خام فروشی به نفع معدن دار ،به زیان کشور
حیدری – ثروت خراسان جنوبی در حوزه معادن بی شمار است اما استفاده از این ثروت خدادادی به نفع توسعه این منطقه چندان مشهود نیست.
تنها کاری که شاید بتوان از آن نام برد برداشت مواد معدنی و خام فروشی آن بوده است . در این سال ها قابلیت اشتغال زایی این حوزه چندان مورد توجه قرار نگرفته و تقریبا به همان اشتغال در معادن اکتفا شده و دیگر زمینه ها مغفول مانده است و آنچنان فروغی ندارد.
مواد معدنی و ذخایر معادن خراسان جنوبی به دلیل نبود صنایع فرآوری و ضعف در زیرساخت ها تقریبا به طور کامل به صورت خام به فروش می رسد زیرا صنایع فرآوری آن چندان قدرت و توانایی ندارد و برای گسترش آن گام های مفیدی برداشته نشده است .
هر چند تا کنون مدیران استانی و شهرستانی زیادی از خام فروشی مواد معدنی و مخصوصا سنگ های تزئینی انتقاد و بر جلوگیری از آن تاکید کرده اند و حتی چندی پیش فرماندار نهبندان ( از قطب های گرانیت کشور ) هم از خام فروشی مواد معدنی در این شهرستان به شدت انتقاد کرده و گفته بود تنها در صورتی به افراد مجوز استخراج و بهره برداری از معدن داده می شود که در جوار معدن صنایع وابسته و فرآوری آن را هم ایجاد کنند اما صحبت ها راه به جایی نبرده است زیرا به اذعان بسیاری از معدن داران و سرمایه گذاران شرایط مناسب برای فرآوری در استان فراهم نیست.
در این بین برخی از معدن داران نظری مخالف داشته و معتقدند که باید سنگ و برخی از مواد معدنی بنا به دلایلی به صورت خام به فروش برسد.
یکی از معدن داران نهبندانی که فعالیت زیادی از دیرباز در این حوزه داشته است به سفر اخیر وزیر صنعت ، معدن و تجارت به خراسان جنوبی اشاره می کند و می گوید : وزیر در این سفر تاکید زیادی بر جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی این استان داشت. گفتن این حرف خوب است اما به نظرم این اقدام به ضرر معدن داران استان خواهد بود .
«جمالی» با بیان این که نمی توان ساختار کارخانه ها را یک شبه تغییر داد عنوان می کند : نباید خام فروشی مواد معدنی به یکباره ممنوع شود چرا که با این کار بسیاری از فعالان این حوزه متضرر خواهند شد .
این فعال حوزه معدن در نهبندان می گوید : ایران چهارمین تولید کننده سنگ دنیا است و سنگ ایران تنها به 4 یا 5 کشور دنیا صادر می شود در حالی که باید به حداقل 15 کشور دنیا صادر شود.
به گفته «جمالی» با جلوگیری از خام فروشی در ایران و مخصوصا خراسان جنوبی عملا بازارهای جهانی سنگ برای رقبای خارجی ما مثل ترکیه ، چین ، هند ،برزیل و ... مهیا می شود .
وی به این مثال اشاره می کند که ذخیره کردن نفت روزی به درد کشور می خورد اما ذخیره سنگ و مواد معدنی هیچ گاه به درد نخواهد خورد و باید هر چه بیشتر استخراج شود چون که ذخیره معادن غنی بوده و به این زودی ها به اتمام نمی رسد.
وی جلوگیری از خام فروشی را نوعی فرصت سوزی می داند و می افزاید : اگر در حال حاضر از این فرصت استفاده نشود در آینده دیگر خریداری وجود نخواهد داشت چرا که با پیشرفت علم و تکنولوژی ، موارد استفاده سنگ های تزئینی تغییر کرده و شاید روزی دیگر از سنگ استفاده نشود.
مزایا و معایب
مدیر یکی از معادن مهم و بزرگ خراسان جنوبی هم در خصوص ابلاغیه ای که اخیرا وزیر صنعت ، معدن و تجارت به استان ها برای جلوگیری از صادرات مواد معدنی به صورت خام به خارج از کشور داده بود می گوید : طرح جلوگیری از خام فروشی 6 ماه قبل تصویب شده بود که تاکید بیشتر آن بر مواد معدنی فلزی بود .
«پورسال» نظر خاصی در مورد جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی این استان دارد و می افزاید: شاید جلوگیری از خام فروشی در کوتاه مدت به ضرر معدن داران باشد اما در دراز مدت به نفع آن ها خواهد بود چرا که این کار باعث خواهد شد تا در دراز مدت واحدهای فرآوری بیشتری در استان ایجاد شده و دیگر مواد معدنی به صورت خام به فروش نرسد بلکه با فرآوری ارزش افزوده بیشتری ایجاد خواهد شد و در نتیجه سود بیشتری عاید معدن دار می شود.
وی با بیان این که بخش زیادی از سنگ های تزئینی استان پس از استخراج برای فرآوری به استان اصفهان حمل می شود می گوید: اگر مسئولان بخواهند جلوی خام فروشی سنگ های تزئینی در استان گرفته شود باید زیرساخت های مورد نیاز فرآوری را ایجاد کنند و از آن جا که این زیرساخت ها ضعیف است این موضوع کاری تقریبا غیر ممکن است.
گفته های این معدن داران استان در حالی است که یکی از متولیان دولتی بخش معدن خراسان جنوبی نظری متفاوت دارد و معتقد است جلوگیری از حمل مواد معدنی بصورت خام به خارج از کشور باعث رونق بخش معدن و منفعت معدن داران استان می شود.
معاون معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت ، معدن و تجارت خراسان جنوبی به ابلاغ بخشنامه جلوگیری از صادرات مواد معدنی خام به خارج از کشور در سفر وزیر صنعت ، معدن و تجارت به خراسان جنوبی اشاره می کند و می گوید: جلوگیری از فروش و صادرات مواد معدنی خام به خارج از کشور بر اساس سیاست های اقتصاد مقاومتی و منویات مقام معظم رهبری است که البته اگر این کار انجام شود باعث خواهد شد تا واحدهای فرآوری بیشتری در استان ایجاد شود.
زیرساخت های ضعیف در استان
«سالاری» با تاکید بر این که برای ایجاد واحدهای فرآوری مواد معدنی در استان باید ابتدا زیرساخت های آن را فراهم کرد می افزاید : زیرساخت های استان ضعیف بوده و کمتر سرمایه گذاری حاضر به سرمایه گذاری در این استان می شود اما از سویی این سازمان تلاش دارد تا سرمایه گذاران را برای فرآوری مواد معدنی جذب کند.
به گفته وی بخشی از مواد معدنی استان صادراتی بوده و برخی هم به مصرف داخل می رسد و اگر قرار باشد تمام مواد معدنی خراسان جنوبی فرآوری شود باید سرمایه گذار بیشتری در زمینه فرآوری جذب کرد. آن طور که «سالاری» می گوید در خراسان جنوبی در زمینه های اکسید منیزیم ، سنگ های ساختمانی ، سیمان ، بنتونیت ، مس و ... واحدهای فرآوری وجود دارد طوری که بیش از 20 واحد سنگبری وجود داشته و از این تعداد حدود 15 واحد فعال است.