تورقی بر دیدنی های طبیعی استان
تعداد بازدید : 11
کلکسیون زیست بوم های ایران
فرخ نژاد- این جا آب، باد و خاک دست به دست هم داده و نقش هایی بر این نقطه از طبیعت زده است که در نوع خود بی نظیر است. از نبکاها و گلدان های طبیعی در کویر لوت گرفته تا دیودال هایی که خاص عرصه های بیابانی حاجی آباد زیرکوه است. از بلندترین تپه های ماسه ای جهان گرفته تا کوه های مریخی که در مسیر نهبندان – شهداد بر بوم طبیعت این نقطه کویری به زیبایی ترسیم شده است و از جنگل های سنوی طبس گرفته تا جنگل های بنه نهبندان که سن درختان آن به پنج قرن قبل هم برمی گردد. نه، بهتر است از زیست بوم آن گفت که در نوع خود جزو بکرترین ها به حساب می آید و پناهگاه حیات وحشی است که در دنیا خاص و تک است مانند قوچ های اوریال، هوبره ها، یوزپلنگ آسیایی و ...
در این زیست بوم ها تالاب هایی مانند کجی نمکزار نهبندان است که امسال به برکت بارندگی ها هنوز میزبان پرندگان مهاجر روسی است و تا اردیبهشت ماه طبیعت دوستان می توانند بهترین خاطرات طبیعت گردی را در این جاذبه طبیعی رقم بزنند. امسال با بارندگی های خوبی که در زمستان بر کام تشنه خراسان جنوبی نازل شد به طور حتم می توان بهار اعجاب انگیزی را در دامن رنگارنگ طبیعت به نظاره نشست پس آن هایی که دوستدار طبیعت هستند از هم اکنون می توانند مقصد را این استان و جاذبه های بی نظیر زیست بوم آن برگزینند و بهار را مهمان لاله زارهای آبیز، دشت شقایق اردکول، سبزرود سرایان، جنگل های سماغ فردوس، دیودال های حاجی آباد، گلدان های طبیعی لوت، کجی نمکزار نهبندان، شب های پرستاره کویر سه قلعه و ... باشند.
ذخیره گاه های جنگلی خاص
ریز جاذبه های اکوتوریستی استان را باید از اهل فن در این عرصه پرسید و آن طور که مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری، به اعلام آن می پردازد ابتدا به ذخیره گاه های جنگلی استان برمی گردد چرا که این نوع ذخیره گاه، خاص خراسان جنوبی است و در دیگر نقاط این گونه ها یافت نمی شود. به گفته مهندس «علیرضا نصرآبادی»، جنگل های سنوی طبس، دیودال های حاجی آباد زیرکوه و بنه های تگ احمد شاهی نهبندان از جمله گونه های جنگلی است که جزو ذخیره گاه های استثنایی در کشور به حساب می آید و نمونه ای از این گونه ها در دیگر نقاط ایران یافت نمی شود همچنین، در حوزه بیابان تپه های ماسه بادی دهسلم نهبندان که به لحاظ ارتفاع منحصر به فرد است و جزو بلندترین تپه های ماسه بادی دنیا به حساب می آید از دیگر جاذبه های طبیعی استان است. وی می گوید: در همان مسیر نهبندان به شهداد که پیش می رویم نبکاها یا همان گلدان های طبیعی را داریم که دست سازه های بی نظیر باد و خاک به حساب می آید. او، اشاره به کوه های مریخی دیگر سازه های بی نظیر باد و خاک در کویر نهبندان می کند و ادامه می دهد: ریگ بشرویه، به این دلیل قابل اهمیت است که با خودروهای سواری می توان تا پای ماسه بادی های این نقطه رفت دیگر این که، در ادامه مسیر جنگل های سماق فردوس و سرایان از جاذبه هایی به حساب می آید که نمی توان از دیدن آن گذشت و حظ لازم را نبرد. به گفته او، در عرصه های آبخیز استان که طرح های آبخیزداری اجرا شده است می توان پارک های آبخیز را ایجاد کرد که بخش خصوصی می تواند از این قابلیت در نقاطی که حجم آبگیری سازه ها بالاست، از طبیعت آن بهره لازم را ببرد. او، با اشاره به استقبال بخش خصوصی برای ایجاد پارک های آبخیز در نقطه ای مانند سبزرود سرایان، ادامه می دهد: در حوزه بیابان تا حدودی زیرساخت ها برای گردشگران و طبیعت دوستان با همکاری میراث فرهنگی آماده شده است و در مناسبت های مختلف و در زمان های مناسب از این قابلیت استفاده لازم را می برند. وی از آمادگی واگذاری زمین به سرمایه گذاران در قالب ماده سه خبر می دهد و خواستار مدیریت بهره گیری از جاذبه های طبیعی استان می شود.
زیست بوم ناشناخته
مدیر کل حفاظت محیط زیست هم قبل از گفتن از جاذبه های زیست بوم استان، این نکته را یادآور می شود که متولی معرفی جاذبه های طبیعی میراث فرهنگی است و این اداره کل وظیفه حراست و حفاظت از عرصه های طبیعت را بر عهده دارد. موضوع دیگری که «حسن اکبری»، اعلام می کند این است که برای شناسایی این جاذبه ها در خراسان جنوبی به اندازه کافی کار نشده و این نقص به طور کامل محسوس است. او، به پهنه وسیع خراسان جنوبی به عنوان سومین استان پهناور کشور اشاره و اظهار می کند: این پهنه وسیع سبب شده است تا شاهد تنوع توپوگرافی در عرصه های مختلف این استان از نظر دشت، کوه، کویر، تپه های ماسه ای، رودخانه، جنگل ها، تاغ و بنه و ... باشیم و این تنوع چشم اندازهای متنوع و تنوع زیستی فوق العاده را به وجود آورده است طوری که در استان شاهد جنگل های بنه کهن سال با 500 سال سن در نهبندان، نمکزار، تپه های ماسه ای منحصر به فرد در ریگ های بشرویه و طبس و رباط شور فردوس و ... هستیم.
بهار شگفت انگیز
او می گوید: با بارندگی خوب امسال به نظر می رسد بهار شگفت انگیزی را در استان شاهد باشیم و می توان به جرئت گفت در بخش هایی از قاین، زیرکوه، سرایان و فردوس به دلیل دسترسی راحت تر به آن، بهار رنگارنگی را به تماشا بنشینیم. از دید وی در فروردین ماه، این نقاط بهترین و دیدنی ترین نقاط کشور است چرا که این چشم اندازهای طبیعی تابستان در استان های غربی کشور قابل مشاهده است همچنین، محدوده هایی مانند شرق سرایان و روستاهایی مثل مصعبی و کریمو دارای چشم اندازهای بهاری بی نظیری است. همین چشم اندازها در دشت های مشرف به حاجی آباد زیرکوه که یکی از نقاط مرزی استان است و دشت شیخ علی قاین با چشمه روان و رویشگاه های کوهستانی بی نظیر قابل ذکر است.
این کارشناس، یکی دیگر از جاذبه های طبیعی استان را تالاب کجی نمکزار نهبندان می داند که در فاصله 100 کیلومتری جنوب بیرجند قرار گرفته است و امسال یکی از پر آب ترین سال ها را تجربه می کند طوری که 80 درصد این تالاب آب دارد به همین دلیل به نظر می رسد در ماه های فروردین و اردیبهشت ماه چشم اندازهای مناسبی را برای بازدیدکنندگان رقم بزند. همچنین، این نقطه هنوز پذیرای پرندگان مهاجر است و تا اردیبهشت هم در تالاب حضور دارند. وی در کنار این تالاب از زیستگاه های کوهستانی منطقه حفاظت شده درمیان و سربیشه نام می برد که زیستگاه بسیار مهم گونه ای از قوچ وحشی ایران است که آن را به عنوان قوچ اوریال می شناسند که این گونه جانوری به دلیل نادر بودن و زیبایی خاصی که دارد مورد توجه دوست داران و شکارچیان داخلی و خارجی است طوری که هر سال عده زیادی از شکارچیان دنیا هم برای شکار آن به زیستگاهش در خراسان جنوبی می آیند.
دیگر زیست بومی که او از آن سخن به میان می آورد منطقه حفاظت شده شاسکوه است که بین قاین و زیرکوه قرار گرفته و بهترین زیستگاه کل و بز استان و بزرگ ترین و کوچک ترین گربه سان ایران به ترتیب پلنگ و گربه پالاس است که این زیستگاه با پوشش درختی و درختچه ای بسیار بکر و زیبا نظر هر بازدیدکننده ای را از خارج استان به خود جلب کرده زیرا خراسان جنوبی، دارای اقلیم خشک و بیابانی بوده و این زیستگاه کوهستانی است.
کلکسیون زیست محیطی ایران
به گفته اکبری، از این که بگذریم طبس، کلکسیونی از زیست بوم ایران با پناهگاه حیات وحش نایبندان به عنوان بزرگ ترین پناهگاه حیات وحش کشور به حساب می آید و یکی از زیستگاه های یوزپلنگ آسیایی، گربه شنی، گونه های در معرض خطر مانند هوبره و شاه روباه و ... است و در کنار آن دارای جاذبه هایی مانند قله نایبندان و روستاهای زیبا مانند زردگاه است. به علاوه، مهم ترین ویژگی این عرصه زیست محیطی همان تنوع جانوری و بکر بودن آن است طوری که به جرئت می توان گفت از بکرترین پناهگاه های حیات وحش کشور است.
وی می افزاید: در کنار آن کوهستان های بسیاری مانند کوه های شتری، سدهای تاریخی و رودخانه جاری مانند چشمه مرتضی علی (ع) است که هر کدام ویژگی خاص خود را دارد. او، صحبتی از کویرهای استان به میان نمی آورد چرا که شناخته شده است و فقط اشاره ای به بخشی از بیابان لوت و جاذبه های بی نظیر آن، تپه های ماسه ای بشرویه و فردوس که شهره جهانی است می کند و این که هر سال عده بسیاری از داخل و خارج کشور به این نقاط می روند.
وی تاکید می کند: باید میراث فرهنگی به همان میزان که به معرفی جاذبه های تاریخی و فرهنگی می پردازد، به جاذبه های طبیعی نیز توجه کند. او آمادگی محیط زیست را برای معرفی این جاذبه ها اعلام و اظهار می کند: حفاظت محیط زیست به لحاظ قانونی و اعتباری ظرفیتی برای پرداختن به موضوع گردشگری ندارد. از نظر او، ارزشمندی این جاذبه ها به این نکته وابسته است که درست از آن استفاده شود چون سابقه و تجربه در ایران ثابت کرده است بسیاری از جاذبه ها بعد از شناخته شدن و ورود انسان ها تبدیل به زباله گاه شده و با ابراز تاسف سونامی پلاستیک در تفرجگاه ها رو به وقوع است که دفع نامناسب پسماندها از ارزش و اهمیت آن می کاهد.
خبر مرتبط
سرایان قابلیت ثبت جهانی ژئوپارک دارد
فرخ نژاد - سرایان با توانمندی های مختلف در بخش های مختلف زمین شناسی، فرهنگی، تاریخی و ... قابلیت ثبت ژئوپارک جهانی را دارد. مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سرایان با بیان این مطلب ابراز امیدواری کرد: مردم و به ویژه مسئولان مرتبط با مطالعه و نگاه فراسازمانی و دید باز به ثبت جهانی ژئوپارک در شهرستان کمک کنند چرا که کمک شایانی به حفظ منابع طبیعی، محیط زیست، فعال کردن جوامع، ایجاد اشتغال و معرفی شهرستان می کند.
«محمد عرب»، ادامه داد: ژئوپارک بر اساس تعریف یونسکو منطقهای است با وسعت کافی که مرزهای آن به وضوح مشخص شده و چندین پدیده بارز زمین شناسی در محدوده آن قرار گرفته است که این محدوده باید بتواند در توسعه اقتصادی جوامع پیرامونی خود نقش موثری ایفا کند همچنین، ژئوپارک ممکن است افزون بر پدیدههای زمین شناسی از آثار تاریخی، بوم شناسی، باستان شناسی و میراث فرهنگی و طبیعی دیگر برخوردار باشد.
به گفته وی، یونسکو طرح ژئوپارک را در پاسخ به نیاز احساس شده به وجود برنامهای بینالمللی برای بازشناسی مکانهای دارای جاذبههای زمینشناختی به راه انداخت.
وی، هدف برنامه شبکه جهانی ژئوپارکها را تاکید بر ارزش چنین مکانهایی و همزمان ایجاد اشتغال و تقویت توسعه اقتصاد منطقهای دانست و گفت: یونسکو برای تحقق اهداف این برنامه یک عنوان به رسمیت شناخته را از لحاظ بینالمللی به نام ژئوپارک یونسکو ایجاد کرد و هدف آن این است که این عنوان را به 500 ژئوپارک در سراسر دنیا
بدهد.