چشم مسئولان بر چالش های دامداران بسته است
تعداد بازدید : 9
چوب حراج بر سرمایه دامی استان
فرخ نژاد- خروج دو برابری دام از استان خبر نگران کننده ای بود که چندی پیش مدیر کل دامپزشکی آن را در یکی از جلسه های مربوط به حوزه دام استان مطرح کرد. خروج دام های مولد از خراسان جنوبی در حالی رخ می دهد که بیشتر دامداران استان، عشایر و مرزنشین هستند و از دست دادن همین شغل نصف و نیمه ای که با وجود خشکسالی 20 ساله برای آن ها باقی مانده است می تواند ماندگاریشان را در مرزها و روستاها به مخاطره اندازد چون وقتی سرمایه دامی خود را بفروشند، مهاجرت برای امرار معاش از راه دیگر، گزینه ای است که برمی گزینند.
به گزارش «خراسان جنوبی»، آن طور که بسیاری از فعالان این عرصه می گویند، ناتوانی در تامین هزینه های پرورش و نگهداری دام به دلیل گرانی بی حد نهاده های دامی در کنار تحمل آثار و عواقب خشکسالی و از همه مهم تر اطمینان نداشتن به آینده سبب شده است تا بسیاری از دامداران چوب حراج به سرمایه های خود بزنند و دام را به دلالان حتی با چک مدت دار بفروشند. علاوه بر این، نا به سامانی های بازار ارز سبب شده است تا مجبور شوند هر آن چه را نیاز دام های آن هاست به صورت نقدی خریداری کنند اما چون نقدینگی ندارند دام هایشان را برای جلوگیری از ضرر بیشتر، می فروشند.
اما آن چه در این بین، بیش از همه رخ نشان می دهد به مخاطره افتادن امنیت غذایی و مرزی و ژنتیک دام های بومی منطقه و کشور است زیرا این دام های مولد بیشتر به صورت قاچاق از مرزهای غربی کشور خارج می شود. به منظور اطلاع بیشتر از علل موضوع چالش برانگیز فروش بی حد و اندازه دام در استانی که وارد دومین دهه از قهر طبیعت شده است و شاید در این برهه تنها ممر درآمدی است که می تواند روستاییان و عشایر را در روستاها و مناطق مرزی ماندگار کند، با دست اندرکاران این حوزه گفت و گو کردیم.
تبدیل شدن به بزرگ ترین وارد کننده
گفته های رئیس نظام مهندسی کشاورزی طبس حاکی از آن است که دلیل خروج دو برابری دام از استان به گرانی علوفه و گوشت دام برمی گردد و این در حالی است که هزینه های دیگر مربوط به دامداری چند برابر شده است و اگر قرار باشد شرایط به همین منوال ادامه یابد در یکی دو سال آینده ایران به بزرگ ترین وارد کننده دام تبدیل می شود و اگر بخواهیم این اتفاق رخ ندهد دولت باید تدبیر و چاره ای بیندیشد. «مسعود رضا بندگی»، با بیان این که چند سال قبل نیز فعالان حوزه کشاورزی و دامداری در زمینه گندم این هشدار را به دولت دادند که اگر حمایت نشوند ایران به وارد کننده این محصول تبدیل می شود می گوید: اکنون نیز دامداران زیر بار مشکلات کمر خم کرده اند و نمی توانند به مقابله با آن بپردازند اگر هم نفس می کشند به این دلیل است که با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشته اند چرا که از یک طرف بانک ها فشار می آورند و از طرف دیگر وارد کنندگان علوفه، محصول خود را فقط نقدی به آن ها می فروشند. باید در نظر داشت که دامدار در دو فصل نقدینگی دارد که فصل زایش و سپس پرواری کردن دام هاست اما به دلیل نبود آذوقه که بخش عمده آن به قهر طبیعت برمی گردد بیشتر دام ها لاغرند و آبستن نمی شوند یا اگر آبستن شوند سقط دارند. او این هشدار را می دهد که هنوز ابتدای کار است و باید چاره ای اندیشیده شود زیرا تا یکی دو سال آینده قیمت ها خیلی بالاتر از این می رود و و ایران به وارد کننده بزرگ گوشت تبدیل می شود.
این فعال عرصه دامداری، ادامه می دهد: شهرستانی مثل طبس توان پرورش دام برای تولید گوشت با کیفیت را دارد اما از دامداران حمایت نمی شود تا بتوانند سالانه 10 هزار نفر شتر گوشتی پرورش دهند که حداقل هر کدام 200 کیلو گرم گوشت داشته باشد. در زمینه دام سبک هم همین طور است و با توجه به موقعیت اقلیمی خاص، طبس می تواند بهترین گوشت را تولید کند. وی با تاکید بر این که مسئولان فقط شعار می دهند و حمایتی از دامدار نمی کنند تصریح می کند: هیچ گاه از دست اندرکاران این صنف برای ارائه راه حل چاره جویی نمی شود و اگر هم راه حلی ارائه دهند مسئولان توجهی به آن ندارند.
ژنتیک دام در مخاطره است
او با اذعان به این که با خروج دام های مولد، ژنتیک آن در استان به مخاطره می افتد می گوید: وقتی دامدار از پس تامین هزینه ها بر نمی آید چاره ای جز فروش دام ندارد تا بتواند بخشی از قسط و بدهی های خود را بپردازد. وی تعداد دام های سبک طبس را قبل از وقوع خشکسالی ها 325 هزار راس اعلام و اظهار می کند: تعداد این دام ها به 169 هزار راس یعنی 52 درصد کاهش یافته است. به علاوه جمعیت شتر این شهرستان قبل از وقوع قهر طبیعت 13 هزار و 200 نفر بود که به هشت هزار و 900 نفر رسیده است. به گفته او، اگر دولت تسهیلات ارزان قیمت با تنفس سه ساله در اختیار دامداران قرار دهد و خرید محصول را تضمین کند در کمترین زمان یعنی 90 روز آینده می توان چهار هزار نفر شتر پرواری در طبس تحویل داد و در زمینه دام سبک هم همین طور است.
مشکل از دامداران نیست
رئیس اتحادیه دامداران استان نیز بلافاصله بعد از طرح موضوع این طور بیان می کند که معضل به دامداران برنمی گردد بلکه به مسئولان مربوط می شود. مهندس«غریبی»، به بالا رفتن سرسام آور قیمت خوراک دام در چند ماه گذشته اشاره می کند و می گوید: بالا رفتن قیمت گوشت سبب شده است تا شاهد دو برابری خروج دام مولد از استان باشیم. او به هشدارهایی که دو سال قبل در این زمینه به مسئولان مرتبط داده است اشاره و اظهار می کند: دو سال قبل قیمت هر کیلو گرم بره پرواری 10 هزار و 500 تومان و هر کیلو گرم گوشت نیز بین 24 تا 26 هزار تومان بود که به مسئولان اعلام کردیم با این قیمت گوشت و خوراک، دام مولد در حال نابود شدن است و تبعات نامطلوبی در پی خواهد داشت اما پاسخ مسئولان این بود که قانون عرضه و تقاضاست، هر جایی که دام را بهتر می خرند آن را بفروشید و با این اقدام بسیاری از دام های مولد از چرخه خارج شده اند. به علاوه، دامداران با چک مدت دار شش، یک و دو ساله دام های مولد خود را فروختند و با این اقدام دام مولد کم شد. او با طرح این سوال که تبعات این فروش چه بود؟ می گوید: تبعات این موضوع مشکلی است که اکنون با آن برخورد کرده ایم یعنی کمبود و گرانی گوشت و ورود آن از خارج. راهکار رفع مشکل ورود گوشت از خارج نیست بلکه حمایت از دامدار است تا او بتواند با پوشش دادن هزینه ها دوباره سر جای اول بازگردد. او سوالی دیگر طرح می کند با این عنوان که چرا باید دامدار دام خود را بفروشد؟ و پاسخی هم که می دهد این است: وقتی قیمت گوشت مناسب و به صرفه است دامدار هم رغبت پیدا می کند که دام مولد خود را بفروشد و به قول مسئولان به صورت قاچاق از مرزها خارج شود.
اطمینان نداشتن به آینده
مهندس«غریبی»، با طرح سوال دیگری که چرا دامدار دست به این کار می زند؟ اظهار می کند: دامدار به آینده اطمینان ندارد و نمی داند که بعد از این چه بر سرش می آید یعنی این که اگر سال آینده جمعیت دام مولد زیاد شود باز هم دوباره شاهد سقوط آزاد قیمت ها خواهد بود در حالی که قیمت نهاده ها به همین منوال ادامه دارد. او، اشاره ای به گرانی و کمبود نهاده های دامی دارد و این طور بیان می کند که هر فردی مدعی شد کمبود و گرانی نداریم نمی شود به حرفش اطمینان کرد چرا که همین شرکت پشتیبانی امور دام از 10 روز پیش 15 درصد قیمت نهاده ها را گران کرده است. به گفته او، وقتی دامدار این وضعیت را می بیند چطور می تواند به آینده امیدوار باشد؟ آن هم در نقطه ای مثل خراسان جنوبی که با استمرار قهر طبیعت مواجه است و به همین دلیل چاره را در فروش دام می بیند.
اکنون قیمت ها به نسبت خوب است اما باز هم دامدار راغب به فروش دام است چون امیدی به آینده ندارد و نمی داند قیمت گوشت و نهاده ها چه سرنوشتی خواهد داشت. برای واضح تر شدن موضوع، مثالی می زند با این عنوان که دولت اعلام می کند از مبادی ورودی باید جو به قیمت هر کیلو گرم هزار و 350 تومان به دست دامدار برسد اما وقتی اتحادیه همین محصول را می خرد و تحویل استان می دهد هر کیلو گرم آن هزار و 600 تومان به دست دامدار می رسد. او با بیان این که با توجه به قیمت های فعلی بعید است که دامداری راغب به نگهداشت دام خود باشد، می افزاید: جالب این جاست که گاهی با قیمت بالا هم نهاده دامی نیست. به گفته او، با فروش دام های مولد نه تنها سرمایه ژنتیکی استان بلکه کشور نیز به مخاطره می افتد که هم مربوط به حذف دام و هم به صورت کشتار دام زنده می شود.
قاچاق دام
این فعال حوزه دامداری، با اشاره به خروج دام از مرزهای غربی کشور به صورت قاچاق به گفته برخی از مسئولان ادامه می دهد: خروج دام مولد از مرزها، از دست دادن سرمایه ژنتیکی کشور است. وی اشاره ای به زمانی دارد که در این زمینه خودکفا بودیم و حتی به تجار کشورهای عربی امتیاز می دادیم تا دام های پرواری مازاد دامداران را بخرند و می گوید: با وضعیت پیش آمده بسیاری از دامداران چاره را در فروش دام های مولد می بینند که این موضوع برای استانی مانند خراسان جنوبی که بیشترین مرز مشترک را با افغانستان دارد و شغل و سرمایه بیشتر عشایر، روستاییان و مرزنشینان آن دامداری است به معنی از دست دادن سرمایه و خالی از سکنه شدن مرزهاست. به گفته او، با این اقدام امنیت مرزها به مخاطره می افتد، علاوه بر این سال ها قبل از وقوع این موضوع در این زمینه به مسئولان امر هشدارهای لازم داده شد تا برای از چرخه خارج نشدن دام های مولد خرید تضمینی گوشت را در برنامه قرار دهند اما هیچ فرد و نهادی به این خواسته و هشدار توجهی نکرد. این مسئول، با اشاره به کاهش 20 درصدی جمعیت دامی استان به صورت سالانه می گوید: در اواخر دهه 80 جمعیت دامی استان حدود سه میلیون و 500 تا 800 هزار واحد دامی بوده که اکنون به دو میلیون و 500 هزار واحد دامی یعنی 40 درصد کاهش یافته است. وی با اشاره به این که قیمت گوشت بالاست و صرفه اقتصادی دارد اما چون دامدار به امنیت اقتصادی آن اطمینان ندارد چاره را در فروش می بیند، می گوید:30 درصد محصول دام گوشتی و مولد در استان مصرف دارد و بقیه از استان صادر می شود.