قاسمی
بی شک روزگاری که «میر علی تبریزی» واضع خط نستعلیق، ذوق خود را برای ترکیب دو خط نسخ و تعلیق به منظور ابداع خط نستعلیق روی کاغذ آورد یا «مرتضی قلی خان شاملو» با تغییر خط نستعلیق، خط شکسته را به وجود آورد، فکر نمی کرد زمانی خواهد رسید که پوست و کاغذ جای خود را به خطوط چاپی بدهد و زمانی برسد که نی، دیگر خوش ننویسد.
هیچ کس تصور نمی کرد روزگاری نی در دست استاد «مهدی اسماعیلی» آن چنان خوش به حرکت درآید که او را در زمره استادان مطرح کشور قرار دهد، مشتی که می توانست نمونه خروار باشد اما متاسفانه خوشنویسی در استان با وجود افراد توانمندی چون او و بازگشت سابقه این هنر اصیل ایرانی در منطقه به مرحوم استاد «شهرستانی» مربی مدرسه شوکتیه بیرجند امروز با بی مهری مواجه شده است، قلم هنرمندان کند بر کاغذ حرکت می کند چرا که نبود حمایت و در ماه های گذشته نیز کرونا دلخوشی و انگیزه شان را کم و جوهر خوشنویسی را کم رنگ تر کرده است.
گرایش به خط تحریر اجباری
رئیس انجمن خوشنویسان بشرویه تاثیر کرونا بر تعطیلی انجمن و کارگاه های آموزشی را از اسفند گذشته بیان می کند که هنوز هم ادامه دارد در حالی که استقبال علاقه مندان قبل از شیوع کرونا و نسبت به جمعیت بشرویه، خوب بود هر چند که بیشتر خط تحریری آموزش داده می شد و گرایش به خوشنویسی با نی کم شده است.
به نظر «سالاری» ،البته خوشنویسی روی بوم، کاغذ و پوست، کار ذوق و علاقه است اما خط تحریری اجباری است و به همین دلیل بیشتر انجمن ها به آموزش خط تحریری ورود کرده اند با وجود این در هفت ماه گذشته، انجمن خوشنویسی بشرویه فعالیتی نداشته است اما تلاش می شود برای مهر، آموزش مجازی، عملی شود.
شیوع کرونا قلم خوشنویسی در بشرویه را به شدت کند کرده است چرا که به گفته وی بیشتر برای پر کردن اوقات فراغت از این هنر استقبال می شود و افراد به دنبال ارتقا و گرفتن مدرک نیستند حتی خوشنویسان و ممتاز نویسان هم به دلیل نداشتن انگیزه، برای طی کردن مدارج بالاتر تلاش نمی کنند و از سویی در شهرستان های کوچک، انگیزه کم است چون مشوق هایی مانند نمایشگاه و مجالی برای ارائه آثار نیست.
وی می افزاید: این در حالی است که در شهرستان های بزرگ، خوشنویسان به طرف نقاشی خط، کار سفال، حتی نوشتن بر تخم مرغ و... و درآمدزایی از این هنر روی آورده اند و می دانند از این هنر چگونه استفاده کنند اما خوشنویسان بشرویه نه تنها این ماه ها در رکود به سر برده اند و کلاس های آموزشی با رعایت پروتکل ها هم برگزار نشده است بلکه عوامل انگیزشی مانند نگارخانه و فضای نمایشگاهی هم ندارند و به کمک های فرهنگ و ارشاد اسلامی بیشتر نیاز دارند.
انجمن در کانکس
انجمن خوشنویسی قاین تابستان با آموزش مقدماتی هشت نفر به فعالیت خود ادامه داده است این عدد هر چند تک رقمی و کم است اما به نظر رئیس این انجمن، در شرایط موجود بد نیست چرا که انجمن فضایی برای آموزش ندارد و در کانکس مستقر است بنابراین هنرجویان فقط سرخط می گرفتند و در منزل تمرین می کردند.
«برات نژاد» می گوید: این جا هم شرایط قبل از کرونا بهتر بود و براساس آمار، حتی تا دو کلاس هم در یک دوره برگزار می شد حالا با لغو دوره های آموزشی، ممتاز نویسان قاین هم انگیزه ای برای کار ندارند چرا که نمایشگاه یا نگارخانه ای نیست و تولید اثر، قاب گرفتن و تابلویی زیبا خلق کردن ، مخاطب و فروش ندارد و متاسفانه بازدیدکننده ای هم به نمایشگاه مراجعه نمی کند.
به گفته وی ،مشکلات خوشنویسان و مدرسان بیشتر از این هاست، در گذشته، خوشنویسی برای ممتازنویس امتیاز داشت و حتی می توانست در مدارس تدریس کند اما حالا مدرس و استاد هم که باشی هیچ امتیازی حتی در انجمن خوشنویسان کشور نداری.
پسروی خوشنویسی
برات نژاد تصریح می کند: خوشنویسی در قاین در یک سال گذشته نه تنها پیشرفت نکرده بلکه پسرفت هم داشته است چرا که تعداد هنرجویان کاهش یافته و استادان هم خیلی خوشنویسی نمی کنند مگر آن که برای دل خود و در خانه بنویسند. مشکلات مالی باعث کاهش انگیزه هنرمندان شده است و خوشنویسان فقط به انگیزه شرکت در جشنواره ها خط می نویسند.
خوشنویسی هنری است که صاحبش نمی تواند به درآمد آن اکتفا کند و باید دو یا چند شغل داشته باشد تا بتواند در کنار هنر، روزگار بگذراند. ورود نرم افزارها و رایانه به دنیای خط هم باعث کم کاری خوشنویسان شده است و کمتر از قبل کار می کنند.
افت آموزش و تعداد هنرجو
"اسماعیلی" رئیس انجمن خوشنویسان و تنها استاد خوشنویس دارای مدرک خط شکسته و درجه یک هنری در استان است. درجه ای که برای رسیدن به آن دوره های مقدماتی، متوسط، خوش، عالی، ممتاز، فوق ممتاز و سپس استادی را کسب کرده است. او هر چند افزایش شعب انجمن خوشنویسی در استان را مطرح می کند اما افت شدید آموزش و هنرجو را هم یادآور می شود که البته با شیوع کرونا شدت گرفته به طوری که دوره های مقدماتی، متوسطه و خوش 70درصد و دوره های عالی و ممتاز حدود 40درصد کاهش یافته است.
به گفته «مهدی اسماعیلی» ،تاثیر کرونا بر حال و روز خوشنویسان و انجمن ها بیشتر از دیگر حرفه هاست چرا که کار به صورت حرفه ای در شهرستان ها کمتر مورد توجه قرار دارد زیرا تمرین زیاد می خواهد و هزینه های آموزش هم در آن بی تاثیر نیست. از طرف دیگر استقبال از خوشنویسی با قلم نی نسبت به دهه های70-80 بسیار کم است و حذف آموزش از مدارس هم بر این موضوع موثر بوده و اجبار در آموختن خط تحریری در مدارس گرایش به این خط را بیشتر کرده است.
وی ادامه می دهد: تعداد انگشت شماری از هنرمندان به صورت جدی خوشنویسی می کنند و بقیه در مراحل ابتدایی می مانند و افت آموزش در کشور مشترک است. البته ایجاد انگیزه در ممتاز نویس و خوشنویس هم مهم است و جشنواره ها در این موضوع نقش به سزایی دارد و یک عامل مهم دیگر، کارگاه های آموزشی است که برای گروه های ممتاز نویس برگزار می شود.
حمایت نشدن خوشنویسان موضوع مهم دیگری است که این استاد خوشنویس مطرح و اظهارمی کند: خلق اثر با حفظ انگیزه زمانی ادامه می یابد که از خوشنویس حمایت شود همچنین کارشناسی اثر از سوی کارشناس و تامین هدایای اداره ها از این آثار به آن ها کمک می کند.
اسماعیلی عامل دیگر برای افزایش انگیزه خوشنویسان را چاپ آثار آن ها می داند که البته این کار نیاز به هزینه دارد هر چند که کتاب های آموزش در استان برای مقاطع مختلف طراحی شده و می شود و امکان برگزاری دوره های آموزشی برای معلمان وجود دارد اما این عوامل انگیزشی و حمایتی دایمی نیست.
دغدغه فروش اثر
به گفته وی، خرید اثر دغدغه مهمی است که از طریق ارائه آثار در نگارخانه ها و نمایشگاه ها محقق می شود در حالی که برخی شهرستان ها از این موقعیت برخوردار نیستند و ساخت و راه اندازی نگارخانه هم خارج از توان انجمن و نیازمند تکمیل مجتمع های فرهنگی هنری است و بیشتر انجمن های فرهنگی هنری فضا ندارند و این مشکل مشترک است. استاد اسماعیلی، بهترین راهکار برای شناسایی استعدادهای نوجوان و جوان خوشنویسی را برگزاری مسابقه و جشنواره می داند اما تصریح می کند این کار نیاز به هزینه دارد در حالی که در جذب و تشویق هنرمندان موثر است برای مثال جشنواره ملی خوشنویسی سال قبل و تفکیک دوره های ممتاز و فوق ممتاز باعث دیده شدن هنرمندان شاخص در حد استادی شد. با همه این تفاسیر وی تاکید می کند علاقه مند کردن فرزندانمان به خوشنویسی باید از دوران کودکی شروع شود اما متاسفانه نسل جدید علاقه زیادی به تمرین ندارد در حالی که خوشنویسی فقط تمرین می خواهد و نسل امروز، بیشتر وقت شان را با رایانه و تلفن همراه می گذرانند.