فرخ نژاد-خراسان جنوبی گرچه از لحاظ اقلیمی استانی کویری و خشک است  اما در قلب خود ثروت هایی نهفته دارد که باید با نفوذ به درون آن به این ظرفیت های خدادادی دست یافت .
هرچند در حال حاضر و سالیان گذشته هم معدن کاران با شکافتن  دل زمین به کانی های ارزشمند معدنی از جمله طلا، مس، زغال سنگ و... دست یافته اند و هنوز هم در حال اکتشاف این ثروت های خدادادی اند اما حجم زیادی از این ثروت های نهفته در محدوده هایی قرار گرفته اند که جزو مناطق حفاظت شده ،پناهگاه های حیات وحش  و شکار ممنوع است سوال اینجاست که آیا معدن کاران اجازه دارند دراین محدوده ها دل زمین را بکاوند و گنجینه های آن را بیرون بکشند و یا نه کار دارای ضوابطی است و نمی شود در این محدوده فعالیت کرد.
دراین گزارش مخاطرات زیست محیطی معادن را باتوجه به قابلیت های فراوان معدنی بررسی می کنیم.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان دراین باره از دو منظر به موضوع می پردازد یکی از منظر زیست محیطی آن و دیگری زمینه های کلانی که این ذخایر معدنی برای توسعه استان دارد زیرا با توجه به ماندگار شدن  چند ساله  خشکسالی ها در استان زمینه پرداختن به معادن از دیگر زمینه ها بیشتر است.
به گفته «پرویز آرامنش» هرچند بهره مندی استان از این ثروت های خدادادی به دلیل خام فروشی خیلی کم است و نیاز است صنایع فرآوری آن برای بهره مندی بیشتر از این مواهب طبیعی ایجاد شود اما مسئله اصلی این است که از نظر او هر تخریب و یا ورودی که به مناطق زیست محیطی انجام می شود یک معضل است زیرا وقتی دل زمین برای یافتن  یک کانی فلزی شکافته  می شود زخمی به این عرصه ها وارد می شود که شاید قابل جبران نباشد هرچند معدن کاران تلاش می کنند آن نقطه را به حالت اولش برگردانند.
به گفته وی شاید زخمی که معدن کاران به قلب زمین وارد می کنند در محدوده های زیست محیطی باشد و زیستگاه حیات وحش را تخریب کند.
حساسیت در زیست بوم
محیط زیست استان چون به محدوده های تحت مدیریتش حساسیت بیشتری دارد به هیچ وجه دراین مناطق به معدن کاران مجوز اکتشاف و برداشت نمی دهد.
اگر هم بخواهد دراین مناطق مجوزی صادر شود پس ازانجام  مطالعات و ورود سازمان حفاظت محیط زیست کشور خواهد بود و اداره کل محیط زیست استان به هیچ عنوان در این زمینه ورود  نمی کند.
پراکندگی معادن در گوشه گوشه این استان سبب شده تا محیط زیست در نقشه استان نقاطی را که در محدوده های زیست محیطی قرار دارد مشخص کند.  به گفته او شاید تنها محدوده ای که مخاطرات زیست محیطی دارد نایبندان طبس باشد که با مسئولان صنعت ومعدن صحبت شده تا مستند سازی های لازم را برای صدور مجوز انجام دهند.
 اما این نکته را هم نباید از نظر دور داشت که مجوزهای صادر شده در محدوده های خارج از زیستگاه های حیات وحش و شکار ممنوع خراسان جنوبی است.
هرچند که برای محیط زیست استان موضوع توسعه و اشتغال ، آن هم در خراسان جنوبی حائز اهمیت است اما برای صدور مجوز در محدوده های نزدیک به عرصه های زیست محیطی ضوابط  به متقاضیان گوشزد می شود و از آن ها خواسته می شود با رعایت ضوابط زیست محیطی زمینه تخریب این عرصه های طبیعی را فراهم نکنند.
اما گویا صنعت و معدن به برخی معدن کاران در مناطق حفاظت شده نایبندان طبس اجازه برداشت داده است ولی محیط زیست استان نتوانسته به آن ها مجوز بدهد و روی این معدن کاران را برای حفاظت از این منطقه منحصر به فرد زمین انداخته است.
4 معدن زغالسنگ
در حوزه نایبندان طبس 4 معدن زغالسنگ وجود دارد که در سال های گذشته معدن کاران  برای یک دوره مجوز برداشت گرفتند اما در آن زمان برداشت نکردند و اکنون می خواهند ورود پیدا کنند اما محیط زیست با آنان موافقت نمی کند. برای رفع اختلافات بین معدن کاران و محیط زیست کمیته تعامل معادن بین سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل شده است .
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان هم در دو جلسه این کمیته که مرتبط با مسائل خراسان جنوبی به ویژه معادن زغالسنگ نایبندان طبس بوده شرکت کرده است.
دراین کمیته مقرر شده کارشناسان بازدید هایی از این محدوده زیست محیطی داشته باشند و پس از جمع بندی  نتایج را به معدن کاران دارای مجوز اعلام کنند اما نظر محیط زیست خراسان جنوبی  این است که معدن کاران از محدوده های معدنی که در زون امن منطقه حفاظت شده نایبندان قرار دارد صرف نظر کنند تا در نقاط دیگری به آن ها مجوز داده شود.
به گفته «آرامنش» در دیگر مناطق تحت مدیریت محیط زیست استان مشکلی وجود ندارد و با معدن کاران در یکی دو منطقه شکار ممنوع مشکل داشتیم که با رفتن به سازمان حفاظت محیط زیست کشور مشکل برطرف شد. به تعدادی از معدن کاران در نهبندان هم محیط زیست استان مجوز برداشت داده است اما از آن ها خواسته به طورکامل ضوابط زیست محیطی را رعایت کنند.
مسئله مهم
اما مسئله ای  که دراینجا وجود دارد به گفته او این است که بیشتر معدن کاران بعد از گرفتن مجوز و برداشت ذخایر زیر زمینی در محدوده های زیست محیطی نتوانسته اند منظره آن نقطه را به حالت اول برگردانند و یا بازسازی کنند. بنابر آنچه او اطلاع دارد در مناطق تحت مدیریت محیط زیست استان تخلفی از معدن کاران به این اداره کل گزارش نشده است و تنها مورد تخلف در منطقه شاسکوه آن هم در زمینه سنگ لاشه بوده است.
به گفته وی اگر تخلفی هم انجام شود اداره کل محیط زیست استان ضابط قضایی است و باید پرونده را تشکیل و برای رسیدگی به مقام قضایی ارجاع دهد و قوه قضائیه هم براساس شرایط و نوع تخلف مجازاتی برای متخلف درنظر می گیرد.
تدوین قوانین در سال 66
قانون معادن و آیین نامه اجرایی آن  از سال 66 تدوین شده و پس از آن به ترتیب به روز شده است .
به گفته معاون امور معادن سازمان صنعت،معدن و تجارت استان برابر آخرین تغییرات  آیین نامه این سازمان برای صدورمجوز اکتشاف و بهره برداری  مکلف به اخذ استعلام از یکسری دستگاه های مرتبط از جمله محیط زیست است.
مهندس«سالاری» به بند جیم ماده های 24 و 16 قانون معادن اشاره می کند که براساس این مواد قانونی اگر معدن کاری بخواهد مجوز اکتشاف و راه اندازی بگیرد باید از محیط زیست استعلام بگیرد که مناطق اکتشافی از نوع حفاظت شده، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش نباشد. البته محیط زیست به سازمان صنعت،معدن و تجارت اعلام کرده که نباید فعالیتی درمحدوده های زیست بوم تحت مدیریت حفاظت محیط زیست داشته باشد.
همچنین معدن کاران به طورحتم استعلام های لازم را از محیط زیست بگیرند تا آسیبی به زیست بوم استان وارد نشود. بنابر اطلاعاتی که او دارد در حوزه های زیست محیطی استان نیز معادنی وجود دارد که از جمله آن مرمریت، زغالسنگ و.. است و اگر معدن کاری بخواهد دراین نواحی فعالیتی داشته باشد به طورحتم باید موافقت محیط زیست را اخذ کند. بعلاوه درمناطقی مانند آرک و گرنگ قبل از این که به منطقه حفاظت شده ارتقا یابد تعدادی معدن کار مجوز اکتشاف و بهره برداری گرفته اند که حق و حقوق آن ها محفوظ است.به گفته وی اگر متقاضی برای فعالیت معدن کاری در مناطق زیست بوم استان وجود داشته باشد محیط زیست هم کمتربا درخواست این افراد برای جلوگیری از تخریب محدوده های زیست محیطی خراسان جنوبی موافقت می کند.