در این سال ها هر بسته ای که به منظور حمایت از زعفران کاران پیشنهاد شده است اغلب آن نه تنها رنگی برای آنان نداشته بلکه در پایان به نفع دلالان و واسطه ها تمام شده است و فردی که سرش بی کلاه مانده کسی جز زعفران کار نبوده است. از جمله این بسته ها می توان به طرح خرید توافقی زعفران در سال گذشته توسط تعاون روستایی اشاره کرد که به گفته برخی از تجار و اعضای شورای ملی زعفران این طرح چندان رنگی برای زعفران کاران نداشت و در نهایت هم دلالان با خرید مثقال مثقال زعفران های دخترپیچ تولیدی کشاورزان و تبدیل آن به زعفران نگین، برد کردند. این روزها فصل کاشت پیاز زعفران مراحل نهایی خود را طی می کند تا در آبان، گل های ارغوانی زعفران از زمین بروید و در فصل برداشت طلای سرخ سرزمین خراسان جنوبی، کشاورزان نوروزی زعفرانی را تجربه کنند. سوال این است در روزهایی که زعفران کاران مشغول کاشت پیاز، این طلای سرخ سرزمین خراسان هستند حال و روزشان چگونه است و آیا باز هم دلالان منتظرند تا بهره ای دیگر از فرصت امسال در فصل کاشت پیاز زعفران ببرند؟ پیش بینی ها از برداشت زعفران در سال جدید چگونه است ؟ و ...
خریداران خارجی منتظر جنس نو
عضو شورای ملی زعفران در گفت و گو با «خراسان جنوبی» این گونه می گوید که هر چه به فصل برداشت زعفران نزدیک می شویم هر چقدر از این محصول روی دست زعفران کار مانده باشد کهنه تلقی می شود طوری که خریداران خارجی زعفران نیز منتظرند تا محصول نو وارد بازار شود و سفارش های خود را بر اساس جنس جدید تنظیم کنند. به گفته «حسینی زرگل» خریدار برای جنس کهنه ای که 11 ماه از تولیدش گذشته است دیگر رغبت زیادی ندارد اما از آن جا که دلالان منافع خود را در خطر می بینند بازار را ملتهب جلوه می دهند و گاهی با ایجاد کمبودهای تصنعی می خواهند این التهاب را شدت بخشند که پرداختن به این موضوع، جای بحث زیادی دارد. وی با طرح این پرسش که قیمت ها چگونه افزایش یافته است با ابراز تاسف قیمت زعفران را عادلانه نمیداند و به قیمت هایی که از سازمان تعاون روستایی در مورد فروش زعفران گرفته است اشاره دارد. براساس قیمتی که این سازمان به او اعلام کرده است هر کیلوگرم زعفران پوشال را چهار میلیون و 700 هزار تومان و هر کیلوگرم زعفران نگین را شش میلیون و 40 هزار تومان به خریداران فروخته است.
همهمه دلالان در بازار
او با بیان این که تعاون روستایی زعفران ها را به تجار اصلی این محصول نفروخته است می افزاید: سازمان تعاون روستایی زعفران های خریداری شده از طرح توافقی را به هر خریداری که به آن ها مراجعه کرده فروخته پس معلوم است که بیشتر آن ها دلالان بوده و به همین دلیل همهمه هایی در بازار ایجاد کرده اند. دلالان هم زعفران های خریداری شده را با قیمت های دلخواه می فروشند و همین اقدام جو نامطمئنی برای صادرکنندگان به وجود آورده است. این تاجر و تولید کننده معتقد است تا چند روز آینده خریداران خارجی به طور کل خرید زعفران را متوقف می کنند و منتظر محصول نوی زعفران می شوند.
رشد صدور زعفران
«حسینی زرگل» با بیان این که امسال صادرات زعفران نسبت به سال های قبل رشد داشت می افزاید: دلیل آن هم این است که ارزش ریال پایین آمده و ارزش دلار بالا رفته است و به هر حال خریدار خارجی زعفران را نسبت به سال گذشته نصف قیمت می خرد و طبیعی است که حجم خرید آن ها با این وضعیت بالا برود اما زعفران در این زمینه نتوانسته است ارزش واقعی خود را به دست آورد. وی اشاره ای به رشد وزنی زعفران های صادر شده دارد و می گوید: آماری که گمرک ایران از فروش زعفران ارائه می هد با ارقامی که به طور واقعی معامله می شود تفاوت دارد به عنوان مثال یک کیلوگرم زعفران را گمرک ایران هزار و 400 دلار ارزش گذاری می کند این در حالی است که همین زعفران را صادر کننده بین 700 تا 900 دلار می فروشد که گاهی با این قیمت هم از او نمی خرند و این قیمت نصف قیمتی است که گمرک ارائه می دهد. پیش بینی او نیز برای تولید زعفران در سال جدید بر این است که چون سطح زیرکشت این محصول هر سال افزایش می یابد و مشکل خاصی هم نیست تولید محصول به حدود 400 تن برسد در حالی که سال گذشته میزان تولید زعفران حدود 340 تا 350 تن بود.
قاچاق پیاز زعفران
موضوع قابل طرح دیگر درباره زعفران به قاچاق پیاز این محصول مزیت دار و خاص برمی گردد، در این میان مدیران جهاد کشاورزی استان مدعی هستند که قاچاق پیاز زعفران به هیچ عنوان در خراسان جنوبی اتفاق نمی افتد اما جالب این جاست که هر چند وقت، خبرهایی مبنی بر کشف قاچاق پیاز این محصول را از سوی مسئولان مرتبط در این زمینه داریم و نمونه آن خبری است که دو سه روز قبل در رسانه ها منتشر شد و آن هم به کشف یک تن پیاز زعفران قاچاق در فردوس بر می گشت. این خبر که به نقل از سرهنگ «هوشنگی» فرمانده انتظامی فردوس منتشر شد به این قرار بود که مأموران انتظامی شهرستان هنگام کنترل جاده های عبوری به یک وانت پیکان مشکوک شدند و در بازرسی از آن یک تن پیاز زعفران را که بدون هر گونه مجوز حمل بود کشف کردند.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی با اذعان به این که در خراسان جنوبی قاچاق پیاز زعفران اتفاق نمی افتد می گوید: برای خروج پیاز زعفران در داخل و خارج از استان سامانه ای تعریف شده است طوری که اگر قرار باشد در داخل استان نیز پیازی جابه جا شود به طور حتم باید نامه جهاد کشاورزی شهرستان مقصد به مبدا ارسال و میزان پیاز درخواستی اعلام شود و بعد از نظارت سازمان نظام مهندسی کشاورزی و پس از این که پیاز زعفران بیماری خاصی نداشته باشد به نقطه مورد نظر حمل می شود. مهندس «عصمتی پور» مدعی است که خروج پیاز زعفران از استان را محدود کرده ایم اما نمی توان ادعا کرد که هیچ پیازی از مرزهای خراسان جنوبی خارج نمی شود و به طور صد درصد باید جلوی خروج پیاز را از استان گرفت. وی اشاره ای به استمرار خشکسالی ها دارد و این که تغییر اقلیم سبب شده است تا منابع آب کشاورزی استان به شدت کاهش یابد و زعفران کاران مجبور به کاهش سطح زیرکشت خود شوند، وقتی سطح زیرکشت کاهش یابد به همان نسبت زعفران کار هم با مازاد پیاز زعفران مواجه میشود که باید آن را بفروشد. به علاوه چون کیفیت زعفران خراسان جنوبی بالاست هر خریداری از دیگر نقاط نیز خواهان خرید پیاز زعفران استان است به همین دلیل نمی توان به طور صد درصد جلوی قاچاق پیاز زعفران را در استان گرفت. به گفته وی اگر زعفران کار پیاز زعفرانش را نفروشد باز دلالان دست به کار می شوند و با قیمت اندکی آن را از کشاورز می خرند و با سود چند برابر به خریداران در دیگر نقاط می فروشند که با این کار نیز در حق زعفران کار اجحاف می شود.
طرح جامع اجرایی نشد
عضو شورای ملی زعفران هم در این باره می گوید: اگر قاچاق پیاز زعفران نداریم چطور هر چند وقت میشنویم که خودروهای حاوی چند تن پیاز زعفران در نقاط مختلف کشف شده است؟
«حسینی زرگل» با بیان این که قاچاق پیاز زعفران ادامه دارد می افزاید: نمی شود این موضوع را نادیده گرفت زیرا اگر در افغانستان توسعه کشت زعفران را داریم به دلیل قاچاق پیاز این محصول است. وی با تاکید بر اعمال جدی تر نظارت ها و کنترل ها در مرزها می گوید: پیاز زعفران جزو ذخایر ژنتیکی ایران به حساب می آید و اگر از دست ایران خارج شود و در کشورهای همسایه توسعه کشت آن اتفاق بیفتد و این کشورها زعفران را با قیمت کمتری به خریداران بفروشند به طور خودکار زعفران ایران به حاشیه میرود.طرح جامع زعفران حدود یک دهه قبل تهیه شده است که به گفته عضو شورای ملی زعفران هنوز هیچ اتفاقی برای اجرایی شدن آن نیفتاده است زیرا باید وزارت جهاد کشاورزی پیگیر اختصاص بودجه آن باشد تا عملیاتی شود.