فرصت هایی که تهدید می شود
آبخیزداری آیسک در عطش اعتبار
عرب نجات- در هجمه تبعات دو دهه خشکسالی و تهدید اقتصاد مبتنی بر کشاورزی و همچنین شدت نگرانی ها از فرونشست زمین در محدوده ای به وسعت 40 کیلومتر در دشت آیسک، رخداد سیلاب های شدید ناشی از بارندگی های فصلی و ناگهانی در خلاء مدیریت روان آب با اجرای طرح های جامع آبخیزداری به عنوان مهم ترین راهکار مقابله با خشکسالی، جلوگیری از جاری شدن سیلاب و هدایت منابع آبی به سفره های زیرزمینی، مزید بر علت شد و خسارت های جبران‌ناپذیری به کشاورزان، دامداران و ... منطقه وارد کرد.
فرصتی که از دست رفت ...
به گفته «عربی» دهیار بغداده به دنبال بارندگی های شدید و تخریب بندسارهای روستای دوحصاران پس از ۷۰ سال آب در پی رود جاری شد و به دامداری های این روستا خسارت وارد کرد.
«عرب» دهیار دوحصاران هم از هدررفت حجم زیادی از روان آب های ناشی از سیلاب در اطراف روستا صحبت می کند که به دلیل نبود بندهای خاکی مناسب، خلاء مدیریت در رعایت اصول ایمنی برای حفظ بندسارها و استخر ذخیره سازی آب اتفاق افتاد.
اقدام های ناچیز
در این زمینه مسئول نظام صنفی کشاورزی سرایان نیز تاکید دارد با توجه به واقعیت خشکسالی و درعین حال بارندگی های موسمی و سیل آسا در منطقه یک ضرورت به نام آبخیزداری وجود دارد که از بهترین و علمی ترین روش های مدیریت پایدار منابع آب است.
مهندس «محمد رضا خزاعی» جلوگیری از رخداد سیل، حفاظت از خاک و پوشش گیاهی مراتع، جلوگیری از هدررفت آب و تغذیه سفره های آب زیرزمینی را از اهداف اجرای طرح های آبخیزداری برمی شمرد و یادآور می شود: در برخی نقاط کوهستانی بخش آیسک طرح های آبخیزداری شامل سازه های کوچک و بزرگ گابیونی، سنگ و ملات و بندهای خاکی تا حدودی اجرا شده است که با شرایط حاکم بر منطقه و بحران آب بسیار ناچیز به نظر می رسد. به گفته وی مردم از گذشته آبخیزداری را با ایجاد بندسار اجرا می کردند که تاثیر بسزایی در کنترل آب و تغذیه قنات ها و سفره های آب زیرزمینی داشته است اما به نظر می رسد تصرفات غیرقانونی و اقدامات غیر کارشناسی برخی نهادها و افراد باعث شکستن بعضی بندها و هدررفت آب و بروز خسارت می شود.او تصریح می کند: از مسئولان مربوط درخواست شده بندهای بالادست به شکل عرفی قدیم و بر اساس قوانین گذشته که کارشناسی است، اجرا و پس از سرریز شدن آب به سمت رودخانه ها هدایت شود تا در پایین دست در باغ ها و مزارع و همچنین برای کشت دیم استفاده شود و آب به سمت اراضی بایر هدایت نشود.
نیاز 20 میلیارد تومانی
فرماندار سابق سرایان هم با بیان این که آب حکم طلا را برای زندگی مردم منطقه دارد، اجرای پروژه های آبخیزداری در شهرستان را مورد تاکید قرار می دهد. «کریمی» تصریح می کند: اجرای طرح های مطالعه شده فعلی در حوذه های آبخیز شهرستان نیازمند تامین حداقل 20 میلیارد تومان است. رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری سرایان نیز با اشاره به انجام مطالعات تفصیلی در بیشتر حوذه های آبخیز شهرستان می گوید: شرایط بحرانی حاکم بر وضعیت آب شهرستان عزم جدی مسئولان را می طلبد تا با تامین اعتبار لازم برای اجرای طرح های آبخیزداری همت کنند و مرهمی بر آلام چند ساله کشاورزان و مردم منطقه بگذارند.
استقبال از طرح های مشارکتی
به گفته «صادقی» مردم طی چند سال اخیر به دلیل پی بردن به اهمیت آب به اقدامات آبخیزداری مشارکتی از جمله احداث بند خاکی با نظارت این اداره روی آورده اند و به دلیل اثرات مثبت آن در تغذیه قنات ها و افزایش سطح زیر کشت تقاضا برای این گونه پروژه ها رو به افزایش است. وی یادآور می شود: مطالعات آبخیزداری سال‌های گذشته در شهرستان مورد توجه قرار گرفته و مطالعات تفضیلی و اجرایی در ۹ حوذه آبخیز انجام شده است. وی در ادامه به بارندگی های سال گذشته اشاره و اظهار می کند: به دنبال این بارندگی ها چهار میلیون متر مکعب روان آب و سیلاب در حوذه های آبخیز بخش آیسک شهرستان سرایان مهار شد. به گفته وی کار اجرایی و عملیات پروژه های آبخیزداری در دو حوزه کریمو –مصعبی و سد شهید پارسا ۸۰ درصد پیشرفت دارد و در سایر حوزه‌ها نیز پیشرفت 10 تا 50 درصدی اقدامات آبخیزداری محقق شده است.
مدیریت بحران آب
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرایان در ادامه اظهار می کند: اجرای سازه های آبخیزداری در مسیر آبراهه ها با کاهش سرعت روان آب از خسارت به مزارع، باغ ها، ابنیه و جاده ها جلوگیری و شرایط نفوذ آب به سفره های زیرزمینی را فراهم می کند. به گفته وی کار مطالعاتی حوذه آبخیز کریمو - مصعبی در بخش آیسک با وسعت شش هزار و ۲۵۰ هکتار از سال ۷۰ انجام و با شروع عملیات اجرایی و پیشرفت ۸۰ درصدی تاکنون در این حوزه ۲۰۰ سازه کوچک و بزرگ توری گابیونی، سنگ و ملات و بند خاکی اجرا شده است. وی بند خاکی ا... آباد سبزرود را یکی از این بندها نام می برد که با حجم یک میلیون متر مکعب آب در سال ۸۰ احداث و در بارندگی های اخیر هم ۲۰۰ هزار متر مکعب آبگیری شد. وی این نکته را هم مطرح می کند که اگر چه ارزش واقعی آب قابل برآورد ریالی نیست ولی آب استحصال شده در پروژه های آبخیزداری که بدون نیاز به هزینه های حمل، قابل بهره برداری مستقیم در زمینه کشاورزی، دامداری و ... است ارزشی بیش از اعتبار هزینه شده در پروژه های آبخیزداری دارد.