فرخ نژاد- یکی از قابلیت های طبیعی خراسان جنوبی به دلیل موقعیت جغرافیایی و اقلیمی آن، کویرهای گسترده اش است که این نقطه از ایران زمین را به سرزمین کویرهای رویایی مبدل کرده است. طوری که اگر زیرساخت ها برای دوستداران طبیعت و کویرنوردان در کویر همت آباد، سه قلعه، ریگ بشرویه، حلوان، دق اکبرآباد، لوت و ... فراهم شود می توان با جذب گردشگر زمینه تقویت اقتصاد این نقاط را فراهم کرد. پرسشی که مطرح است این که برای بهره گیری از گستره وسیع کویر و جاذبه های فراوان آن به ویژه بهره مندی از شب های کویر، آیا در شهرستان های کویری استان زیرساخت ها برای دوستداران طبیعت و کویرنوردان فراهم است؟ بی شک با شروع سال نو و کاهش سرما این روزها کویر، می تواند بهترین زمان برای حضور دوست داران این عرصه ها به حساب آید.
تاریک ترین آسمان خاورمیانه
قابلیت و ویژگی خاص این نقطه از کویر به دلیل این است که تاریک ترین آسمان خاورمیانه و پنجمین آسمان تاریک دنیا را دارد و دوست داران کویر و منجمان نیز این نقطه را به خوبی می شناسند و با آن آشنا هستند. صحبت از کویر سه قلعه سرایان است که سرزمین رویایی برای دوست داران طبیعت محسوب می شود چرا که به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان، این کویر علاوه بر داشتن شاخصه های دیگر کویرهای استان، در زمینه نجوم هم یکی از بهترین رصدگاه های آسمان ایران است و همین قابلیت سبب شده است تا رصد کنندگان حرفه ای و آماتور را به دلیل حد قدر 7.2 آن به کویر سه قلعه بکشاند.
به گفته «محمد عرب»، قابلیت نجوم این نقطه به تایید مراکز دانشگاهی بیرجند، فردوسی مشهد و انجمن نجوم کشور رسیده است و بیشتر تورهای علمی و رقابت های منطقه ای در کویر سه قلعه برگزار می شود. او به دیگر جاذبه های طبیعی کویر سه قلعه مانند جنگل های تاغ، گز و ... و نمکزارهای زیبای آن که برداشت نمک آن نیمه اردیبهشت ماه آغاز می شود و تا تیر ماه ادامه دارد اشاره می کند و آثار تاریخی شهر آب انبارها، روستاهای ییلاقی و ... را از دیگر جاذبه های این شهرستان برای تورهای کویرنوردی و طبیعت دوستان اعلام می کند. وی از پیشرفت 30 درصدی احداث رصدگاه نجوم سه قلعه خبر می دهد و اضافه می کند: برای این که کویرنوردان به امکانات و جاذبه های این شهرستان دسترسی داشته باشند، بر اساس بررسی های انجام شده برای شش نقطه کویری سه قلعه موافقت اصولی اقامتگاه بوم گردی و تفریحی گرفته شد که سه اقامتگاه احداث شد و سه اقامتگاه دیگر در حال ساخت است.
فراهم بودن زیرساخت ها
این مسئول، با اشاره به فراهم بودن امکانات و تجهیزات برای انجام ورزش های کویری مانند سافاری، شترسواری، والیبال ساحلی و ... در سطوح مختلف برای گردشگران و دوست داران طبیعت در این اقامتگاه ها، ادامه می دهد: زیرساخت های مورد نیاز اقامتگاه ها به بهره برداری رسیده است و امسال برای هر کدام از اقامتگاه های زرین چاه، نمکزار و چاه قربان و ... یک مخزن 30 هزار لیتری آب احداث شده است تا مشکل آن ها رفع شود. او مشکل عمده این نقاط را نبود راه دسترسی مناسب اعلام و اظهار می کند: با پیگیری های انجام شده عملیات احداث جاده دسترسی به اقامتگاه ها و رصدگاه نجوم به زودی آغاز می شود همچنین، برق اقامتگاه ها با موتور دیزل تامین می شود که خیلی توجیه اقتصادی ندارد به همین دلیل به دنبال این هستیم تا بتوانیم پنل های خورشیدی در این نقاط نصب کنیم تا هزینه کمتری برای سرمایه گذاران داشته باشد.
او، استقبال تورهای کویرنوردی از اقامتگاه ها را بسیار خوب می داند طوری که اقامتگاه نمکزار ظرفیت خود را از 40 نفر به 160 نفر افزایش داده است. به گفته او، امسال بیش از پنج هزار نفر از بازدید کنندگان از کویر سه قلعه در اقامتگاه های کویری اقامت گزیده اند و دو برابر این تعداد هم بازدید کننده در قالب تورهای یک و نیم روزه از کویر داشته ایم. وی اظهار می کند: ظرفیت اسکان در اقامتگاه های کویر سه قلعه کم است که امیدواریم با بهره برداری از سه اقامتگاه دیگر سالانه شاهد حضور بیش از 10 هزار نفر در این کویر باشیم چرا که اگر این اتفاق بیفتد به طور حتم تاثیر بسیاری در اشتغال زایی منطقه خواهد داشت.
نقطه استثنایی کویرنوردی
تابستان هم می توانی به کویر این نقطه از استان بروی چرا که این جا کویر و کوهستان در فاصله کمی از یکدیگر قرار گرفته است. صحبت از کویر همت آباد زیرکوه است که در فاصله 12 کیلومتری آن دره تجنود یا رودخانه دایمی به همین نام قرار گرفته است و اگر کویرنوردان و دوست داران طبیعت قصد رفتن به کویر را حتی در تابستان داشته باشند می توانند از شب های کویر استفاده لازم را ببرند و روزها را در دره تجنود بگذرانند. بنا به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زیرکوه، مسیر دسترسی به کویر همت آباد مسیر خوب است چرا که فقط ۳ کیلومتر آن آسفالت نیست و با خودروهای سواری می توان به راحتی تا محل کمپ همت آباد رفت. «سروش»، با بیان این که در کمپ پنج آلاچیق و سکوی نشیمن، سرویس بهداشتی و ... فراهم است، می افزاید: یک سرمایه گذار برای ایجاد اقامتگاه در این نقطه اعلام آمادگی کرده که زمین به او واگذار شده است و در انتظار پرداخت تسهیلات به سر می برد تا عملیات اجرایی را شروع کند. به گفته او، به طور میانگین با تعطیلات نوروز 30 هزار گردشگر و کویرنورد به این نقطه کویری سفر می کنند. وی، با اشاره به این که کویر یک قابلیت اقتصادی برای منطقه به حساب می آید چرا که منطقه محروم و عشایری است ادامه می دهد: گردشگری با صنایع دستی اصیلی که مردم این منطقه دارند می تواند رونق بگیرد و در اقتصاد مردم منطقه تاثیرگذار باشد.
واقع در قلب کویر مرکزی
در قلب کویر مرکزی ایران قرار گرفته و چهار طرف آن را بیابان و کویر احاطه کرده است به همین دلیل طبس می تواند محل مناسبی برای تورها و مسافرانی باشد که از شمال، جنوب و غرب کشور به سمت خراسان جنوبی سفر می کنند. رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری طبس، نقاط کویری را که تورهای گردشگری و کویرنوردی آن را به عنوان مقصد برمی گزینند شامل کویر حلوان، محمدیه، خیرآباد، پروده و منصوریه دانست و اظهار می کند: در حاشیه کویر حلوان و دیگر نقاط چند باب اقامتگاه بوم گردی احداث شده است که در حال پذیرش تورهای کویرنوردی هستند. «بهبهانی»، برنامه های اجرا شده در نقاط کویری را شامل برگزاری مسابقه های سافاری، موتورسواری، شترسواری، برپایی سیاه چادر و ... می داند و ادامه می دهد: در تعطیلات نوروز برای دوست داران طبیعت که وسیله نقلیه ندارند مقابل باغ گلشن طبس آژانس های گردشگری فعال است و در قالب تورهای یک و نیم روزه، آن ها را به کویر می برند. او تعداد مسافران، گردشگران و زائران این شهرستان را در طول سال بیش از شش میلیون نفر اعلام می کند و ادامه می دهد: طبس در تعطیلات نوروز بیش از دو میلیون مسافر، گردشگر و زائر دارد. این مسئول، آمار مجزایی از گردشگران کویر ندارد و می گوید: بیشتر زیرساخت ها برای تاسیسات اقامتی، خدماتی و رفاهی در نقاط کویری طبس فراهم شده است، طوری که در چند سال اخیر از محل منابع شاخص های توسعه اقتصادی، بیشتر اعتبار را شهرستان دریافت کرده و این منابع صرف ایجاد زیرساخت هایی مانند آب رسانی و برق رسانی شده است.
نزدیک ترین نقطه کویری
از نزدیک ترین نقاط کویری به مرکز استان است طوری که فاصله بیرجند تا این مکان حدود 90 کیلومتر بوده و مسیر آسفالت است و این نقطه کویری مکانی نیست جز دق اکبرآباد خوسف. آن طور که رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خوسف می گوید: دیگر نقطه کویری این شهرستان، کویر خور است که ادامه کویر سه قلعه به حساب می آید اما فقط زیرساخت ها در دق اکبرآباد فراهم است. از سویی راه کویر خور خاکی است و سرمایه گذار خاصی هم ندارد علاوه بر این، جنگل نخاب خوسف را می توان یک نقطه کویری به حساب آورد چرا که هم تپه های ماسه ای را در این نقطه شاهد هستیم و هم زندگی عشایری در آن جریان دارد. به گفته «صالحی»، یک سرمایه گذار برای تاسیس اقامتگاه بوم گردی در این نقطه اعلام آمادگی کرده است و بیشتر مردم محلی نیز در قالب اقامتگاه بوم گردی خانه هایی را برای پذیرایی از کویرنوردان مجهز کرده اند. وی با بیان این که تورهای کویرنوردی کمتر به کویر خور می روند، می افزاید: دق کویر اکبرآباد هر ماه شاهد دو تا سه تور گردشگری است.
مجتمعی با جاذبه های ناب
مجتمعی دارای جاذبه های ناب و بکر است که از دو پدیده مجزای ریگزار و کویر تشکیل می شود و نزد مردم آن به «ریگ بشرویه» معروف است. بنا به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بشرویه، برای بهره مندی کویرنوردان و طبیعت دوستان از این جاذبه طبیعی، دو کمپ با نام «عشایری» و «کویر» در این منطقه ایجاد و زیرساخت های آن مانند آب و برق نیز با هزینه کردی حدود 350 میلیون تومان فراهم شده است. «سلیمانی رباطی»، با بیان این که سالانه 80 هزار و در تعطیلات عید 200 هزار نفر از کویر بشرویه دیدن می کنند، می افزاید: پایان هر هفته سه تور کویرنوردی به ریگ بشرویه می روند.
کویر جهانی
قسمتی از پهنه کویر ایران به حساب می آید و شاخص های ویژه آن سبب شده است تا بیابان لوت در فهرست آثار جهانی جای گیرد. ویژگی عمده این پهنه کویری این است که از سال 2005 جزو گرم ترین نقطه کره زمین ثبت شده است و شاخص هایی خاص و ویژه دارد و شاید همین خاص بودن سبب شده است تا رتبه اول جذب گردشگران خارجی استان را به خود اختصاص دهد. رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهبندان، می گوید: به جز بیابان لوت در این شهرستان نقاط کویری دیگری مانند چاهداشی، حیدرآباد، چاهدراز و بندان هم وجود دارد. «شبانی»، با بیان این که زیرساخت ها در کویر دهسلم نهبندان به طور کامل فراهم است، می افزاید: در کویرهای چاهداشی و چاهدراز نیز سرمایه گذار اعلام آمادگی کرده است. به گفته وی، در حیدرآباد و تپه های ماسه ای آن هم اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای ایجاد زیرساخت ها ورود کرده است. همچنین، یک سرمایه گذار برای کویر چاهدراز به منظور ایجاد دهکده عشایری درخواست داده است. او، آماری از سفرکویرنوردان به نقاط کویری نهبندان ندارد اما می گوید: بیشتر گردشگران خارجی کویر این شهرستان را به عنوان مقصد برمی گزینند.