آقای وزیر؛صدای زرشک کاران از کنار تالارهای مملو از زرشک
اکبری
با وجود این که تا فصل برداشت چند قدمی بیش فاصله نداریم ولی برای بحران زرشک هیچ روزنه ای از سوی دولتی ها دیده نمی شود. انگار نه انگار که دسترنج مردم رو به نابودی است، انگار نه انگار که وزارت جهاد کشاورزی در این خصوص مسئولیت دارد، انگار نه انگار دسترنج مردم روی دست آن ها مانده است و در این وانفسای قیمت ها آن ها باید برای ادامه زندگی تلاش کنند. بالاخره مردم دچار خسارت سنگینی شده اند. آیا نباید جهاد کشاورزی وارد میدان شود و نقش آفرینی کند؟!! این بار خبرنگار ما به سراغ زرشک کاران رفت تا نظر آن ها را برای مقابله با بحران جویا شود.
پای صحبت شان که می نشینی و راهکار می خواهی حرف هایی می زنند که اگر نیمی از آن هم رنگ تحقق بگیرد، زرشک کار بی دغدغه و به امید فصلی نو سر بر بالین می گذارد. خرید دولتی و عرضه در دیگر استان ها، انتقال محصول به سردخانه های دیگر نقاط، تسریع در فراوری،ورود تعاونی ها به خرید و ... از راهکارهای آنان برای خروج از بحران است.در روزهای خاکستری یاقوت سرخ و با پیگیری «خراسان جنوبی»، مدیران دولتی در میزگرد روزنامه، راه انتقال به سردخانه را پیش روی زرشک کاران تا عادی شدن اوضاع گذاشتند اما ظرفیت تکمیل سردخانه ها آب سردی روی آنان بود. بخش خصوصی نیز چتر کنسرسیوم زرشک را برای سر و سامان دادن به حوزه بی متولی زرشک باز کرد اما تا گفته های خوبان رنگ عمل به خود بگیرد و نوشداروها برسد، مسیر طولانی در پیش است و زرشک کار برای وفای به عهد مدیران باید دندان روی جگر بگذارد.
«میرزایی» زرشک کار بیرجندی است. او گفت: دسترنج زرشک کاران در حال نابودی است در حالی که تا چند ماه دیگر محصول جدید روانه بازار می شود و در این شرایط نه انبار و تالار خالی برای نگهداری زرشک تازه وجود دارد و نه سردخانه ای خالی است تا زرشک های سال گذشته در آن جا نگهداری شود. شرایط باعث شده است تا انگیزه زرشک کاران برای تولید این محصول گرفته شود و می طلبد که برای جلوگیری از نابودی دسترنج کشاورز و محصول استراتژیک استان، دولت هم مانند دیگر کشورها ورود کند.
خرید توسط دولت و عرضه در استان ها
او پیشنهاد کرد که دولت محصول را از زرشک کاران بخرد و دستگاه ها و نهادهای مربوط را واسطه کند تا آن را در همه استان ها عرضه کنند. وی با اشاره به این که برای خرید زرشک باید یک قیمت عادلانه و پایه تعیین شود، ادامه داد: لازمه فروش زرشک درست کردن بازار و بالابردن تقاضاست. زرشک نباید فقط محصور به بسته بندی باشد، باید برای فراوری آن هم اقدام و از سوی دیگر برای تبلیغات محصول و خواص آن اقدام شود. میرزایی پرداخت تسهیلات هر چند ارزان قیمت را دوای درد ندانست و افزود: برخی کشورها برای آن که انگیزه کشاورزان از بین نرود و تولید را ادامه دهند، محصول را خریداری و بعد تصمیم گیری می کنند. در کشور ما هم دولت می تواند در همه استان ها سردخانه در اختیار بگیرد و زرشک را برای عرضه نگهداری کند و به جای پرداخت تسهیلات با خرید محصول گره از کار زرشک کاران باز کند. وی با بیان این که دغدغه کشاورز فقط باید تولید باشد و نه بازار، گفت: شرکت تعاونی های استان مقداری زرشک خریداری کرده اند که آن هم در انبار مانده است و ظرفیت سردخانه های استان نیز جایی برای نگهداری ندارد. موقع سررسید چک و اقساط شرکت تعاونی ها هم رسیده است و با ادامه این بی توجهی و خونسردی مسئولان، کشاورزان دیگر انگیزه ای برای تولید زرشک نخواهند داشت. به گفته وی هر خانوار ایرانی اگر یک کیلو زرشک بخرد زرشک در داخل ایران به فروش می رسد و در این شرایط کرونا نیازی به صادرات هم نخواهد بود. ما بازاریابی زرشک نداریم و اگر زرشک به دیگر استان ها منتقل شود و تبلیغات درست باشد بحران رفع می شود.دیگر زرشک کار نیز با بیان این که خام فروشی زرشک و ضعف صنعت فراوری یک آفت است، گفت: چون تبلیغات برای فراورده های زرشک در حد صفر و زرشک هم معرفی نشده است، زرشک کاران متضرر می شوند. زرشک نیاز به تبلیغات گسترده دارد. خواص آن زیاد اما کمتر کسی از آن آگاه است و دولت و جهاد کشاورزی استان برای تبلیغات گسترده می توانند ورود کنند. زرشک را با قیمت مناسب از زرشک کار خریداری و با تبلیغ مناسب عرضه کنند. کشاورز نباید دغدغه فروش داشته باشد اما این روزها دغدغه اول زرشک کاران بازار است و دلال های بازار هم کوتاهی نمی کنند و افت قیمت زرشک بلای جانمان شده است.«عباس نژاد» دیگر زرشک کار هم که نگاهش به اقدام دولت است، گفت: تعاونی ها، اتحادیه ها، نهادهای دولتی و دیگر فعالان این حوزه برای حل بحران زرشک ورود کنند. زرشک را با قیمت عادلانه از کشاورزان خریداری و به دیگر استان ها و سردخانه ها منتقل و در موقع مناسب عرضه کنند. از سویی فراوری هم بیشتر شود و با تبلیغات گسترده یا قرار دادن آن در بسته سوغات مسافران به بازار زرشک کمک شود. «براتی» دیگر زرشک کار نیز اظهارکرد که بازار ،کشش عرضه حجم زیاد زرشک را ندارد، بنابراین پیشنهاد می شود زرشک در سردخانه انبار شود تا برای محصول جدید انبار و تالارها خالی شود. به گفته وی باید برای احداث سردخانه های بیشتر هم پیش بینی شود چرا که سردخانه های موجود ظرفیت زیادی ندارد. وی فراوری این محصول و تولید آب نبات، رنگ غذا، نوشیدنی و ... را پیشنهاد کرد و افزود: واحدهای فراوری و بخش خصوصی و دولت زرشک را با قیمت منصفانه خریداری و واحدهای فراوری با افزایش ظرفیت کمک کنند تا اوضاع بهتر شود چرا که زرشک خام فساد پذیری بالایی دارد اما فراوری آن مشتری بیشتری دارد و با تبلیغ هم بهتر می شود. دیگر پیشنهاد وی خرید زرشک توسط تعاونی های استان هاست. به گفته وی دولت می تواند مدیران هر استان را موظف کند تا مقداری زرشک خریداری و در بازار و فروشگاه های بزرگ برای فروش عرضه کنند.
بازار ویژه زرشک
دیگر زرشک کار اهل روستای مهمویی نیز با اشاره به حضور دلال ها در این شرایط که به ارزان شدن زرشک دامن می زنند، گفت: اگر زرشک به قیمت توافقی خریداری شود واسطه کمتر است. وی افزود: بهتر است میدان و بازار ویژه برای زرشک در مرکز استان و دیگر شهرستان ها در نظر گرفته شود تا افرادی که توانایی دارند زرشک را ویژه به فروش برسانند. در این شرایط زرشک کاران می توانند محصول خود را به طور مستقیم عرضه کنند و در این بین رقابت بیشتر، قیمت متعادل تر و واسطه ها کمتر می شود. «حسین پور» افزود: آموزش تولید محصول ارگانیک برای صادرات بیشتر و احداث سردخانه هم برای زرشک در نظر گرفته شود.دیگر فعال حوزه زرشک و زرشک کار نیز هماهنگی با دیگر استان ها و در نظر گرفتن سردخانه برای انتقال زرشک، مکان یابی سردخانه در شهرک های صنعتی برای انتقال زرشک، هماهنگی دستگاه ها و نهادهای مرتبط با جهاد کشاورزی، امور بازرگانی و سازمان صمت برای فروش زرشک را به عنوان راهکار بیان کرد. «آذری» افزود: به تمام سازمان های جهاد کشاورزی در استان های دیگر ابلاغ شود تا برای فروش زرشک اقدام کنند و اگر هر نیروی جهاد نیم کیلو زرشک خریداری کند میزان زیادی زرشک از چرخه خراب شدن خارج می شود.
حذف واسطه و دلال
اما دیگر زرشک کار، کارشناسانه وارد میدان گپ و گفت شد و برای خروج زرشک از بحران برنامه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت ارائه کرد. «عرب نژاد» که پیگیرانه اخبار زرشک را دنبال می کند درخواست کرد در کنسرسیوم زرشک، کشاورزان نمونه بیشتر باشند و قبل از هر چیز دستگاه های متولی بسیج شوند تا جلوی اقدامات دلالان و واسطه های بازار زرشک گرفته شود. همچنین مدیران هر شهرستان برای انتقال زرشک به سردخانه ها پیش قدم شوند و از انتقال زرشک به مشهد و تهران برای مدت کوتاه تا برگشت قیمت ها جلوگیری شود. وی ارائه کمک مالی بلاعوض برای زرشک کارانی را که کشت محدود دارند پیشنهاد کرد و افزود: ارائه تسهیلات ارزان قیمت برای دستگاه های زرشک دان کنی، بازاریابی گسترده برای فروش زرشک تازه در میادین بار دیگر استان ها، معرفی این محصول، تبلیغات از رسانه ملی و فضای مجازی و ... از دیگر پیشنهادها برای کوتاه مدت است.
برنامه میان مدت و بلند مدت
به گفته وی برای فراوری زرشک ، افزایش ظرفیت واحدهای فراوری این محصول، ماموریت به جوامع دانشگاهی و رشته خاص زرشک، بازاریابی در کشورهای همسایه، شناسایی سرمایه گذار و ارائه تسهیلات برای احداث واحد فراوری، تهیه دستگاه چوب خرد کن زرشک، ارائه تسهیلات ارزان قیمت برای ساخت بارگاه، آموزش تولید محصول ارگانیک، راه اندازی بورس زرشک، نظرخواهی از کشاورزان نمونه و تجار قوی و ... از دیگر راهکارها برای خروج زرشک از بحران است که باید در برنامه میان مدت و بلند مدت قرار گیرد. رئیس سازمان جهاد کشاورزی هم گفت: صادرات و بازاریابی در زنجیره ارزش تولید مهم است و از سیاست ها، تبدیل کشاورزی تولید محور به کشاورزی بازار محور است. به گفته وی برای کشاورزی بازار محور، کشاورزی قراردادی در دستور کار قرار گرفته است تا همه مراحل تولید محصول از کاشت تا برداشت، بازاریابی و فروش برای کم کردن دغدغه های کشاورزان انجام و ارزش افزوده بالاتری نصیب استان شود. «قوسی»، افزود: در کشاورزی قراردادی، بین کشاورز و تاجر قراردادی بسته می شود تا دغدغه های کشاورز برای فروش محصول کاهش یابد. در این طرح تولید کننده میزان تولید، ارزش محصول و ... را می داند و دغدغه فروش ندارد. وی افزود: دعوت از سرمایه گذاران بزرگ، حمایت از شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها نیز برای فراوری و صادرات موثر است و پیگیر این موضوع هستیم.
فراوری نیازمند اعتبار ویژه
وی اولین برنامه را توسعه صنعت فراوری این محصول دانست و گفت: این محصول در بازارهای جهانی مشتری زیادی دارد و برای شناسایی بازارهای هدف، نیازمند همت همگانی و نگاه ویژه دولت هستیم. فراوری آن هم نیازمند اعتبار ویژه است و سرمایه گذاری ها باید برای احداث واحدهای فراوری باشد. همچنین نیاز است تسهیلات ارزان قیمت برای بازار و بازاریابی اختصاص یابد. به گفته وی اگر تشکل ها، تعاونی ها و بخش خصوصی بخواهند وارد کار شوند نیازمند تخصیص تسهیلات ارزان قیمت هستند.رئیس سازمان جهاد کشاورزی در ادامه صحبت هایش با اشاره به این که راه اندازی صندوق حمایت از زرشک برای جذب کمک های دولتی و بخش خصوصی نیز در برنامه قرار دارد افزود : کاهش تعرفه های گمرک و در نظر گرفتن ردیف اعتباری از محل اعتبارات بحران نیز می تواند در کاهش مشکلات اثر گذار باشد.
اعتبار بحران زرشک نداریم
«یزدان مهر» رئیس اداره مخاطرات و مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی هم گفت: در این شرایط نیاز است سیستم انبارها درست و از آفت زدن زرشک باقی مانده جلوگیری شود. اعتبارات بحران برای موارد ناخواسته است و به جز اعتبارات سیل 97 و 98 اعتبار بحران دیگری تخصیص نیافته و برای زرشک هم اعتباری نبوده است. «نخعی» رئیس صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی نیز با اشاره به راه اندازی صندوق حمایت از زرشک و بورس این محصول افزود: در حال پیگیری هستیم.