدودیتی برای حفر چاه و تامین آب شرب نه تنها در این نقطه بلکه هیچ نقطه ای از استان قائل نیست و اگر منابع آب مطلوب و کیفی وجود داشته باشد به طور حتم مجوز حفر چاه صادر می کند. به گفته وی، شرکت آب و فاضلاب روستایی در قالب اجرای مجتمع های آب رسانی، انتقال آب به روستاهای زیرکوه را که با تانکر آب رسانی می شود در دستور کار دارد اما به دلیل محدودیت های اعتباری نمی تواند این روستاها را به مجتمع متصل کند تا از منابع آبی پایدار بهره مند شود.
دیگر این که بیشتر روستاهایی که آب شرب آن ها با تانکر تامین می شود، دارای شبکه آب رسانی است اما به دلیل ادامه دار شدن قهر طبیعت، آب دهی قنات ها و چشمه های آن که محل تامین آب این روستاها بوده به شدت کاهش یافته است و باید به منابع آبی پایدارتری متصل شود.
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای استان به برنامه های تدوین شده میان مدت و بلند مدت برای تامین آب روستاها و چهار شهر قاین، حاجی آباد، اسفدن و زهان از دشت شاهرخت؛ در قالب اجرای پروژه آب رسانی آهنگران اشاره می کند و می گوید: مطالعات طرح به اتمام رسیده است و سال گذشته حفاری تعدادی از چاه ها انجام شد تا بعد از برقرار شدن ردیف بودجه خاص آن، عملیات اجرایی پروژه شروع شود.
وی با یادآوری این نکته که حدود سه سال است در هیئت دولت برای اجرای پروژه های جدید ردیف بودجه ای تعریف نمی شود و اولویت تامین اعتبار با طرح های ناتمام است، ابراز امیدواری می کند: با اجرایی این پروژه علاوه بر تامین آب؛ چهار شهر زهان، حاجی آباد، قاین و اسفدن؛ آب 10 مجتمع روستایی زیرکوه نیز تامین شود. وی اعتبار برآورد شده برای اجرای پروژه آهنگران را 100 میلیارد تومان اعلام می کند و اجرایی شدن آن را منوط به اختصاص یک ردیف بودجه مستقل برای این پروژه می داند. به گفته او، با اجرای این پروژه آب شرب 150 هزار نفر تا سال 1415 که البته قسمتی از آن از محل منابع آبی موجود خواهد بود، تامین می شود.
موضوع حائز اهمیت دیگر برای تامین آب نقاط مرزی این است که مجوز اجرای پروژه سازندهای کارستی را در نوار مرزی گرفته ایم و از محل منابع ملی، این پروژه اجرایی می شود. به گفته این کارشناس، منابع آبی دق به هیچ وجه قابل استفاده نیست و از هر نوع آبی که نمی شود بهره برداری و استفاده کرد. موضوع دیگری که «امامی» بر آن تاکید دارد این است که برنامه ای برای مهار روان آب ها نداریم زیرا بخش زیادی از این منابع آبی سطحی برای تامین آب های زیستی و تالاب هاست و اگر درباره آن ها بی تدبیری و بی احتیاطی شود این نقاط به کانون ریزگردها تبدیل می شود زیرا در دق ها و تالاب ها دانه های رسوبی زیادی وجود دارد که به محض از دست دادن رطوبت می تواند به کانون گرد و غبار تبدیل شود.
به عقیده او، اگر این اتفاق بیفتد شاهد مشکلات ناشی از ریزگردها در اثر استمرار خشکسالی ها خواهیم بود همان طور که از سال 79 بر گستره کانون های گرد و غبار در استان بیش از پیش افزوده شده است و شاهد رشد چشمگیر آن هستیم.
آب های بدون استفاده
به گزارش خبرنگار ما، مسئول قرارگاه پیشرفت و آبادانی زیرکوه چندی پیش اعلام کرد که در دق پترگان در هر ثانیه 150 لیتر آب هدر می رود در حالی که می توان از آن با مشارکت و سرمایه گذاری دولت برای سیراب کردن کام تشنه روستاییان شهرستان استفاده و همچنین به دشت های مستعد کشاورزی منتقل کرد و آن را برای انجام فعالیت های کشاورزی در اختیار مردم قرار داد.
سرهنگ «میری» بعد از انتقال این گفته ها به مدیر عامل شرکت آب منطقه ای و صحبت وی در زمینه غیر قابل استفاده بودن منابع آبی دق پترگان، این موضوع را یادآور می شود که آب های بدون استفاده زیادی در منطقه پترگان موجود است که باید دید مسئولان مرتبط چه تصمیمی برای استفاده از آن می گیرند.
وی به فیلم های مستندی که در زمینه این آب ها در شبکه های مختلف صدا و سیما پخش شده است، اشاره می کند و می گوید: شاید منابع آبی دق پترگان برای کشاورزی قابل استفاده نباشد اما در منطقه پترگان آب های شیرین زیرزمینی و سطحی بسیاری وجود دارد که می شود از آن علاوه بر استفاده شرب، برای دیگر مصارف مانند کشاورزی بهره برد.
به علاوه با استفاده از آب چاه هایی که در نزدیکی مرز برای استفاده در زمین کشاورزی این نقطه حفر شده است، چند سال گندم و جو بسیاری برداشت شد اما اکنون به تعاونی که تشکیل شده است اجازه استفاده از این منابع آبی داده نمی شود و مردم به راحتی نمی توانند در این منطقه رفت و آمد داشته باشند. او از نمونه هایی از منابع آبی را که بهره برداری می شود، آب قنات روستای کبودر اعلام می کند که میله چاه های این قنات در افغانستان است و اهالی کبودر از آب این قنات که 30 لیتر در ثانیه دبی دارد بهره می برند.
مدیر جهاد کشاورزی زیرکوه نیز به حفر دو حلقه چاه کشاورزی در نوار مرزی اشاره می کند و می گوید: استفاده از این منابع آبی قابل پیگیری است و پیچیدگی خاصی ندارد اما هنوز سرمایه گذاری برای بهره برداری از این منابع آبی در شهرستان اعلام آمادگی نکرده است تا بتوان اقدام کرد.
مهندس «درویشی» نیز قبول دارد که آب این چاه ها شور است و در عین حال به این موضوع اشاره می کند که به دلیل استمرار خشکسالی ها، شوری دیگر منابع آبی هم بالا رفته است.
همچنین چاه هایی که در نوار مرزی حفر شده برای استفاده اعضای شرکت تعاونی مرزنشینان منطقه بوده است که فقط یک سال از آن بهره برداری شد و قرارگاه پیشرفت و آبادانی به دنبال استفاده از این منابع آبی است. به گفته وی، مسئولان در زیرکوه به دنبال این هستند که به دلیل شیب مسیر آب های زیرزمینی از افغانستان به سمت منطقه پترگان، از این منابع آبی استفاده بیشتری برای مصارف کشاورزی و ... شود. او هم به استفاده از آب قنات روستای کبودر که مظهر آن در 50 متری نوار مرزی ایران و افغانستان قرار دارد، اشاره می کند.
خبر مرتبط
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای:
حقابه دق ها و تالاب ها در سطح وسیع قابل استفاده نیست
حقابه دق ها و تالاب ها در سطح وسیع قابل استفاده نیست و مورد نیاز این مناطق است. مدیر عامل شرکت آب منطقه ای در گفت و گو با «خراسان جنوبی»، با بیان این که مشابه دق پترگان، منطقه کجی و دشت سهل آباد نهبندان، چاهک موسویه قاینات و ... دارای منابع آبی خوبی است افزود: سطح آب در این مناطق بسیار بالاست طوری که شاید بتوان با حفر نیم متر از زمین به منابع آبی دست یافت و بخشی هم در سطح تبخیری قرار دارد که قابل استفاده نیست. مهندس «حسین امامی» گفت: به هیچ وجه از این حقابه در مقیاس وسیع نمی توان استفاده کرد، هر چند این منابع آبی در مقیاس وسیع پخش می شود اما حجم آن در حد بالایی نیست و به کمتر از یک تا دو میلیون متر مکعب بیشتر نمی رسد. به گفته وی، استفاده از این منابع آبی باید مدبرانه باشد. وی با اشاره به این که برای استفاده از منابع آبی سطحی دق ها و تالاب ها برنامه داریم، گفت: یکی از برنامه ها، استفاده از منابع آب های غیر متعارف است که با شیرین سازی آن قسمتی از نیاز استان را به ویژه در بخش های صنعتی و معدنی می توان تامین کرد.