یادنوشتی در نود و چهارمین زاد روز دکتر غلامحسین شکوهی
تعداد بازدید : 304
وزیری که «معلمی» را برگزید
قاسمی- امروز چهارم تیر، نود و چهارمین زادروز استاد مرحوم، غلامحسین شکوهی در خوسف است. او از مدرسان قدیمی تعلیم و تربیت و اولین وزیر آموزش و پرورش نظام جمهوری اسلامی ایران و دارای مدرک دکترای علوم تربیتی بود و به موجب سابقه ۶۰ ساله در تعلیم و تربیت و امور پژوهشی، لقب چهره ماندگار تعلیم و تربیت ایران را به خود اختصاص داد. شکوهی چهارم تیر ۱۳۰۵ در خوسف متولد شد. تحصیلات اولیه را در مدرسه شوکتیه بیرجند گذراند و پس از دوره دانشسرای مقدماتی، در بیرجند به حرفه معلمی پرداخت. بعد از دریافت دیپلم، برای ادامه تحصیل وارد دانشسرای عالی تهران شد و سال ۳۵، در رشته آموزش و پرورش ابتدایی، مدرک کارشناسی گرفت و به عنوان شاگرد اول دانشسرای عالی با بورس دولتی به سوئیس اعزام شد و سال ۴۱ دکترای خود را در رشته تعلیم و تربیت دریافت کرد و پس از بازگشت به ایران، در وزارت آموزش و پرورش مشغول به خدمت شد و همزمان در دانشسرای عالی تهران به تدریس پرداخت.
دکتر شکوهی در دولت موقت به عنوان اولین وزیر آموزش و پرورش در سال ۵۷ منصوب شد. سال ۷۲ به علت ناراحتی ریوی و آلودگی هوای تهران، به زادگاه خویش بازگشت و با درجه استادی در دانشگاه بیرجند به فعالیت آموزشی و پژوهشی خویش ادامه داد و پس از ۵۷سال تدریس، سال ۷۹با رتبه 26 استادی بازنشسته شد ولی تدریس را رها نکرد و در دانشگاههای بیرجند و تربیت مدرس تهران به تدریس ادامه داد. اولین وزیر آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران پنج شنبه ۱۶ اردیبهشت ۹۵ در سن ۹۰ سالگی درگذشت.
«محمد دشتی» از شاگردان او در دانشگاه تهران سه جلد کتاب با عناوین «شکوه معلمی»، «شرافت معلمی» و «شوق معلمی» درباره زندگی نامه، مراتب علمی و تخصصی استاد، عقاید و اندیشه های زنده یاد شکوهی و آرا و نظرات تربیتی و علمی استاد به رشته تحریر درآورد. آن چه می خوانید گفت و گو با این شاگرد قدیمی استاد و معلمی است که بعد از بازنشستگی هم منش و روش استاد راستینش را از یاد نبرده است و در حوزه تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش قلم می زند.
در باره ویژگی های علمی و اخلاقی دکتر شکوهی توضیح دهید.
دکتر غلامحسین شکوهی یکی از متخصصان حوزه تعلیم و تربیت و شاید مرتبط ترین وزیر آموزش و پرورشی بود که بعد از انقلاب اسلامی مدیر ارشد این وزارتخانه شد و هرچند دوران این وزارت حدود هشت ماه نپایید، اما هنوز سخنان حکیمانه وی که در صورت جلسات شورای عالی آموزش و پرورش ثبت شده است، موثر، برانگیزاننده و برای دست اندرکاران تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش قابل استفاده و محل رجوع است.
از ویژگی های اخلاقی استاد این بود که هنوز دانشجویان دهه های ۳۰ ، ۴۰ و ۵۰ روزه داری های او را در دانشکده به یاد دارند. در آن موقعیت برای استادان تراز اول، او با تکه ای نان و جرعه ای آب، روزه خود را افطار می کرد و از همان زمان کوتاه افطار در نزد دانشجویانش و در جبران ساعت درسی، فراموش نمی کرد.آن چه از شکوهی در ذهنم ماندگار شده است علم، دانش و آگاهی وی در عین تواضع، وقت شناسی، نظم، ساده زیستی و بی پیرایگی بود درست مانند درخت که هر چه بار بیشتر دارد سر پایین تر می آورد.
آثار علمی و تالیفات استاد چه بود؟
شش کتاب از دکتر به یادگار مانده که در زمینه مباحث آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت و مهم ترین ویژگی آن ها باز نشرهای چند ده باره است که نشان از تازگی و کاربردی بودن آن دارد. کتاب های روش آموختن حساب و هندسه، تعلیم و تربیت و مراحل آن، مبانی و اصول آموزش و پرورش ،تالیف و کتاب های مربیان بزرگ (اثر ژان شاتو) و تعلیم و تربیت( نوشته کانت) به وسیله استاد ترجمه شده است. برخی از این کتاب ها به چاپ های بیش از ۳۵ رسیده است و بعد از حدود ۴۰ سال هنوز به عنوان کتاب مرجع (رفرنس دانشگاهی) در دانشگاه های کشور تدریس می شود.
برای معرفی این شخصیت علمی و فرهنگی چه کارهایی انجام شده است؟
در گفت و گوهایی که فقط با۱۰۰ تن از همکاران، شاگردان و دوستان وی داشتم تاثیر رفتار و عمل استاد شکوهی و نه گفتار و سخنش بر مخاطب، برجسته تر و بیشتر مطرح شده است . حتی در گروهی در فضای مجازی از شاگردان استاد و همکلاسی ها، «شکوهی » کلیدواژه مشترک سخنان همه دوستان است.
از نظر برگزاری مجالس قدرشناسی یا ساخت مراکزی به نام او ، اگرچه حق معلمی وی بر ما و کشور بیش از این چیزهاست، اما کارهای خوبی انجام شده است و معرفی به عنوان چهره ماندگار تعلیم و تربیت، نکوداشت در دانشگاه های تهران و بیرجند، اعطای جایزه علمی دکتر کاردان و ... و پس از درگذشت استاد معرفی در هشتمین جشنواره بین المللی فارابی به عنوان نظریهپرداز برجسته و موفق و استاد سرآمد آموزش در حوزه آموزش و پرورش در دومین همایش ملی آموزش عالی از آن جمله است.
قبل ها کتابخانه استاد شکوهی در خوسف گشایش یافته بود و در سال۹۸ در سفری به خراسان جنوبی مطلع شدم که مدرسه ای نیز به نام استاد شکوهی نام گذاری شده است. سال ۹۴ همزمان با همایش ملی آموزش ابتدایی ،خانه ای در خوسف به نام استاد افتتاح و آثار و یادگارهایی از ایشان در آن مکان ارائه شد اما متاسفانه در آخرین سفر به خوسف، هرچند آن خانه و آثار حفظ شده بود، اما تابلوی مرکز فرهنگی دیگری بر فراز آن خودنمایی می کرد.
برای حفظ، توسعه و ماندگاری یاد و نام و شخصیت بزرگی مانند شکوهی باید درصدد ثبت، ضبط و بهره گیری از روش و منش عملی و الگوهای رفتاری وی باشیم.