زهرا خسروی- می گویند از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در آن یافت می شود، از وسایل و لوازم دست دوم خانه گرفته تا مرغ و خروس و خرگوش، از سکه نقره تا جا دعایی و ... مکانی که نه تنها شهری ها را بلکه تعداد زیادی از روستاییان را هم به خود جذب می کند.
این جا چهارشنبه بازار بیرجند است، عطر و بوی سبزی های محلی در ورودی های روزبازار در فضا می پیچد، گونی هایی که یکی یکی کنار هم ردیف شده است در مسیر گذر عابران خودنمایی می کند، اما سبزی های ریخته شده در کنار آن چشم را آزار می دهد. کمی جلوتر جلوی طبق های رنگارنگ حبوبات چند لحظه ای مکث می کنی، قیمت های به نسبت پایین، وسوسه خرید اما گونی های کشک، قره قروت و ... بدون رعایت موارد بهداشتی مانع خرید می شود. نمی دانی از کدام پازل چهارشنبه بازار باید عبور کنی تا به جنس مورد نظر دست یابی، پراکندگی اجناس در طول مسیر فرد را کلافه می کند، با اندک وزش بادی پوست های سیر و پیاز ریخته شده روی زمین با سرعت از زمین بلند می شود و روی سر عابران فرود می آید.
برای ثانیه ای چشم بر هم می گذاری، آن طرف تر مقدار زیادی پیاز و سیر روی آسفالت پهن شده است و با وزش باد پوست آن فضا را پر می کند و علاوه بر منظره ناخوشایند، سبب رنجش شهروندان می شود.
در انتهای یکی از ورودی ها بسته های خرما با رنگ و لعاب های چشم نواز، در قاب نگاه قرار می گیرد و رهگذران زیادی را به خود جذب کرده است، اما عرضه خرماهای فله ای در معرض نور آفتاب و گرد و خاک، وسوسه خرید را کور می کند.
شلوغی آن سوی حصار این بازار توجه هر عابر و مسافری را به خود جلب می کند.
پارک خودروها در دو طرف بولوار کلافه کننده است و ازدحام آن اجازه دید بیشتر را نمی دهد، کنجکاو به آن سوی خیابان قدم می گذاری، این جا روی دیگری از چهره چهارشنبه بازار بیرجند نمایان است، چهره ای نه چندان زیبا و نخ نما. این جا تا چشم کار می کند خاک است و بوی حیوانات خانگی، از مرغ و خروس گرفته تا خرگوش و ... مشام را آزار می دهد، گویا این نقطه از زیر ذره بین نگاه مسئولان جا مانده است. در محوطه ای خاکی، انبوهی از وسایل و لوازم دست دوم کنار هم ردیف شده است. از کیف و کفش های وصله زده و قدیمی گرفته تا جاروهای محلی.
اما داستان به این جا ختم نمی شود، آن طرف تر تا چشم کار می کند لباس های دست دوم یا همان تاناکورا روی هم تلنبار شده است. این جا هر چند ظهر است و گرمی هوا کلافه کننده به نظر می رسد اما بازار خرید و فروش لباس های دست دوم زمستانی داغ داغ است، همان لباس هایی که روزی تعداد آن به انگشتان دست هم نمی رسید و مشتری چندانی نداشت و فقط چند مغازه انگشت شمار در شهر آن را عرضه می کردند، اما حالا پایشان به برخی روزبازارهای شهر باز شده و چنان بازارشان گرفته است که یک پای ثابت آن شده اند.
از لابه لای لباس های تلنبار شده که فقط نایلونی واسطه بین آن ها و خاک شده است، به ناچار عبور می کنی، مرد با انرژی تمام پیراهن ها را به قصد جلب مشتری زیر و رو می کند، چند دختر جوان کلافه از نور آفتاب لباسی بر می دارند و ورانداز می کنند.
بانویی آرام جلو می آید. نایلون های خریدش را روی زمین می گذارد و لباس ها را زیر و رو می کند و سرانجام پیراهنی بر می دارد، هر چند مردد است که آیا برای کودکش خوب است یا نه دو هزار تومان به فروشنده می دهد.
بازار ادامه دارد، صدای زن در فضا می پیچد که می گوید: فقط هزار تا دو هزار تومان، این جا هر لباسی که بخواهی یافت می شود، حتی برای نوزاد، چند بانوی جوان مشغول جدا کردن لباس هستند، دستی در هوا می چرخد و از میان انبوه لباس ها یکی بالا می آید، دختر جوان آن را ورانداز می کند اما گویا مورد دلخواهش را نیافته و قسمتی از لباس پاره است و دوباره به قصد خرید پارچه ها را زیر و رو می کند. دوباره صدای فروشنده در فضا بلند و داستان در هر گوشه از محل عرضه لباس ها تکرار می شود، هر از گاهی با کوچک ترین وزش باد، خاک به آسمان بلند می شود و بر سر رهگذران فرود می آید. این جا بوی لباس ها آزار دهنده است، بویی که به گفته یکی از فروشندگان به دلیل استفاده از مواد ضد عفونی است. فروشنده در ادامه از مهر تایید بهداشت بر لباس های دست دوم سخن می گوید و در پاسخ به این که آیا تک تک آن ها از زیر ذره بین بهداشت می گذرد، با بی حوصلگی فقط به این جمله بسنده می کند که نمی دانم، اما این لباس ها با نظارت بهداشت عرضه می شود.
جواب یک مسئول
رئیس اتاق اصناف استان هم از جمع آوری هشت واحد صنفی در بیرجند که در زمینه عرضه لباس های دست دوم فعالیت داشتند، خبر می دهد و می افزاید: موضوع عرضه لباس های دست دوم در روزبازار بیرجند در کمیسیون کالای قاچاق مطرح و مقرر شد این کالاها جمع آوری شود. به گفته «علیزاده»، مسئولیت برخورد و جمع آوری این کالاها از چهارشنبه بازار بر عهده شهرداری است.
پاسخ شهرداری
مسئول اداره اجراییات شهرداری بیرجند با استناد به تبصره دوی بند یک ماده 55 می گوید: آزادسازی معابر بر عهده این نهاد است و از آن جا که این افراد در معابر فعالیت نمی کنند برخورد با آن ها نیز متوجه این نهاد نیست.
«میرزایی» با اشاره به تهدید بهداشت عمومی در عرضه این لباس ها، برخورد و پیگیری موضوع را در حیطه وظایف بهداشت می داند و می افزاید: این نهاد باید از طریق مراجع ذی صلاح مانند کارگروه بهداشت استان، دادگستری و ... برای نظارت یا ممانعت از فعالیت آن ها به صورت قانونی اقدام کند.
بهداشت چه می گوید؟
مسئول واحد بهداشت محیط و حرفه ای مرکز بهداشت بیرجند هم با اشاره به ممنوعیت عرضه لباس های دست دوم و قانونی نبودن آن از نظر وزارت بهداشت، دلیل این موضوع را مقدور نبودن پایش برای احراز سلامت آن ها مطرح و اضافه می کند:در این ارتباط بهداشت محیط هیچ شرح وظیفه ای ندارد اما وزارت بهداشت ممنوعیت آن را اعلام و در این زمینه بخشنامه ای صادر کرده است.
«کربلاییان» از بروز مخاطرات و انتقال برخی بیماری ها به ویژه پوستی در استفاده از این نوع لباس ها تاکید و اضافه می کند: این موضوع به معضلی برای شهرستان تبدیل شده و برای رفع آن نیاز به همکاری دیگر نهادهاست.
وی ادامه می دهد: چنان چه مشکلی در این زمینه وجود دارد، باید موضوع در کارگروه سلامت و امنیت غذایی مطرح و درباره آن تصمیم گیری شود.
وی از برگزاری کارگروه هایی در این زمینه در گذشته هم خبر می دهد که اجرا نشده است.