پژوهش، گرفتار در کمبود اعتبار
قاسمی
رقم هزینه شده برای پژوهش در هر دستگاه در حد یک درصد اعتبارات جاری آن است. این رقم از چند سال قبل تغییر نکرده و در همان حد باقی مانده است اگر چه تعداد اندکی از دستگاه ها از محل تملک دارایی های سرمایه ای، رقمی برای پژوهش دارند اما با این وجود چالش مشترک در حوزه پژوهش که بسیاری از آن نام می برند کمبود اعتبار است. میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و چند دستگاه دیگر، بنا بر ماهیت کارشان علاوه بر نیم درصد اعتبارات پژوهشی، از محل تملک دارایی های سرمایه ای رقمی دریافت می کنند که این اعتبار در حوزه های تاریخی، اکتشاف و باستان شناسی هزینه می شود و محوطه های تاریخی کله کوب، تخچرآباد، شهر قدیم قاین، قلعه نهبندان و ... از آن جمله است.
کمی اعتبار نسبت به حجم کار
آن طور که مسئول حوزه پژوهش این اداره کل می گوید: در این باره کارهای زیادی عملی شده یا درحال انجام است اما برخی کارها چند ساله است و طی دو یا سه سال تمام نمی شود. به گفته «برآبادی» پژوهش در حوزه میراث فرهنگی، جزئی جدایی ناپذیر از این اداره کل است هر چند این احتمال وجود دارد که یک یا چند شهرستان، هیچ اعتباری نداشته باشد یا برخی سال ها با کاهش اعتبار مواجه شود به عنوان مثال در دو سال گذشته اعتبارات پژوهشی به نسبت خوب بود اما امسال کاهش دارد. وی با تاکید بر این که اعتبارات پژوهشی در مقایسه با حجم کار هیچ وقت راضی کننده نیست حتی در سال هایی که وضعیت این اعتبارات خوب است می گوید: قابلیت های خوبی در استان وجود دارد اما پژوهش ها در استان نسبت به تعداد آثار، عقب است. او درباره الزام در پژوهش در این اداره کل اظهار می کند که پژوهش ها متفاوت است اما برخی موارد اگر انجام نشود شاید بعدها به هیچ وجه قابل انجام نباشد به همین دلیل پژوهش آثار در معرض خطر آسیب های انسانی یا طبیعی در اولویت است. به نظر وی، مهم ترین مشکلات حوزه پژوهش کمبود اعتبار و در کنار آن تجهیزات پژوهشی است و در برخی موارد کمبودهایی وجود دارد که به ناچار باید سراغ بخش خصوصی رفت البته آن ها هم تجهیزات به روز ندارند.
اجرا در صورت تصویب
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی هم می گوید: مانند بقیه دستگاه ها بر اساس ضوابط قانونی، نیم تا یک درصد اعتبارات جاری برای پژوهش هزینه می شود و سال قبل این رقم حدود 30 میلیون تومان بود که برای فصلنامه پژوهشی، فرهنگی و مطالعاتی و طرح های پژوهشی هزینه شد البته در دو سال اخیر طرح ها به سازمان مدیریت و برنامه ریزی و شورای مرتبط اعلام و در صورت تصویب اجرا می شود. «ناصر نبی زاده» با اشاره به رد شدن دو طرح امسال فرهنگ وارشاد اسلامی در استان، همکاری با وزارت برای اجرای دو طرح ملی و یک طرح پژوهشی استانی را مطرح و تصریح می کند: پژوهش، زمان و اعتبار مناسب لازم دارد و علاوه بر این، چالش مهم بعدی اجرایی شدن آن است. وی تاکید می کند: در حوزه فرهنگ و ارشاد اسلامی، پژوهش مهم است و برای سال آینده به سازمان مدیریت و برنامه ریزی پیشنهاد می شود به دلیل اهمیت این موضوع، علاوه بر یک درصد اعتبار متمرکز برای امور پژوهشی، یک درصد اعتبارات پژوهشی با شرط تصویب در شورای پژوهشی استان در اختیار دستگاه های فرهنگی باشد.
طرح های پژوهشی برای کاهش مشکلات
وظیفه بنیاد نخبگان، حمایت از افرادی است که طرح، پژوهش و کارهای فناورانه دارند و در این باره هزینه پژوهشی به حساب دانشجویان و استادان مجری واریز می شود. به گفته رئیس بنیاد نخبگان استان، باید طرح ها و پژوهش ها برای رفع مشکلات استان و منطبق بر توانمندی های منطقه باشد و به این منظور گروه های 10 تا 15 نفره برای پژوهش تشکیل می شود و برای حل مسئله پرورش می یابند. به نظر دکتر «احمدی زاده» در صورت افزایش سالانه این گروه ها و تعداد طرح های پژوهشی به طور قطع مشکلات استان در چند سال کاهش چشمگیری خواهد داشت. طرح های مطالعه شده در صورت رسیدن به مرحله محصول و داشتن قابلیت تجاری، به معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور معرفی می شود و
چنانچه جنبه پژوهشی و مسئله محور باشد حمایت می شود. وی، اعتبار بنیاد نخبگان را دو میلیارد تومان برای طرح های پژوهشی اعلام می کند که ملی است و امسال برای اولین بار در قالب طرح شهید احمدی روشن اجرا می شود.
اعتبار کم
عضو شورای آموزش، پژوهش و فناوری استان هم اعتبار برای طرح های پژوهشی را کم می داند در حالی که در هر کاری، هر چه تحقیقات جامع تر باشد هدف آسان تر حاصل می شود. «پورعیسی» می گوید: پروژه های پژوهشی مهمی برای استان تعریف شده است که اگر درصد کمی از آن ها هم به نتیجه برسد جهش جدی در منطقه ایجاد می شود و در ادامه پژوهش برای نیازهای اساسی استان در دستور کار است. به گفته وی شواهد نشان می دهد تحقیقات کاربردی در استان به دلیل نبود منابع غنی مورد توجه جدی قرار نگرفته است برای مثال طرح های صنعتی مادر در منطقه وجود ندارد در حالی که اگر باشد صدها پروژه ذیل آن تعریف می شود. وی از چالش های حوزه پژوهش، اندک بودن منابع را نام می برد که ناشی از نبود پروژه های مادر و بزرگ است. او درباره سهم نیم تا یک درصدی برخی دستگاه ها از اعتبارات جاری اظهار می کند: با توجه به این که سهم بعضی دستگاه ها عدد ناچیزی می شود با نظر شورای آموزش، پژوهش و فناوری استان بودجه های پژوهشی متمرکز شده است تا به جای پراکندگی، برای چند موضوع اصلی استان هزینه شود البته در کنار آن باید سیاست های حمایتی و تشویقی برای طرح های مسئله محور افزایش یابد تا پژوهش ها کاربردی و سودمند شود.