اعتبار پژوهشی نقد نمی شود
قاسمی- حوزه های میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، نقش مهمی در توسعه پایدار هر منطقه و در سال های اخیر رونق محسوسی در این زمینه دارد. پژوهش و تحقیق پایه و بنیان موفقیت در این سه بخش مهم اقتصادی است در حالی که انجام پژوهش ها نیاز به اعتبار دارد و با توجه به مشکلات مالی این سال ها، تامین بودجه برای این پژوهش و تحقیق در بعضی موارد با بی مهری مسئولان مواجه شده است در حالی که کندی انجام پژوهش ها با اشاره به نقش مهم در ایجاد اشتغال و افزایش درآمد مردم هر منطقه، توسعه پایدار را به تاخیر می اندازد و تبعاتی نیز بر سه بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تحمیل می کند.
سربیشه 3 سال بدون اعتبار
با این وجود برخی مدیران شهرستانی نه تنها کم لطفی در اختصاص اعتبار پژوهشی را مطرح بلکه بی توجهی چند ساله در این زمینه را بازگو میکنند. مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سربیشه تصریح می کند: این شهرستان در سه سال گذشته اعتبار استانی پژوهشی نداشته است و از محل بودجه های ملی کارهایی مانند تعیین حریم در محوطه تاریخی کهنه کلوخ و ماخونیک انجام شده و مطالعات بافت تاریخی درح و چنشت نیز از این محل بوده است.«هاشم اتفاقی» شورای برنامه ریزی شهرستان ها را متولی پیش بینی اعتبار پژوهشی می خواند و می گوید: مسئولیت توزیع اعتبار در هفت سرفصل را به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری واگذار میکنند در حالی که اگر قرار بر افزودن، فصل پژوهش به تقسیم اعتبار باشد بودجه، قربانی می شود و رقمی برای جای دیگری باقی نمی ماند. وی توضیح می دهد: اعتبار در بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری توزیع می شود که هر کدام زیرشاخه هایی دارد برای مثال در گردشگری مزار کاهی، برکوه و آب ترش دیده شده است، در صنایع دستی، آموزش و تجهیز، حوزه میراث فرهنگی هم مرمت بناهای اضطراری اعتبار دارد. وی تاکید می کند: شورای برنامه ریزی اعتبارات را بر اساس آیتم ها و شاخص های مد نظر در بخش های آب، راه و ... اولویت بندی می کند اما در شهرستانی مانند بشرویه که چند هزار نفر در بافت تاریخی زندگی می کنند وضعیت توزیع اعتبار همین است. البته وی، نقش زیرساخت ها در اولویت نیاز مردم را مهم می داند و می گوید: ضریب برخورداری شهرستان پایین است و محرومیت ها سبب می شود اعتبار ما کم شود در حالی که تعداد زیادی محوطه تاریخی در شهرستان وجود دارد و از 41 اثر ثبت شده فقط چهار مورد تعیین حریم شده است و 70 درصد نیاز به تعیین حریم و در واقع اعتبار پژوهشی دارد. وی امکان تعرض به برخی محوطه های تاریخی را از تبعات نبود اعتبار پژوهشی برمی شمرد و توضیح می دهد: در صورت وجود اعتبار امکان نصب تابلو، تعیین حریم و مشخص شدن محدوده حریم وجود دارد یا برای مثال در بافت تاریخی تا محدوده میراث فرهنگی اعلام نشود نمی توان مانع ساخت و سازهای غیر مجاز شد.
قدیمی ترین محوطه تاریخی و اعتبار کم
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان هم وجود قدیمی ترین محوطه تاریخی استان (کله کوب) را بیان و اضافه می کند: این اثر حدود پنج هزار سال قدمت دارد اما محوطه قدیمی تر از این هم در شهرستان شناسایی شده است که قدمت آن به حدود هفت هزار سال قبل از میلاد بر می گردد اما به دلیل نبود اعتبار کاری درباره آن انجام نشده است. «عرب» می گوید: کاوش، اعتبار ملی ندارد و باید از منابع استانی تامین شود، شورای برنامه ریزی در زمینه توزیع اعتبار تصمیم می گیرد، مطالعات لباس مردم شناسی، گویش، کاوش و... همه کار پژوهشی است. او به 60 میلیون تومان اعتبار مصوب کاوش در سال قبل اشاره می کند و ادامه می دهد: 40 میلیون تومان آن تخصیص یافت و برای کله کوب هزینه شد، امسال هم از 40 میلیون تومان مصوب 20 میلیون تومان محقق شده است، البته پیش بینی اعتبار از سال قبل و به دنبال یافته های باستان شناسی دانشگاه تهران و گروه ژاپنی سبب تغییر نگاه مسئولان شد. وی تداوم اعتبار استانی برای کاوش را آرزو و اضافه می کند: در پژوهش، مطالعات کار پایه ای است و شاید زود به نتیجه نرسد به ویژه در شرق کشور، منطقه ناشناخته است و زیاد کار پژوهشی و باستان شناسی در آن انجام نشده است.
وی تاکید می کند: اطلاعات یک فصل کاوش در کله کوب، نگاه به استان را تغییر داد و در حالی که گذشته ای بیشتر از تاریخ صفوی درباره آن متصور نبودند اما حالا آثاری از حدود هفت هزار سال قبل میلاد شناسایی شده است که این یافته ها توجه بیشتری به پژوهش را می طلبد زیرا با 50 میلیون تومان نمی توان کار زیادی انجام داد.به نظر وی، هر چند برخی مسائل مانند آب، راه و ... در اولویت است اما نباید طوری باشد که حوزه مهمی مانند پژوهش مغفول بماند در حالی که طی سال های گذشته، از آن غفلت شده است اما اگر هر سال همان 40 تا 50 میلیون تومان بود حالا پژوهش در محوطه کله کوب جلوتر بود هر چند که محوطه قدیمی تر از آن نیز شناخته شده است.او بروز مشکلاتی مانند حفاری های غیر مجاز را هشدار می دهد و میگوید: وقتی کاوش و اطلاع رسانی می شود مردم می فهمند گنج زیر زمین تاریخی و معنوی است و مادی نیست. از طرف دیگر برخی فرهنگ ها مانند گویش، لهجه و آداب و رسوم محلی در حال از بین رفتن است و نیاز به کار پژوهشی و اعتبار دارد اما منابع اعتباری ما کم است.
شورای برنامه ریزی و اعتبار پژوهشی
آن طور که مسئول حوزه پژوهش و مطالعات اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری توضیح می دهد: ردیف پژوهش استانی است و بر اساس نظر شورای برنامه ریزی شهرستان ها توزیع می شود اما سه شهرستان سربیشه، زیرکوه و بشرویه در چند سال اخیر اعتبار پژوهشی استانی نداشتند، البته برای مطالعه و مرمت آثار تاریخی بودجه ملی دارند اما پژوهشی نیست و با مرمت و مطالعه فرق می کند و اعتبار پژوهشی ملی نداریم. البته «برآبادی» می گوید: از چند سال قبل اعتبار پژوهشی استانی و شهرستانی شده است که این کار تبعاتی هم دارد. اداره های میراث شهرستان ها پیشنهادهای خود را ارائه میکنند اما در شورای برنامه ریزی مصوب می شود.
بنا بر آمار وی، امسال حوزه پژوهش 400 میلیون تومان در هشت شهرستان دارد و سه شهرستان یاد شده هیچ رقمی ندارند البته در همه مناطق کمبود اعتبار است اما برای بخش پژوهش اعتباری مصوب می شود و بعضی هیچ ندارند. او ادامه می دهد: پژوهش در سه بخش انجام می شود که شامل پژوهش های بررسی و باستان شناسی آثار، در زمینه تعیین حریم و کاوش و باستان شناسی است. بشرویه، سربیشه و زیرکوه فقط سال ها قبل در زمینه بررسی و شناسایی آثار بودجه داشت و در دو حوزه دیگر کاری انجام نشده است.
وی کمبود اعتبار پژوهشی را با این گفته تکمیل می کند که هیچ گاه اعتبارات به اندازه کاری که باید انجام شود نیست اما نسبت به بودجه استان، قابل قبول است البته حوزه پژوهش گسترده و متنوع است و زیرشاخه زیادی دارد و کمبود اعتبار سبب ناتمام ماندن برخی طرح های پژوهشی از جمله راه های تاریخی، گویش ها، لهجه ها و ... شده است.
«برآبادی» تاثیر نبود و کمبود اعتبار در حوزه پژوهشی را تایید و تاکید می کند: نبود اعتبار کار را تعطیل می کند و باعث طولانی شدن زمان اجرای طرح پژوهشی می شود در نتیجه طرح همگرایی و انسجام خود را به دست نمی آورد و گاه بخشی از یک کار انجام و به ناچار سال بعد تکرار می شود.
او تخریب و صدمه رسیدن به برخی آثار به دلیل نبود اعتبار و انجام نشدن پژوهش را قبول دارد و توضیح می دهد: به عنوان مثال چنان چه برخی آثار شناسایی نشود حفاری های غیر مجاز یا ایجاد برخی تاسیسات مانند گاز و آب باعث تخریب حریم آثار می شود.