فرخ نژاد-ساعتی از شروع کار می گذرد اما برو و بیای چندانی در اداره نیست. به افرادی می اندیشم که سال گذشته در چنین روزی که به نام کارگر در تقویم ثبت است شاغل بودند و چه بسا از مزایای آن از جمله احتساب ساعات کاری این روز به عنوان اضافه کار در فیش حقوقی ماهانه، تبریک و تقدیری هر چند زبانی و ... بهرهمند بودند اما امروز به هر دلیلی بیکار و شرمنده خانواده هستند. تنها روزی که در سال نام و یادی از این قشر زحمتکش برده و باز در لا به لای ایام و گرفتاری ها پنهان می شود. در حالی که کارگران علاوه بر مشکلات و سختی های کار، کسب درآمد، تامین معیشت و ... با تهدیدی دیگر که همان نبود امنیت شغلی است دست و پنجه نرم می کنند. در این میان، وضعیت کارگرانی که بیکار می شوند چه بسا وخیم تر از افرادی باشد که جویای کار هستند چرا که آن ها به حساب کاری که به آن مشغول هستند تشکیل زندگی داده اند، خانه خریده اند، اقساط پرداخت می کنند و در مجموع برای زندگی شان برنامه ریزی کرده اند اما به یک باره و با تصمیم کارفرما که واقعا ممکن است از روی اجبار و ناچاری باشد معادله زندگی و حساب و کتاب شان به هم می ریزد و ...
9 سال کار، 5 سال سابقه بیمه!
از این که در ورودی اتاق بیمه بیکاری نشسته و در افکارش غرق شده است می توان تشخیص داد که بیکار شده است و برای برقراری مقرری بیکاری به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیرجند آمده است. اومی گوید: 9 سال راننده یک شرکت مسافربری برون شهری بودم اما از ابتدای این ماه رئیس شرکت، عذرم را خواست و بیکار شدم. وی که به گفته خود خانواده ای با شش سرعائله دارد دلیل این که کارفرمایش عذرش را خواسته است نمی داند و آن طور که به وی اعلام کرده است به غیر از او پنج راننده دیگر هم در فهرست اخراجی های این شرکت قرار دارند.گلایه اش از این است که رانندگی با این که جزو مشاغل سخت و زیان آور به حساب میآید و راننده با جانش آن هم در مسیرهای سخت و طولانی در جاده ها بازی می کند اما گاهی کارفرمایان بدون دلیلی، عذر او را میخواهند و زمینه گرفتاری خانواده ای با چند سر عائله را در این بحران اقتصادی فراهم می آورند. او، به رانندگی در مسیرهای طولانی و سخت بین بیرجند – اهواز، بیرجند- کرمانشاه و ... اشاره می کند و می افزاید: روز گذشته خانمم با مدیر شرکت تماس گرفت و خواهش کرد که مرا به کار بازگرداند اما نپذیرفت.این کارگر بیکار شده، با بیان این که 9 روز از سال قبل هنوز مرخصی طلبکار است، می افزاید: وقتی برای کاری از جان و دل مایه می گذاری و حتی مرخصی هم نمی روی آن وقت کارفرما با تو این گونه برخورد می کند به طور حتم دلگیر و ناراحت می شوی هر چند چاره ای نداری.در حال صحبت است که کارشناس مربوط از راه می رسد و همزمان با هم وارد اتاق می شوند تا مدارک را در اختیار او قرار دهد. کارشناس از او می پرسد که چه تاریخی از کار بیکار شده و قراردادش به اتمام رسیده است؟ که تاریخ بیکاریاش را 31 فروردین 98، یعنی چند روز قبل اعلام می کند. او سوال هایی درباره مدت زمان قرارداد، میزان سال هایی که بیمه را کارفرما پرداخته است و ... می پرسد و این مراجعه کننده می گوید: نه سال در این شرکت سابقه کار دارم اما مثل این که کارفرما پنج سال بیشتر حق بیمه ام را نپرداخته و قراردادهایی که بین من و او هم منعقد شده، شش ماهه است.سپس چند برگه به او می دهد تا تکمیل کند و او هم که سواد چندانی ندارد از کارشناس میخواهد این کار را برایش انجام دهد و ...
بعد از معرفی از کارشناس بیمه بیکاری اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیرجند می خواهم که آماری از تعداد بیکاران در یک ماه ابتدای امسال و دلایل آن ارائه دهد که پاسخ در این زمینه را به اجازه از مدیر اداره موکول می کند.
یک ماه قراداد و بعد ...
در همین حین خانمی برای برقراری مقرری بیمه بیکاری مراجعه می کند. او آشپز یک واحد توان بخشی در مرکز استان بوده و چون مرکز، پخت ناهار برای مددجویان را از دستور کار خارج کرده سبب شده است تا او هم از ابتدای اردیبهشت ماه بیکار شود. او 11 سال و هشت ماه سابقه بیمه دارد و ابتدای امسال کارفرما با وی قراردادی یک ماهه بسته است تا اگر قرار باشد بماند بعد با او قرارداد یک ساله منعقد کند اما چون این موضوع منتفی شده او هم بیکار شده و برای بهره مندی از مقرری بیمه بیکاری به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کرده است. در این میان، حضور کارگرانی که کارشان را به هر دلیلی از دست داده اند ادامه دارد و این پرونده همچنان باز است. اما این که چگونه کارگر بیکار شده می تواند از مزایای مقرری بیکاری بهره مند شود و آمارهای سال 98 به چه میزان است سوال هایی است که باید از رئیس اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیرجند جویا شد.
محرز شدن بیکاری
«حسن شریفی مقدم»، می گوید: سازمان تامین اجتماعی برای حمایت از خانواده کارگرانی که به صورت غیر ارادی و بدون میل و اراده، شغل خود را دست می دهند پیش بینی هایی کرده است تا از این کارگران حمایت کند. حمایت به این نحو است که در فهرست بیمه ای که توسط کارفرما تهیه و پرداخت می شود سه درصد از آن برای مقرری بیمه بیکاری در نظر می گیرد و از همان محل نیز در صورت بیکاری کارگر، بیمه بیکاری به او پرداخت می شود.او، ادامه میدهد: مقرری بیمه بیکاری به سابقه بیمه و مجرد و متاهل بودن فرد بستگی دارد که مدت زمان آن بین شش تا 50 ماه است به علاوه شرایط، چنین است که کارگر حداقل شش ماه باید در آخرین کارگاهی که کار می کند سابقه بیمه داشته باشد و زمانی که بیکار شد، توسط کمیته ای دو نفره که متشکل از اداره کار و نماینده سازمان تامین اجتماعی است محرز شود که بیکاری اش به صورت غیر ارادی بوده است. دیگر این که، وقتی غیر ارادی بودن بیکاری اش محرز شد پرونده وی برای بهره مندی از مستمری بیمه بیکاری تشکیل می شود تا برای او برقرار شود.وی، با بیان این که مقرری در نظر گرفته شده کمتر از مقرری قانون کار نیست، می افزاید: هر کارگری که مزد و مزایای بیشتری دریافت کند به طور حتم مقرری بیشتری هم می گیرد اما حداقل آن همان مقرری قانون کار است همچنین، در مدتی که مقرری دریافت می کند فرد موظف است بر اساس برنامه ای که اداره کار برای او تعیین کرده است برای حضور و غیاب به این اداره مراجعه کند یا در کلاس های مهارت آموزی که برگزار می شود شرکت کند.او ادامه می دهد: چنان چه در مدتی که فرد از مقرری بیمه بیکاری استفاده می کند برای او شغلی پیدا شد موظف است اعلام کند تا مقرری قطع شود و ادامه کار دهد علاوه بر این، کارگرانی که مشمول بیمه بیکاری می شوند اگر سواد نداشته باشند برای باسواد شدن به نهضت سوادآموزی معرفی می شوند.
تغییر، چندان محسوس نیست
شریفی مقدم، با اشاره به این که میزان بیکاری مقرری بگیران در یک ماه ابتدای امسال نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نداشته است، میگوید: البته این موضوع هم را باید در نظر داشت که وقتی در فروردین ماه، یک نفر تقاضای مقرری بیمه بیکاری می کند تا مراحلش طی شود کمی زمان می برد و اردیبهشت ماه مشخص میشود چه تعدادی از افراد متقاضی از این بیمه بهره مند شده اند. وی، تعداد افرادی را که سال گذشته در فروردین درخواست بهره مندی از بیمه بیکاری داشتند 95 نفر اعلام و اظهار می کند: این تعداد در فروردین امسال به 85 درخواست کاهش یافته است.او می گوید: هر فردی که درخواست بهره مندی از بیمه بیکاری دارد به معنی برقراری آن برایش نیست چرا که ممکن است افرادی بعد از بررسی پرونده و برگزاری کمیته های دو نفره مشمول این قانون نشوند. وی آمار متقاضیان بهره مندی از بیمه بیکاری را در سال گذشته 455 نفر بیان می کند و ادامه می دهد: در همین سال 476 نفر مقرری بیکاری دریافت می کردند. او به نامگذاری امسال توسط مقام معظم رهبری به نام سال رونق تولید اشاره و اظهار می کند: کارفرمایان با توجه به این نامگذاری برای حفظ اشتغال در کارگاه ها و واحدهای تولیدی خود تلاش کنند تا فردی مجبور به استفاده از مقرری بیکاری نشود.