فرخ نژاد- صفای زیر نور فلق، اقامه نماز بر سجاده زمین، دسته دسته گل های ارغوانی روییده بر فرش مزارع، سپیده دمان سرد پاییزی، بوی ناب زعفران، رقص گل های ارغوانی در نسیم صبحگاهی، دست های پینه بسته زعفران کار، دورهمی های زعفرانی گرم و طلایی و ... حال و هوای این روزهای کشاورزی در خطه خراسان جنوبی است و کشاورزان مشغول چیدن و پر کردن گل های ارغوانی زعفران هستند.
این روزها در فصل برداشت از هر کوی و برزنی از این خطه زرخیز، بوی زعفران به مشام می رسد اما برخی از خریداران از این که در فصل زعفران قیمت طلای سرخ بالاست گلایه دارند، این در حالی است که زعفران کاران بالا رفتن قیمت زعفران را گرانی نمی دانند و می گویند: زعفران به قیمت واقعی خود با تورمی که وجود دارد نزدیک شده است. به علاوه آن ها قیمت زعفران را با توجه به بالا رفتن دستمزد کارگر، هزینه آب و دیگر هزینه های مرتبط با این محصول چندان غیر واقعی نمی دانند.
کارشناسان هم بر این که قیمت زعفران متعادل است صحه می گذارند و با بالا رفتن قیمت افسار گسیخته آن مخالفند و از برخی سوء استفاده هایی که در این فصل از طرف کارگران و ... رخ می دهد، سخن می گویند. پرسشی که در فصل برداشت زعفران ذهن ها را به خود معطوف کرده است، به گرانی زعفران برمی گردد، طوری که برخی فروشندگان یک کیلوگرم گل زعفران را تا 85 هزار تومان می فروشند، به ویژه در روزهایی که گل کمتر است و بعضی می گویند که گل زعفران در ابتدای فصل برداشت تا کیلویی 170 هزار تومان هم به فروش رفته است.
نزدیک شدن به قیمت واقعی
یک زعفران کار نمونه بر گرانی قیمت زعفران صحه می گذارد و می گوید: نسبت به چند سال قبل، قیمت زعفران خیلی بالا رفته است اما اگر بخواهیم نسبت به تورمی که در جامعه با آن مواجه هستیم حساب کنیم باید بسیار بیشتر از این باشد و اکنون به قیمت واقعی خود در حال نزدیک شدن است.
«براتی» به گرانی هر کیلو گرم پیاز زعفران که زمانی دو تا سه هزار تومان به فروش می رفت، اشاره می کند و ادامه می دهد: در کنار این، باید به بالا رفتن و چند برابر شدن دستمزد کارگر، قیمت آب و نهاده های مورد نیاز این محصول اشاره کرد به علاوه اگر زعفران کار بخواهد با وجود بالا رفتن هزینه های کاشت، داشت و برداشت این محصول فقط اقدام به فروش پیاز زعفران کند و درآمد حاصل از آن را در حساب بانکی بگذارد، نفعش خیلی بیشتر از کاشت، داشت و برداشت زعفران است.
گل 70 هزار تومان
به گفته یک بهره بردار دیگر، گل زعفران در ابتدای فصل برداشت به فروش نرفت، طوری که قیمت هر کیلو گرم به 170 هزار تومان در زاوه و تربت حیدریه رسید اما قیمت ها کاهش یافته است طوری که کیلویی 70 هزار تومان به فروش می رسد.
همچنین گرانی گل زعفران در نقاطی مانند سرایان و زیرکوه به دلیل این است که سرمای گذشته سبب شد تا مقداری گلدهی مزارع زعفران به عقب بیفتد و زعفران کاری که باید در 15 روز گل برداشت می کرد، در سه تا چهار نوبت گل برداشت کند و چون با کمبود کارگر مواجه می شود مجبور است هر کیلو گرم گل زعفران را به قیمت پایین تر یعنی 70 تا 80 هزار تومان بفروشد. پیش بینی این زعفران کار این است که بعد از اتمام فصل برداشت، قیمت زعفران از ارزشی که اکنون دارد پایین تر نمی آید چرا که در نقاطی مانند سرایان و تربت حیدریه، در بهار؛ باران خوبی آمد و امسال گلدهی خوبی دارد اما در بیرجند و اطراف آن به دلیل این که فصل بهار بارندگی نشد و زعفران کاران آبی هم برای این محصول نداشتند، چندان برداشتی ندارند.
او با بیان این که سال گذشته قرار شد مسئولان، آب ویژه زعفران در اختیار بهره برداران این محصول قرار دهند، می افزاید: با این که بهره برداران به دنبال آب رفتند اما دست خالی برگشتند و مسئولان به قول شان وفا نکردند، طوری که سال گذشته بیشتر زعفران کاران مجبور شدند با سه آب محصول شان را برداشت کنند، این در حالی است که به دلیل ادامه دار شدن خشکسالی ها به حداقل پنج تا شش و حداکثر هفت تا هشت آب برای زعفران نیاز است تا محصول با کیفیتی را به بازار عرضه کنند.
به گفته وی، به دلیل این که زمستان گذشته چندان بارندگی نداشتیم، از مزرعه دو هزار متر مربعی که سال قبل 500 کیلو گرم زعفران برداشت کردم و مقام اول را در استان به دست آوردم، امسال از همان زمین به دلیل بی آبی 300 کیلو گرم هم برداشت نکردم. به عقیده او، اگر آب ویژه زعفران در اختیار زعفران کاران قرار نگیرد به هیچ وجه کاشت زعفران مقرون به صرفه نیست و مجبورند به دلیل بالا رفتن قیمت پیاز زعفران، به فروش این محصول به جای برداشت زعفران روی آورند.
نظر عضو شورای ملی زعفران هم بر این است که قیمت زعفران، نه زیاد گران و نه بسیار ارزان است. وقتی همه کالاها گران است، تولید کننده زعفران هم توقع دارد این محصول گران باشد. «علی حسینی زرگل» با گرانی افسار گسیخته زعفران موافق نیست و قیمت هر کیلو گرم زعفران را بین پنج تا حداکثر 12 میلیون تومان اعلام می کند و پیش بینی اش بر این است که شاید بعد از اتمام فصل برداشت، کمی قیمت ها کاهش یابد. اما نکته ای که برای او مهم است، این که زعفران از قیمت متعادلی برخوردار باشد که منافع تولید کننده و مصرف کننده، هر دو با هم لحاظ شود به علاوه تعادل برقرار کردن در قیمت زعفران وظیفه دولت است اما برخی وقت ها می بینیم از گرانی حمایت می شود.
این تاجر و تولید کننده عمده زعفران، گرانی را چاره کار نمی داند، بلکه معتقد است کشاورزان باید قادر به تولید بیشتر و افزایش عملکرد باشند تا قیمت تمام شده محصول کم شود و بتواند در بازار رقابت کند.
وی، یکی از دلایل گرانی این روزهای زعفران را بالا رفتن دستمزد کارگران می داند و می گوید: وقتی کارگر می بیند زعفران کار یک کیلو گرم زعفران را 10 تا 12 میلیون تومان می فروشد حاضر نیست با دستمزد کم کار کند، یعنی وقتی به گرانی فکر می کنیم به تبع آن انگیزه افزایش خدمات مرتبط را باید در نظر داشت. وی گریزی به چند برابر شدن دستمزد کارگران در این روزها می زند و می گوید: اگر کارگر تا قبل از این با روزی 30 تا 40 هزار تومان حاضر به چیدن و پر کردن گل زعفران بود، اکنون قیمت دستمزد را دو برابر کرده است.
تاکید او بر تعادل برقرار کردن قیمت است، آن هم قیمتی منطقی که کارگران بتوانند عادلانه و عاقلانه روی این موضوع فکر کنند و تولید کنندگان نیز به سودی نسبی و درآمدی که مورد نظرشان است برسند اما باید عملکردها را بالا برد تا قیمت تمام شده کم شود. به گفته او، زعفران محصول کم آب بری است که نیاز آن در فصلی است که به طور معمول آب ارزان تر و بیشتر در دسترس است، پس به اختصاص آب ویژه و خاص این محصول نیاز نیست.
پیاز زعفران گران نیست
حسینی، سه برابر شدن قیمت پیاز زعفران را تکذیب و قیمت هر کیلو گرم آن را بین دو هزار و 500 تا سه هزار تومان اعلام می کند و این طور توضیح می دهد که کشاورز فقط یک بار پیاز می خرد و تا هفت سال نیاز نیست آن را بخرد و زمان برداشت چند برابر برداشت می کند به علاوه باید در نظر داشت که اگر در یک هکتار پنج تن پیاز زعفران استفاده می کند، بعد از هفت سال در حدود 30 تن یعنی شش برابر برداشت خواهد داشت. به گفته او، افزایش قیمت زعفران فقط منحصر به زعفران خشک نیست بلکه وقتی گل عرضه می شود چالش نبود کارگر، عرضه بالا و تقاضای کم و... همه دست به دست هم می دهد تا شاهد گرانی این محصول باشیم، پس باید همه چالش ها را با یکدیگر درباره زعفران دید و نمی شود روی یک موضوع متمرکز شد.
او معتقد است باید قیمت تمام شده کم و بر ایجاد صنایع تبدیلی زعفران کار شود زیرا در آینده با افزایش چشمگیر تولید مواجه می شویم و سبب خواهد شد محصول روی دست کشاورز بماند، از طرف دیگر رقبای استان و ایران بیکار نمی نشینند و بازارها را به قبضه در می آورند.
نظر او در زمینه ادامه دار بودن گرانی زعفران بعد از اتمام فصل برداشت این است که همه چیز بستگی به عرضه و تقاضا دارد، یعنی باید وضعیت بازارهای جهانی، برگشت ارز، قیمت هایی که در دنیا خرید و فروش می شود، تسهیلاتی که در اختیار تولید کننده و تجار قرار می گیرد و ... را با همدیگر دید، زیرا فاصله ایران با بازارهای هدف خیلی زیاد است و پر کردن این خلا به همت والایی نیاز دارد که فقط از عهده بخش خصوصی ساخته نیست و باید دولت حمایت مضاعف داشته باشد.
خبر مرتبط
حلقه صادراتی ضعیف طلای سرخ
نباید آرام گرفت و کشورهای هدف بیشتری را برای صادرات زعفران به فهرست صدور این محصول اضافه کرد چرا که فاصله با بازارهای هدف بسیار است و حلقه صادراتی ایران به 50 کشور نمی رسد.
عضو شورای ملی زعفران در گفت و گو با «خراسان جنوبی»، با بیان این مطلب، گفت: به هیچ وجه برای کشوری که بیش از 90 درصد زعفران جهان را تولید می کند قابل قبول نیست که کمتر از 50 کشور در حلقه صادرات طلای سرخ آن باشد. «حسینی زرگل» با بیان این که در بازاریابی زعفران عقب هستیم، افزود: دراین زمینه باید فرهنگ سازی شود چرا که این کار به تنهایی از بخش خصوصی ساخته نیست و دولت باید بسترها و زمینه ها را فراهم کند تا این بخش بیشتر و بهتر بتواند به بازارهای جدیدی ورود کند. وی، با اشاره به این که خبری از خرید توافقی و تضمینی زعفران نیست، اضافه کرد: دولت اعلام کرده است اگر قیمت زعفران کاهش یافت برای خرید توافقی یا تضمینی ورود می کنیم. نظر او درباره اعلام نظر دولت این است که از آن باید به عنوان اولتیماتوم یاد کرد به علاوه افزایش قیمت زعفران را دولت به حساب خودش گذاشته است و می گوید: به دلیل طرح خرید توافقی که سال قبل اجرا شد، قیمت زعفران افزایش یافت، این در حالی است که دلیل عمده بالا رفتن قیمت زعفران به بالا رفتن قیمت ارز برمی گردد و اگر این اتفاق نمی افتاد شاهد جهش قیمت زعفران نبودیم.