از قلم خبرنگار
تعداد بازدید : 100
شهروند با اصالت مسئولیت پذیر است
نویسنده : الهام رضاپور
اجتماع انسانی شرط لازم شهروندی محسوب میشود ولی شرط کافی نیست، افراد زمانی لقب شهروند به خود میگیرند که حقوق، تکالیف و مسئولیتهایشان را بشناسند و به آن عمل کنند. مفهوم شهروند به خودی خود و به صرف جمع شدن و تجمع افراد در کنار یکدیگر حاصل نمیشود بلکه این مفهوم در چارچوب و قلمرو جمعی جامعه شکل میگیرد. پس شهروندی نه تنها به معنای سکونت در یک شهر به مدت مشخص بلکه به معنای مجموعهای از آگاهیهای حقوقی، فردی، اجتماعی و مسئولیت است.
زندگی شهری یک زندگی جمعی است و برای موفقیت در این نوع زندگی باید فردگرایی و منفعتطلبی مهار شده و اخلاق جمعی رواج یابد.
قرار دادن مفهوم شهروند در برابر شهرنشین، معنای آن را روشنتر میکند. وقتی فردی نه شهروند بلکه شهرنشین است، عضوی از اجتماع بزرگ است که در آزادی مطلق به سر برده و حقوق و تکالیف چندان اهمیتی ندارد و مقید به هیچ اصول اخلاقی، قانونی و اجتماعی نیست. البته برای شهرنشین هم قانون است ولی به غیر از نیروی قهری و زور، ضمانت دیگری برای اجرای قانون نیست. «شهروند» فردی است دارای حق و تکلیف که در مقابل هر آنچه در دنیای اطراف آن میگذرد احساس مسئولیت میکند. مهمترین ویژگی شهروند، آگاهی از قوانین و مقررات زندگی اجتماعی و تبعیت داوطلبانه از آنهاست. بر عکس شهرنشین، آزادی و حق او بینهایت نیست بلکه مرز آزادی او تا مرز آزادی همنوعش است و او تا جایی آزادی دارد که آزادی دیگران را بههم نزند. در دنیای پیچیده کنونی نمیتوان قوانین و مقررات را به زور اجرا و مردم را با قوه قهریه مجبور به رعایت اصول زندگی اجتماعی کرد. از طرف دیگر برای همه تعاملات انسان با همنوعان خود، قانون نوشته نمیشود و فراتر از قوانین، اصول اخلاقی قرار دارند که با رعایت آنها، زندگی اجتماعی مطلوب فراهم میشود. شهروند قانون را نه به دلیل جریمه نشدن، بلکه به این علت رعایت میکند که ایمان دارد با زیر پا گذاشتن آن، زندگی در مفهوم اجتماعی آن ناممکن خواهد بود. او برای همه موارد، دنبال قانون نیست بلکه تفکر مبتنی بر زندگی اجتماعی او منشأ رفتارهای یک شهروند است.