حسین قربانی
بیرجند با این که از ظرفیت های فرهنگی بسیارخوبی در ابعاد مختلف برخوردار است ولی این ظرفیت ها به طور مناسب به جامعه ارائه نشده است، موضوعی که سبب شد در جشن 30سالگی وزارت علوم، دکتر حداد عادل( رئیس وقت کمیسیون فرهنگی مجلس) در غرفه دانشگاه بیرجند تاکید کند که هر چند جمع قابل توجهی به عنوان برجستگان از مدرسه شوکتیه بیرون آمده اند ولی  هنوز اثری را که نشان دهنده معرفی برجستگان آن مدرسه باشد، ندیده ام و از دانشگاه بیرجند به عنوان فرزند معنوی شوکتیه توقع داریم این مسیر را باز و در این مسیر حرکت کند. هرچند هنوز خلأهای بسیاری در این خصوص وجود دارد ولی بعضی از استادان دانشگاه کارهای قابل توجهی در این خصوص انجام داده اند.دکتر «محمد امین ناصح» عضو هیئت علمی گروه زبان انگلیسی و زبان شناسی دانشگاه بیرجند است. او ۱۲ جلد کتاب در حوزه‌های تخصصی و بیرجندشناسی تألیف کرده است. چندی پیش از دو کتاب «شوکت شرق» و «از شوکتیه تا دانشگاه بیرجند» که از تالیفات جدید وی است، در مراسم افتتاح مرکز بیرجند شناسی دکتر گنجی بیرجند رونمایی شد. وی پس از این مراسم با حضور در دفتر روزنامه خراسان جنوبی پاسخ گوی سوالات خبرنگار ما شد.  
چگونه وارد تحقیق و پژوهش در حوزه بیرجند و استان شدید؟
 در خانواده شخصی خود، زاده دو فرهنگی هستم و همیشه از دوران کودکی در اطرافم کتاب بوده است و خودم نیز بعد از تحصیل در مقاطع مختلف وارد دانشگاه شدم و چند سالی کارشناس آموزش زبان انگلیسی بودم و با قرار گرفتن در فضای دانشگاهی به سمت تحقیق و پژوهش سوق داده شدم.از سال 79 تا 82 ساکن بیرجند بودم و بعد از آن با این که در تهران مسئولیت دفتر دانشگاه بیرجند را برعهده داشتم، برای آموزش به بیرجند رفت و آمد می کردم، احساسم این بود که بیرجند دارای ظرفیت های فرهنگی است که هیچ گاه به طور مناسب به جامعه ارائه نشده است. در حالی که بسیاری از شهرهایی که در حوزه آموزش از بیرجند ضعیف تر بودند، در قالب کتاب هایی به این موضوع پرداخته اند ولی در بیرجند به چنین چیزی کمتر پرداخته شده است بنابراین حس کردم که دانشگاه بیرجند و مدرسه شوکتیه که زیر بنای آموزش و پرورش استان هستند باید به دلایل متعدد به هم متصل شوند و با این نگاه از دهه 80 به سمت کارهای مقدماتی رفتم که با مقالاتی شروع شد و نخستین کارم در همایش صدمین سال تاسیس شوکتیه با خانم دکتر بنی اقبال بود ، مقالات این همایش منتشر نشد و فقط دکتر «راشد محصل» و «مکرمی فر» مدیر وقت سازمان میراث فرهنگی بیرجند جدا از مقالات همایش، کتابی با عنوان «جستاری در تاریخ و فرهنگ بیرجند» منتشر کردند. چون این همایش هیچ خروجی نداشت، این موضوع انگیزه ام را برای کار جدی تر در این باره بیشتر کرد.
درباره کتاب هایی که منتشر کرده اید، توضیح دهید؟
 در جشن 30 سالگی وزارت علوم در سال 87 در غرفه دانشگاه بیرجند از عکس هایی از شوکتیه استفاده کردیم و دکتر حداد عادل هنگام بازدید از این غرفه، توقفی بیش از انتظار در آن داشت و خطاب به رئیس وقت دانشگاه بیرجند اعلام کرد که می دانم جمع قابل توجهی به عنوان برجستگان از این مدرسه بیرون آمده اند ولی هنوز اثری را که نشان دهنده معرفی برجستگان آن مدرسه باشد ندیده ام و از دانشگاه بیرجند به عنوان فرزند معنوی شوکتیه توقع داریم که این مسیر را باز و در این مسیر حرکت کند. به این طریق تکلیفی بر دانشگاه بیرجند توسط کسی که در فضای فرهنگی کشور مدیریت کرده بود، گذاشته شد بنابراین رئیس دانشگاه بیرجند به من گفت ؛ چه کاری می توانید در این باره انجام دهید ؟ این بود که اولین کتابم درخصوص محدوده خراسان با محوریت بیرجند با موضوع سوابق شوکتیه نوشته شد.چون یکی دو سال قبل در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی کتاب منتشرکرده بودم این تکلیف بیشتر متوجه من شد و سال 92 خروجی یک طرح پژوهشی در قالب کتاب «از شوکتیه تا دانشگاه بیرجند» منتشر شد، البته در جشن چهلمین سال تاسیس دانشگاه بیرجند ویراست دوم آن با بیش از 100 صفحه اسنادی که از دکتر گنجی گرفتیم، منتشر شد.سال 95 نیز با همکاری موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران کتاب «دولت یاد» منتشر که در آن به بیرجندشناسی به معنای واقعی به لحاظ تعداد عکس های موجود و شمول موضوع آموزش در بیرجند پرداخته شد.در خصوص متون مربوط به بیرجند متن هایی از مرحوم میرزا ذبیح ا... ناصح وجود داشت که از سال 10 تا 25معاون یا رئیس دبیرستان شوکتیه بیرجند و اهل قلم بود و بخشی از یادداشت های ایشان توسط دکتر راشد محصل در کتابی منعکس شده بود بنابراین با همکاری فرزندان آن مرحوم کار در این باره شروع شد.
یادداشت های مدنظر در بقچه ای نگهداری می شد که اسناد لوله و تا شده ای با چند ویراست بود. وی همچنین از عکاسان قدیمی بیرجند بود و آلبومی بسیار قدیمی و با ارزش هم در این ارتباط داشت که بخشی از عکس های آن استفاده نشده بود. عکسی هم در آلبوم متعلق به سال 1293 بود. این عکس مربوط به سالی بود که  نخستین 10 نفر دانش آموختگان شوکتیه مانند فرزان، سید غلامرضا سعیدی، ناصح و...  از آن دانش آموخته شدند.با همراهی فرزند زنده یاد ناصح همه نوشته ها خوانده شد و نسخ موازی، همدیگر را پوشش دادند و ابهامات موجود برطرف و تصحیح های لازم انجام شد. این کار از سال89 شروع شد و در 95 مطالب مدنظر در قالب کتاب دولت یاد زیر چاپ رفت.
در بخشی از 12 کتابی که منتشر کرده ام، مطالبی درباره دیگر شهرهای استان مانند قاین و نهبندان وجود دارد. سال85 هم کتابی توسط دانشگاه علامه طباطبایی به نام «چکیده پایان نامه های زبان و زبان شناسی» منتشر کردم. در این زمان در دانشگاه شیراز پایان نامه ای در زمینه گویش بیرجند و در دانشگاه تهران پایان نامه ای در خصوص گویش خوسف وجود داشت که این موضوع سبب شد موضوع پایان نامه کارشناسی ارشد و دکترای خود را درباره گویش های خراسان جنوبی انتخاب کنم که در سال 87 کتاب سال دانشجویی کشور شد و کتاب دولت یاد هم عنوان کتاب سال دانشجویی را کسب کرد.
آثاری در زمینه گویش ها و معرفی دبیرستان شوکتیه و دانشگاه بیرجند و... نیز منتشر کردم ولی نیاز است که اطلس گویشی استان با توجه به سرمایه های معنوی آن، تهیه شود که کار در این باره شروع شده است.
چه انتظاری از گروه تاریخ دانشگاه بیرجند دارید؟
اگر شوکتیه و دانش آموختگان قدیمی آن نبودند برای ادای دین به آن ها در بیرجند و مدرسه محل تحصیل شان اقدامی برای بسط آموزش عالی انجام نمی شد بنابراین از گروه تاریخ دانشگاه بیرجند انتظار است خلأهای موجود در خصوص بیرجند را با کارهایی، پر کنند.
ارزیابی شما از تحقیق و پژوهش در دانشگاه های استان چیست؟
 در دانشگاه های استان مانند دیگر دانشگاه های کشورکارها به سمت رفع نیازها نیست و کارهایی که درباره شهر بیرجند می شود، آثار عمیقی نیست که لازمه آن ها دسترسی به اسناد موجود است و اگر اعضای کمیته مجموعه بیرجندشناسی شهرداری به وظیفه خود با مشخص کردن نیازها عمل کنند، شاهدکارهای ارزشمندی در این خصوص خواهیم بود.
 

90 درصد اعتبارات امسال میراث فرهنگی بیرجند هزینه شد. رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیرجند گفت: سال مالی تا پایان 99 مقرر شده است و باید در این مدت اعتبارات هزینه شود و با کمک های استاندار سابق، اعتبارات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بیرجند رشد چشمگیری داشته است.
 در بخش گردشگری یک میلیارد و 860 میلیون تومان به ویژه برای پروژه بنددره، طرح گردشگری شوکت آباد و... هزینه شد.
«فولادی» افزود: برای حوزه صنایع دستی 238 میلیون و در بخش میراث فرهنگی 214 میلیون تومان تخصیص می یابد که باید تا پایان امسال هزینه شود.

23 اثر از استان پشت نوبت ثبت در فهرست آثار ملی کشور است. معاون فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان با اشاره به این که هفت اثر به تایید نهایی رسیده است ،اظهارکرد: دریک هفته آینده ثبت هفت اثر معنوی اعلام می شود.
 «شریعتی منش» گفت: پرونده 10 بنای تاریخی و 6 شیء و اثر طبیعی در نوبت ثبت است و تا پایان امسال شماره ثبت آن ها قطعی می شود که بافت تاریخی خوسف، چند محوطه تاریخی، چندین درخت و یک آبشار از آن جمله است.

 یک خشت برای مرمت قلعه سده  
150 میلیون تومان برای مرمت قلعه سده اختصاص یافت. این اعتبار از محل سفر استاندار قبلی برای مرمت و بازسازی این قلعه اختصاص یافته است و برای تخصیص آن پیگیری می شود. رئیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قاینات گفت: باید تا پایان امسال مرمت بخشی از دیوار قلعه انجام شود.
«عباس زاده» تاکید کرد: با این اعتبار قسمتی از دیوار قلعه مرمت می شود اما بازسازی کامل آن نیاز به دو میلیارد تومان اعتبار دارد.

 شیب اعتبار در قفسه کتابخانه زیرکوه    
اعتبار کتابخانه های عمومی زیرکوه امسال کاهش دارد. هر چند که مهم تر از میزان اعتبار، تخصیص آن است اما سهم اعتبار مصوب هم در رقم محقق شده بی تاثیر نیست با وجود  این رئیس اداره کتابخانه های عمومی زیرکوه از کاهش اعتبارات این مجموعه در سال 99 خبر داد و گفت: 450 میلیون تومان برای کتابخانه های عمومی آبیز، حاجی آباد و زهان مصوب شده است که در مقایسه با 700 میلیون تومان سال قبل، کاهش دارد.
«غلامحسینی» به تخصیص 211 میلیون تومان از اعتبارات امسال برای کتابخانه آبیز اشاره کرد که به صورت نقدی و اوراق تخصیص یافته است.
 به گفته وی کتابخانه های عمومی زیرکوه حدود 15 هزار عنوان کتاب دارد اما درخواست و کمبود در زمینه کتاب های هنری زیاد است.

مثل « سُختَه یِ تِ از جَی دِگَرِ نَم دَارَه » یکی دیگر از عبارت های قدیمی در کتاب دستان ها و داستان هاست.
مولف کتاب درباره آن ،توضیح می دهد که در زبان معیار این عبارت «سوخته تو از جای دیگری نم دارد» خوانده می شود یعنی مشکل کارت از جای دیگری است و من مقصر نیستم.دکتر «زنگویی» می‌گوید: این مثل در پاسخ به فردی گفته می شود که بی جهت مشکل کارش را به فرد یا جای مشخصی نسبت می دهد در حالی که اشکال کارش جای دیگری است.

دست خالی مجتمع فرهنگی، هنری سربیشه  
مجتمع فرهنگی هنری سربیشه امسال هیچ اعتباری ندارد و این موضوع به اختصاص بودجه در کمیته برنامه ریزی شهرستان بر می گردد. رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی سربیشه گفت: فاز اول مجتمع فرهنگی هنری سربیشه شامل بخش اداری است که تکمیل شده است و مورد بهره برداری قرار دارد اما در فاز دوم احداث آمفی تئاتر و نگارخانه پیش بینی شده است. «عارف قاسمی» افزود: فاز دوم مجتمع فرهنگی هنری سربیشه در سال 99 هیچ اعتباری ندارد.
 

امروز میزبانی استان از 5 لاله سرخ
پنج شهید گمنام عصر امروز وارد استان می شوند. این توفیق برای خراسان جنوبی است که دوباره میزبان لاله های بی نام و نشانی از دوران دفاع مقدس باشد تا همزمان با ایام شهادت حضرت زهرا (س) در آغوش خاک این خطه آرام گیرند. مدیر کل بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس استان گفت: امروز عصر استان میزبان پنج شهید گمنام می شود و عطر آن ها در بیرجند، آبیز و زیرکوه می پیچد. این شهدا 17، 19، 23 و 21 ساله بودند که در عملیات والفجر مقدماتی، کربلای 4و 5به شهادت رسیدند. سرهنگ« فلاحی» افزود: دو نفر از این شهیدان در آبیز زیرکوه، دو شهید هم در بوستان آیت ا... بهجت مهرشهر بیرجند و یک شهید هم در دانشگاه بزرگمهر قاین به خاک سپرده خواهند شد. مراسم استقبال از پیکر مطهر شهدا هم با حضور مسئولان استانی برگزار می شود و شهدا به صورت کاروانی با خودرو از فرودگاه تا معراج شهدا مشایعت می شوند. با توجه به بیماری کرونا، مراسم تشییع برگزار نمی شود و مراسم وداع و تدفین با رعایت پروتکل های بهداشتی و حضور اندک مردم خواهد بود. براساس توضیح وی جلسه محوری در حسینیه جماران با حضور مسئولان استان و خانواده های شهدا و رعایت پروتکل ها برگزار می شود.به گفته وی با تدفین این پنج شهید، تعداد شهدای گمنام استان از 140 به 145 نفر می رسد که در 57 نقطه استان آرام گرفته اند. وی گفت: همه شهرستان های استان شهید گمنام دارد و از 54 نقطه آرامگاه شهدا،  در 30 محل یادمان شهیدان ساخته شده و 19 نقطه در حال ساخت و امید است تا خرداد سال آینده به اتمام برسد و 24 نقطه هم یادمان ندارد.

مهر و صفای روی تو، روشنی روان ما
رنگ و نگار بوی تو، هستی این جهان ما
حجاب دیده را تو از میان ببر به حق نگر
او همه بود ما بود ظاهر و هم نهان ما
به جهد کوششی تمام خودشکنی نما مدام
خودنگری ما بود حجاب دیدگان ما
معنی زندگی بدانیم که دریغ می خوریم
مرگ از این خودی بود حیات جاودان ما
آه ز دوری سفر وای ز توشه های کم
باور و اعتقاد جان توشه و هم توان ما
عمر چه کوتاه وکم است و ما به خواب غفلتیم
تا دو سه روز بعد از این رویم به آشیان ما
صبا گذرکن به سرکوی امیرکاروان
سلام ما به او ببر پیک خبررسان ما
محمد ایوب کاظمی