خسروی- آوازه هنر دست هنرمندان این سرزمین، بسیاری از مردم بیرجند را در همین شب های سرد آذر به چهارمین نمایشگاه سراسری صنایع دستی کشانده است. این استقبال را از ترافیک خودروها در مسیر و پارکینگ نمایشگاه بین المللی به وضوح می توان متوجه شد. چند سیاه چادر با ریسه هایی رنگارنگ، تزیین شده و گرمابخش محوطه نمایشگاه در شب های سرد پاییزی است، کرسی وسط یکی از چادرها جلوه خاصی به فضا بخشیده و جوانی مشغول کف زدن است، آن طرف تر و در کنار چادر ترکمن ها بازدید کنندگان جمع شده اند و رو به روی آنان هم خراسان شمالی ها حضور دارند. در سالن بزرگ نمایشگاه، غرفه های نساجی سنتی، سوزن دوزی بلوچ، جاجیم بافی، ماشته بافی، گلیم، سفال و سرامیک و ... هر کدام مشتری خاص خود را دارد اما به گفته برخی هنرمندان، فقط نگاه مشتاق مشتریان، سهم فروشندگان از نمایشگاه است. هنرمندی می گوید: با توجه به افزایش هزینه مواد اولیه و تاثیر آن بر قیمت کالاها، افراد یا تمایل چندانی به خرید ندارند یا بیشتر سراغ ظروف کوچک می روند.
مشکل سرمایه در گردش
«کریمی» که با هدف معرفی سفال و سرامیک روستای کریت طبس در نمایشگاه شرکت کرده است از فروش، رضایت چندانی ندارد و بزرگ ترین دغدغه برای فعالیت در این عرصه را مشکلات مالی و سرمایه در گردش بر می شمرد و ادامه می دهد: گاهی برای تامین مواد اولیه به بن بست می خوریم و به ناچار از حقوق ناچیز بازنشستگی هزینه می کنیم تا کارگاه تعطیل نشود. او که برای 15 نفر اشتغال مستقیم و غیر مستقیم ایجاد کرده است، حمایت معنوی مسئولان را سبب دلگرمی هنرمندان می داند و می افزاید: با رفع مشکل سرمایه در گردش کارهای زیادی مانند تامین مواد اولیه، عرضه کالا با بسته بندی خوب، تبلیغات و ... انجام می شود. به گفته او هماهنگی لازم میان معرفی کننده و پرداخت کننده وام وجود ندارد و بانک ها مانع تراشی می کنند تا جایی که گاهی از دریافت آن پشیمان می شویم. او فضای نمایشگاه را بسیار مناسب بیان و اظهار می کند: با توجه به اعلام زمان نمایشگاه باید غرفه ها از قبل مشخص می شد اما چند بار جا به جا شدیم.
رضایت نسبی
بانوی هنرمندی هم با رضایت نسبی از فروش می گوید: قدرت خرید مردم کاهش یافته است و البته فروش در نمایشگاه های دیگر نقاط مانند تهران، اصفهان و ... بهتر است. «دری» مهم ترین دغدغه را فروش و بازاریابی محصول مطرح و اضافه می کند: هنرمند باید دغدغه تامین مواد اولیه و تولید داشته باشد در حالی که فروش و بازاریابی هم با توجه به نبود مکان برای عرضه بر نگرانی ها افزوده است. به گفته وی با برگزاری نمایشگاه در داخل شهر، استقبال بیشتر بود چون با توجه به دوری مسیر فعلی و ساعت بازدید، امکان جا به جایی افراد با اتوبوس وجود ندارد و رفت و آمد مشکل است.
معضل خام فروشی
جوانی که در اولین تجربه نمایشگاهی خود، ویترین زیبایی از سنگ های عقیق خور را به نمایش گذاشته است، می گوید: مهم ترین مشکل خام فروشی آن است که سبب ضربه زدن به اشتغال ساکنان به ویژه جوانان این منطقه شده است. «نوخواه» نیاز به دستگاه های پیشرفته و آموزش های متنوع را ضروری می داند هر چند نیاز به دریافت تسهیلات ویژه ای دارد. او می افزاید: هفت سال قبل وام دو میلیون تومانی برای آغاز کار گرفتم اما ادامه فعالیت و پیشرفت کار نیاز به تسهیلات ویژه و کم بهره دارد. بانوی هنرمندی هم در ادامه گفته های او می گوید: شرایط دریافت وام بسیار سخت است چرا که برای وام های بیشتر از پنج میلیون تومان باید یک نفر را بیمه کرد در حالی که خود هنرمندان بیمه نیستند. وی که رضایت چندانی از فروش ندارد، می افزاید: باید حمایت ها طوری باشد که هنرمند دلگرم شود نه دلسرد؛ تا با پشتوانه بهتری به بازارهای ملی و بین المللی پا بگذارد.هنرمند کهن سالی که از 13 سالگی سرانگشتان هنرمندش را با تار و پود فرش آشنا کرده است گلیم های هزار رنگش مشتاقان زیادی را جلوی غرفه نگه می دارد اما می گوید که تاکنون فروشی نداشته است. برای «زینب اسعدی» ساکن زرین چاه، با این سن و سال، خستگی معنی ندارد و شب و روز کار می کند تا دست بافته هایش زینت بخش خانه دوستداران هنر شود اما دغدغه فروش هنر دست دارد و شرکت در نمایشگاه ها را فرصت مغتنمی برای عرضه آن می داند. او می گوید: گلیم دست بافته اش در سه قلعه به نام است اما به دلیل گرانی مواد اولیه و تاثیر آن بر قیمت کالا و کاهش قدرت خرید مردم، محصولی که به سختی تولید می شود روی دست می ماند.
افزایش سقف تسهیلات
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ارائه تسهیلات 4 درصد به هنرمندان را از جمله حمایت ها اعلام می کند و از افزایش سقف تسهیلات برای تولید انفرادی به 10 میلیون تومان بسته به نوع صنعت خبر می دهد. به گفته «عباس زاده»، بر اساس تفاهم نامه دفتر روستایی و عشایری به منظور توسعه صنایع دستی روستایی، برای حوزه صنایع دستی و گردشگری 12 میلیارد تومان تسهیلات 4 درصد ابلاغ شد که 300 هنرمند استان برای دریافت حدود هفت میلیارد تومان به دفتر روستایی و عشایری معرفی شدند. وی، وضعیت استان از نظر احداث و راه اندازی بازارچه را در مقایسه با دیگر نقاط مطلوب ارزیابی و اضافه می کند: معرفی هنرمندان برای شرکت در نمایشگاه های صنایع دستی، زمینه بازاریابی و فروش محصولات را فراهم می کند و افراد برای شرکت در نمایشگاه ها افزون بر داشتن مجوز سه گانه رسمی میراث فرهنگی، باید توانایی و پشتوانه لازم برای عرضه محصولات در مدت حضور در نمایشگاه را داشته باشند.