فرخ نژاد- در این سال ها که مردم استان کمتر شاهد اشک آسمان هستند به همان نسبت از عرصه های کشاورزی آن نیز کاسته شده است. 

بیشتر مزارع به دلیل آتشی که خشکسالی بر دامن آن افکنده است به تلی از خاکستر تبدیل شده طوری که دیگر کشت دیم به صفر رسیده است.  حالا که قهر طبیعت طولانی شده است و گویا قصد آشتی کردن هم ندارد کشاورزان باید خود را با این تغییر اقلیم وفق دهند و به سراغ کشت و کارهایی بروند که نیاز کمتری به آب دارد.  هر چند نباید از یاد برد که گذشتگان این سرزمین محصولاتی را در دل زمین های خود کاشته اند که با اقلیم این سرزمین همخوانی و تناسب داشت. 

در این سال ها که دیگر رمق خاک و آب را خشکسالی های مستمر گرفته است کشاورزان باید به این نکته که کارشناسان گوشزد می کنند توجه داشته باشند و نکته اساسی نیز این است که سطح زیرکشت خود را متناسب با آبی که در اختیار دارند تنظیم کنند زیرا برخی به این تصور که تلاش های نیاکانشان ماندگار بماند مدار آب ها را برای آبیاری افزایش می دهند بی آن که از سطح زیر کشت بکاهند که این اقدام سبب می شود در باغ و زمین های کشاورزیشان شاهد نقاط سرسبز یکدستی نباشند.  به گفته کارشناسان، اگر یک کشاورز، باغی به طور کامل سرسبز و بارده ولو در سطح کم با تعداد درخت کمتر داشته باشد درآمد بیشتری خواهد داشت تا این که تعداد زیادی درخت اما با ثمردهی کم داشته باشد.  هر چند برخی از کشاورزان به همان سبک و سیاق گذشته خویش رو می آورند اما در این تغییر اقلیم رخ داده نیاز است نظر کارشناسان کشاورزی را نیز لحاظ کنند.  

هرچند نباید تجربه های 82 هزار بهره برداری بخش کشاورزی استان را در سال هایی که به شغل کشاورزی مشغول بودند نادیده گرفت اما لازم است کمی کشاورزان این تجربه ها را با نظرهای کارشناسان و مشاوران این بخش درهم آمیزند تا بتوانند در بحران خشکسالی رخ داده کمترین خسارات را متحمل شوند.

  به علاوه لازم است گاهی آزمون و خطاهای کارشناسان را با تجربه ها درهم آمیخت تا آن چه از آن به دست می آید تولید مقرون به صرفه و اقتصادی شود. نظر کارشناسان را باید مصداق این ضرب المثل برای کشاورزان دانست که «یک ده آباد به از صد شهر خراب.»

فرخ نژاد- بیشتر کشاورزان و کارشناسان به هجوم آفات نوظهور که نتیجه حضور دو دهه قهر طبیعت در استان است اذعان دارند طوری که این آفات در کنار لطمه ای که زلزله خاموش به بنیان حوزه کشاورزی استان وارد کرده، نمکی است بر زخم دستان پینه بسته کشاورزان این نقطه از سرزمین ایران.  اما آن چه وضعیت را بحرانی تر کرده؛ استفاده خودسرانه عده ای از کشاورزان بدون آگاهی از سم های موجود در بازار است و توصیه های غیر کارشناسی افرادی که مدعی هستند سم های در اختیارشان، باغ ها و مزارع کشاورزی آنان را رونقی دو چندان بخشیده است!

آن ها با سوء استفاده از بی اطلاعی برخی کشاورزان، سمی در اختیار آن ها قرار می دهند که به جای از بین بردن آفات، بیشتر محصولشان را از بین می برد و فقط هزینه گزافی که برای خرید سم پرداخت کرده اند از جیبشان می رود و محصولی که به فنا رفته است.  زنگ جارویی زرشک، کرم خراط و ... از جمله آفاتی است که به جان درختان چند صد ساله گردو، بادام، زرشک و ... خراسان جنوبی افتاده طوری که شیره جان بیشتر آن ها را گرفته و به چوب خشکی تبدیل کرده است.

 آن طور که برخی از زرشک کاران درمیان می گویند: علاوه بر سرما، گرما و خشکسالی ها آن چه بر کشاورزان در این مدت سخت تر آمده این است که به دلیل کم شدن بنیه و مقاومت درختان و آب و خاک، شاهد آفات نوظهوری هستند که بر جان درختانشان افتاده و با مکیدن شیره جان آن ها، درختانشان را خشک کرده است.  به گفته برخی از آن ها با این که زرشک محصولی مقاوم به خشکی و متناسب با اقلیم خراسان جنوبی به حساب می آید اما تداوم خشکسالی سبب شده است زنگ جارویی زرشک به جان درختانشان بیفتد و محصول آن ها را از بین ببرد. بیشتر کشاورزان سرایان نیز از این که کرم خراط نفس های درختان گردوی این شهرستان را گرفته و دسترنج سال ها زحمت و تلاش آن ها را به یغما برده است گلایه دارند. 

محصول اغلب کشاورزان اسفدن و فردوس، پسته و انار است و آفات پسیل و کرم گلوگاه، رمقی برای درختان آن ها باقی نگذاشته است و گلایه مندند از این که برخی از افراد با فروش سم هایی که سنخیتی با منطقه و آب و هوای این نقاط ندارد بیشتر از قبل به آن ها خسارت وارد کرده اند و از این موضوع ابراز نگرانی می کنند.  گلایه های کشاورزان ما را به سراغ معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی می کشاند تا برنامه های این سازمان را برای مبارزه با این آفات جویا شویم.

سم های گران قیمت

مهندس«عصمتی پور» هم از این آفات به عنوان آفات نوظهور در استان نام می برد و از راه اندازی شبکه های مراقبتی در خراسان جنوبی خبر می دهد و ایجاد این شبکه ها را بر اساس پهنه بندی های کشاورزی که در استان انجام شده است اعلام می کند. به گفته او بر اساس پهنه بندی به اجرا درآمده برای هر کارشناسی پهنه ای تعریف شده است که بر کاشت، داشت، برداشت، مبارزه با آفات و ... نظارت دارد. 

به علاوه این شبکه ها که در همه نقاط استان فعال است گزارش های ارسالی را رصد می کند و نقاطی که مشکل دارد در کمیته فنی سازمان جهاد کشاورزی بررسی می شود تا روش های مبارزه و مقابله نیز ارائه شود. 

وی با بیان این که برای مقابله با آفات زنگ جارویی زرشک، پیگیری های خوبی انجام شده است می افزاید: در این زمینه  دو طرح تحقیقاتی نیز تهیه و اجرا شد طوری که به سمومی دست یافته ایم که به محض سم پاشی، زنگ زرشک را از بین می برد.  وی درخواستش از کشاورزان این است که با توجه به راه اندازی 14 کلینیک گیاه پزشکی در استان و مشاوره های رایگانی که در این کلینیک ها انجام می شود هر آفت، بیماری یا ویروسی را که در گیاه پیدا می شود بدون نظر کارشناسی با سم پاشی به مقابله با آن نپردازند زیرا سم پاشی هر نوع آفاتی، زمان و نیاز خود را دارد.  

وی با ابراز تاسف از این که برخی افراد سودجوی غیر بومی از ناآگاهی کشاورزان استفاده کرده و با حمل تعدادی بطری سم عقب پیکان وانت و مدعی شدن این که سم های آن ها برای آفاتی که در مزرعه و باغ شهر و منطقه خودشان بهترین جواب را داده است سم ها را با قیمت گران به کشاورزان می فروشند و آن ها نیز با سم پاشی علاوه بر این که محصول خود را از بین می برند به محیط زیست نیز صدمه وارد می کنند.

به گفته «عصمتی پور» هر نوع سمی را نمی توان برای محصولی مشابه در نقطه دیگری استفاده کرد زیرا شرایط و موقعیت هر منطقه ای با منطقه دیگر متفاوت است و شاید نتیجه دهی لازم را نداشته باشد، به علاوه شاید هنوز زمان سم پاشی برای آن نقطه نرسیده باشد.

 همچنین کشاورزان باید مدنظر داشته باشند که خرید این گونه سم ها آن هم به این صورت مقرون به صرفه نیست.  از طرف دیگر باید به این موضوع توجه داشت که دنیا به سمت تولید محصولات ارگانیک می رود و باید کشاورز راهنمایی شود که اگر برای مبارزه با آفات هیچ راهی نداشت در نهایت به استفاده از سم روی آورد. وی اشاره ای به مبارزه با آفات به صورت مکانیکی، تلفیقی و ... دارد و این که با روش هایی مانند انسکتاریوم در حال به تله انداختن آفات در نقاطی مانند سربیشه و فردوس هستیم.   

به علاوه برای مبارزه با آفات پسیل پسته به جای سم پاشی می توان با روش های دیگر این حشره را به تله انداخت. او در پاسخ به این که اگر سم پاشی نکنیم چه اتفاقی می افتد؟ پاسخ می دهد: همین باغبانی که برای مبارزه با پسیل پسته 20 بار سم پاشی کرده است اگر به کارشناسان سازمان در کلینیک های گیاه پزشکی مراجعه می کرد به طور حتم راه حل هایی در اختیارش می گذاشتیم تا به مبارزه با این آفت بپردازد. 

به علاوه اگر سمی که از این کلینیک ها خریداری کرده بود که نتیجه دهی درستی نداشت به طور حتم آن کلینیک خسارت وارد شده به کشاورز را پرداخت می کرد اما وقتی کشاورزان خودسرانه اقدام به سم پاشی می کنند کاری از جهاد کشاورزی ساخته نیست.

فروشگاه های بدون مجوز

معاون سازمان جهاد کشاورزی، وجود فروشگاه های بدون مجوز سم گیاهی را در استان منکر نمی شود و از پلمب این گونه فروشگاه ها در صورت ارائه گزارش مردمی و ... خبر می دهد.   

وی استفاده سرخود از سموم را مانند بیماری می داند که بدون مراجعه به پزشک از دارو استفاده می کند و هزینه ها را می پردازد بنابراین اگر کشاورزی به کلینیک های گیاه پزشکی مراجعه کند با مشاوره رایگان به طور حتم هزینه های کمتری پرداخت می کند و بهترین استفاده را هم می برد.