صنایع دستی، بدون شناسنامه
قاسمی - برند، نمادی است که با هدف فروش کالا یا ارائه خدمات برای یک محصول به ثبت می رسد و مانع از سوء استفاده بقیه تولید کنندگان، معرفی بیشتر کالا و خدمات، استاندارد و کیفی سازی محصول و ... می شود. دریافت برند اگر چه مورد تاکید مسئولان برای تولیدات استان و از جمله صنایع دستی است اما با این که از میان حدود 80 صنایع دستی شناسایی شده در کشور، نیمی از آن مربوط به خراسان جنوبی است، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت که کمتر از 10 صنعت گر برای ثبت برند تولیدهای خود اقدام کرده اند.
جلوگیری از سوء استفاده
مدیر شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد که 16سال در کار توبافی یا پارچه بافی مشغول است می گوید: سه سال قبل برای ثبت برند به نام توبافی اقدام کردیم اما به بهانه نا آشنا بودن عنوان این برند، با آن موافقت نشد که البته به تازگی، توبافی خراشاد پیشنهاد و با آن موافقت شد که مهر امسال برند دیگری به نام گنتی را پس از سه ماه برای پارچه بافی سنتی به ثبت رساندیم. «فاطمه ذاکریان» درباره هدف از برندسازی پارچه بافی سنتی اظهار می کند که از زمان جهانی شدن توبافی خراشاد، بازار تولید این محصول اشباع شده است بنابراین درصدد تولید محصولی با برند خاص خود برآمدیم تا مانع سوء استفاده برخی رقبا یا خدشه به نام تولیدهای این تعاونی شویم چرا که در همه نقاط استان پارچه بافی سنتی رایج شده است. وی تاکید می کند: باید همه بافندگان، پارچه درجه یک تولید کنند تا کیفیت کار افت نکند ولی برخی برای تولید مناسب و ارزان از شانه های ضعیف استفاده می کنند که کیفیت تولید را پایین می آورد. این شرکت تعاونی از زمان دریافت برند برای بسته بندی تولیدات خود اقدام نکرده است چون بسته بندی مد نظر در استان تولید نمی شود و تامین آن از خارج منطقه هم مقرون به صرفه نیست هر چند که با ارائه بسته بندی و برند هم بیشتر مشتریان راغب هستند کالا را ببینند.
*دلایل بی رغبتی ثبت برند
یک صنعت گر حوزه گوهر تراشی که موفق به دریافت برند درکارش شده است می گوید: مدت زمان ثبت برند، شش ماه طول کشید البته سال 93 هم برای دریافت برند دیگری اقدام کردم اما با اعلام تکراری بودن قسمتی از اسم، موفق به دریافت آن نشدم. «محسن احسان بخش» درباره تاثیر صد درصدی دریافت برند در اقتصاد و در آمدزایی کارش اضافه می کند: صنعت کپی رایت در همه کارها رایج است اما با وجود این برای دریافت برند، اقدام شد تا تولیدهای استان به نام خراسان جنوبی و با برند خاص در کشور معرفی شود. او ناآگاهی از برندسازی، پرداخت مالیات و درگیری با اداره امور مالیاتی و ... را از دلایل بی میلی بسیاری از هنرمندان به این سمت و سو می داند اما تاکید دارد که با ثبت برند، تولید کننده دیگری نمی تواند به اسم و عنوان آن، محصول خود را ارائه کند.
نیازی نمی بینم
یکی از هنرمندان گلیم باف نیز می گوید: برای ثبت برند اقدام کردم اما کار را ادامه ندادم و قرار شد با عضویت در تعاونی تولیدی اقدام شود چون هزینه ها کمتر می شود هر چند تعاونی هم کاری انجام نداد. «عفت عرب» با اشاره به نداشتن انگیزه برای دریافت برند، اشباع شدن بازار از تولید پارچه های سنتی را در کاهش انگیزه خود موثر می داند و ادامه می دهد: پارچه و حوله های دست باف، زودتر به درآمد می رسد بنابراین به یک باره علاقه مندان تولید آن زیاد و از تعداد گلیم بافان کم شد اما با وجود این چون بازار و سود فروش داریم نیازی به ثبت برند نمی بینم. به نظر وی، گلیم بافی به اندازه کافی حمایت و تبلیغ نشده است و حتی جایی برای آموزش این هنر نیست و اسمی از گلیم بافی برده نمی شود.
کمتر از 10 برند
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به این که آمار دقیقی از دارندگان برند در حوزه صنایع دستی موجود نیست می گوید: همه صنعت گران می توانند برای این کار در سامانه ثبت نام کنند اما با وجود این تعداد هنرمندانی که برای ثبت برند اقدام کرده اند به 10 مورد هم نمی رسد. به گفته «عباس زاده» بیشتر هنرمندان برای خود نشانی انتخاب کرده اند اما ثبت نشده است در حالی که برند، سبب می شود که یک رشته هنری به نام استان ثبت شود، وقتی افراد درقالب یک شرکت تعاونی تولید دارند باید محصولاتشان با نام شناسنامه فعالیت ارائه شود و برند شناسنامه ای برای تولید کننده محسوب می شود که به محصول او ارزش افزوده می دهد. نظر وی، درباره دلیل بی رغبتی هنرمندان به ثبت برند این است که احساس می کنند با نام تجاری که انتخاب کرده اند و ثبت نشده است می توانند کار کنند و از سویی ضرورت قطعی برای ثبت آن احساس نکرده اند و برند به عنوان یک دستورالعمل و شیوه نامه برای آن ها تعریف نشده است. در این میان زمان و هزینه بر بودن هم بی تاثیر نیست و برای تولید کننده جزو مشکلات است اما در قالب تعاونی، ثبت برند صرفه دارد. به گفته وی درآمد اقتصادی صنایع دستی بعد از دریافت برند جبران می شود چون در بازاریابی، سفارش و شناخت محصول موثر است و تولید کننده رقیب نمی تواند محصول خود را به نام دیگری ارائه کند و جلوی سوء استفاده هم گرفته می شود.