رنجبر _ روزگاری نه چندان دور تئاتر کودک و نوجوان استان پشت پرده های بی توجهی مانده و صحنه، خالی از حضور آنهایی بود که توجه به کودک و نوجوان و نیازهای آنها را مد نظر قرار داده بودند اما این روزها گل های امید دردل دوستداران و علاقه مندان به تئاتر کودک و نوجوان جوانه زده و دوباره خاک از پرده سنگین سن تئاتر می گیرند تا با نگاهی عمیق و بهره گرفتن ازآموزش جان تازه ای به صحنه تئاتر کودک و نوجوان ببخشند و پرسوناژهایی خلق کنند که برای کودک و نوجوان علاقه مند به تئاتر از متن دل سخن بگویند. دوباره افرادی پیدا می شوند که در بیرجند، قاین و فردوس به نیازهای کودک و نوجوان توجه و به زبان آنها نمایش و تئاتر اجرا می کنند.
این نتیجه وقتی به دست می آیدکه حال و روز تئاتر کودک و نوجوان را از مسئولان می پرسیم ،که طفل مهجور تئاترکودک و نوجوان با اکسیر توجه مسئولان در حال رشد است و نهال نوپای این هنر به زودی به درختی تنومند تبدیل می شود، چنانچه که مسئول واحد هنرهای نمایشی حوزه هنری هم نوید می دهد در حوزه هنری پایتخت بخش مستقلی به عنوان حوزه هنری کودک و نوجوان به وجود آمده است.
تحول بزرگ
محمد «براتی» بیان می کند: سال آینده هم تحول بزرگی برای تئاتر کودک و نوجوان در مباحث تولیدی و آموزشی اتفاق خواهد افتاد.
وی حتی از اجرای نمایش «سحر میان خوراکی ها» در همین هفته که اولین اجرای تئاتر کودک و نوجوان در سال جاری توسط حوزه هنری است خبر می دهد و این نقطه شروع دوباره را نوید بخش فردایی می داند که سن تئاتر کودک و نوجوان خالی از حضور هنرمندان حوزه هنری نخواهد بود.
برگزاری کارگاه آموزش نمایش با حضور«حسین فدایی» نویسنده این نمایش هم نکته مهمی است که وی به آن اشاره می کند ، همچنین دوره های آموزش بازیگری با حضور «داوود شیخ» کارگردان و بازیگر سینما از تهران هم طی سال های89 و90 برای کودکان و نوجوانان علاقه مند برگزار شده است.
او در عین حال از فعال نبودن واحد تئاتر حوزه هنری استان طی دو سال گذشته صحبت می کند و می گوید: این مشکل به دلیل نبود مسئول واحد هنرهای نمایشی پیش آمده بود اما باز هم نمایش هایی هر چند کم و کارگاه هایی با حضور استاد «حسین ابراهیمی» از فردوس برگزار می شد.
وی از پا بر جا بودن پاتوق آموزشی بازیگری که هر هفته با حضور 30 کودک و نوجوان برگزار می شود هم صحبت می کند که از بین آنها 15نفر در مناسبت های مختلف به اجرای آیتم های نمایشی پرداخته اند و به علاوه افرادی که تا کنون در بخش هنرهای نمایشی حوزه هنری آموزش دیده اند در گروه های حرفه ای نمایش بزرگسالان به دلیل بالا رفتن سن ، مشغول فعالیت هستند. به گفته وی در سال 90هم تفاهم نامه همکاری با آموزش و پرورش داشته ایم و قرار است تفاهم نامه همکاری بین حوزه هنری و کانون پرورش فکری استان برای تقویت تئاتر کودک ونوجوان درسال آینده منعقد و کارهای مشترکی در زمینه تقویت تئاتر کودک و نوجوان انجام شود.
توانایی های تکنیکی
برای رشد و توسعه اجرای تئاتر کودک و نوجوان باید چه کرد؟این سوالی است که رئیس انجمن نمایش استان به آن پاسخ می دهد.
رئیس انجمن نمایش استان با تاکید بر این موضوع که برای رشد اجرای تئاتر کودک و نوجوان ابتدا باید توانایی های تکنیکی، کیفیت متن وکار بازیگران را بالابرد، می گوید: باید ابتدا شاخص های تئاتر کودک و نوجوان را شناخت تا به طور تخصصی ،تجربی و فنی در این زمینه فعالیت ها سمت وسو بگیرد.
«شریفی» با تاکید بر این موضوع که تئاتر کودک و نوجوان اکنون در فردوس، بیرجند و قاین به صورت کیفی برگزار می شود ادامه می دهد: همیشه تئاتر کودکان در فردوس رتبه های اول کشور را در جشنواره های مختلف به خود اختصاص داده و تا کنون 5 دوره جشنواره تئاتر عروسکی در استان اجرا شده است اما تئاتر کودک و نوجوان در استان به دلیل بروز بحران مخاطب ، شناخته شده نیست.
وی توضیح می دهد: همچنین هر سال در حوزه تئاتر دانش آموزی جزو 4 گروه برگزیده کشور هستیم، اما یکی دیگر ازدلایل کمرنگ شدن اجرای تئاتر کودک و نوجوان در استان توسعه وسایل ارتباط جمعی و قطع شدن ارتباطات چهره به چهره است.
رئیس انجمن نمایش استان با تاکید بر این موضوع که باید شاخص های درستی از رنگ، شادی، بازی و تماشایی بودن را در تئاتر کودک و نوجوان در نظر گرفت می گوید: وقتی قرار باشد در قالب تئاتر به بچه ها آموزش مستقیم ارائه شود مورد استقبال خوبی هم قرار نمی گیرد درحالی که باید با ایجاد جاذبه های غیر مستقیم و دستوری نبودن ، کودک و نوجوان را جذب تئاتر کرد.
«شریفی» با اشاره به تبلیغ محدود درزمینه اجرای تئاتر و نوجوان هم ادامه می دهد: هزینه تبلیغات بالاست به همین دلیل در این مورد کمتر اقدام می شود.
وی بیان می کند: سالن های نمایش با کیفیتی برای اجرای تئاتر در نظر گرفته شده است و در این زمینه هیچ مشکلی نیست. اما او ساختارمتون نمایشی را برای کودک و نوجوان دچار ضعف می داند و می گوید: به دلیل نبود متخصصان در حوزه کودک و نوجوان این مشکل بروز پیدا کرده به علاوه نیاز بچه ها سنجیده و متون خوبی نوشته نشده است.
وی با اشاره به شکل فعالیت نمایشی برای کودک و نوجوان به اجرای تئاتر کودک برای کودک و بزرگسال اشاره می کند و می افزاید: افرادی که قدم در راه نمایش کودک و نوجوان می گذارند باید بتوانند آنها را تحت تاثیر قرار داده و به خوبی با گروه های مختلف سنی ارتباط برقرار کنند. چنانچه این اتفاق نیفتد و دانسته های فعالان بخش تئاتر کودک و نوجوان کم باشد نه تنها در رسیدن به هدف موفق نمی شوند بلکه مخاطب را هم دلسرد کرده و و از سالن های تئاتر فراری می دهند.
تعطیلی کارگاه های آموزشی
رئیس انجمن نمایش استان در ادامه سخنانش می گوید: شاید بسیاری از استانداردهای تئاتر کودک و نوجوان در برخی گروه های نمایشی رعایت نشده و این موضوع به دلیل تعطیلی کارگاه های آموزشی است. «شریفی» به برگزاری دوباره کارگاه های آموزشی تاکید می کند و در عین حال، حال و روز تئاتر کودک و نوجوان را در استان روبه بهبودی می داند و به اجرای 5 تئاتر کودک و نوجوان از ابتدای سال جاری تا کنون از طرف انجمن نمایش استان اشاره می کند.
سوال دیگری که مطرح می شود این است که کانون پرورش فکری چه اقداماتی به عنوان متولی هنرهای کودکان و نوجوانان انجام داده و حال این روزهای تئاتر در کانون چطور است؟
حال خوش تئاتر کودک و نوجوان
مسئول روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اما حال خوشی را برای تئاتر کودک و نوجوان استان توصیف می کند.
«آدینی» می گوید: اهداف کانون پرورش فکری با دیگر سازمان ها برای اجرای برنامه های مختلف مانند تئاتر متفاوت است به طوری که بچه ها از همان ابتدا تحت نظر مربی خود وارد کارگاه های نمایشنامه نویسی می شوند و با انتخاب موضوع در ساخت یک نمایشنامه از ابتدای نوشتن تا ساخت دکور و اجرا مشارکت می کنند.
به گفته وی بخشی از کار در این کارگاه ها به نمایشنامه خوانی مربوط می شود و بچه ها می توانند متنی را خودشان بنویسند و یا آنکه از کتاب های داستان کانون استفاده و آن را تبدیل به یک نمایشنامه کنند اما برای ساخت و اجرای یک نمایشنامه خوب حداقل 6 ماه زمان نیاز است شاید به همین دلیل کمتر شاهد اجرای تئاتر کودک و نوجوان در استان هستیم. اما با این حال اعضای کانون های پرورش فکری توانسته اند تا کنون نمایشنامه های باکیفیتی نوشته،کارگردانی کرده و حتی با شرکت در جشنواره های مختلف مقام هایی کسب کنند. به عنوان مثال نمایش «قصه باور نکردنی» به کارگردانی سمیه خسروی سال ها پیش توانست در بین 420 نمایش عروسکی رتبه اول کشور را کسب کند و همین نمایش سال گذشته جایزه اول کارگردانی را هم به خود اختصاص داد.
حمایت
سال گذشته هم اعضای کانون پرورش بیرجند نمایشنامه ای در مورد کفش بیرجندی در زمینه اهداف اقتصاد مقاومتی روی صحنه بردند و میراث فرهنگی از این نمایش حمایت کرد.
به گفته وی اجرای نمایش های خلاق، عروسکی، صحنه ای و کاغذی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از جایگاه ویژه ای برخوردار است در همین زمینه برای رشد و توسعه تئاتر کودک و نوجوان از استادانی مانند امیر مشهدی عباس، حسن دادشکر، بهناز محمدی خواه و عادل بزدوده هم دعوت شده و به استان سفر کرده اند.
96؛ سال خوب تئاتر
مسئول روابط عمومی کانون پرورش فکری استان از بالا بردن سطح آموزش به مربیان کانون برای تقویت تئاتر کودک و نوجوان در سال پیش رو صحبت می کند و می گوید: اگر چه در حال حاضر سالن مرکز شماره یک کانون به سالن سینما تبدیل شد و از نظر امکانات برای اجرای تئاتر مناسب است اما با ساخت مجتمع فرهنگی هنری کانون مشکل نبود سالن تخصصی تئاتر کودک و نوجوان برطرف خواهد شد.
آموزش و پرورش دراین حوزه به چه فعالیت هایی پرداخته است؟
رشد کمی و کیفی
رئیس اداره فرهنگی ،هنری ،اردوها و فضاهای اداره کل آموزش و پرورش هم با اشاره به صحبت مقام معظم رهبری در زمینه نمایش می گوید: بخش های مختلف هنری هر یک امتیازات و کمبودهایی دارند اما در میان همه روش ها و بیان های هنری، بیان نمایش در مجموع از همه بخش ها رساتر، فراگیرتر و جالب تر است. «علی نورمحمدی» می افزاید: 3دهه از شروع فعالیت هنرهای نمایشی در دوره های مختلف تحصیلی در مدارس می گذرد و هر سال هنرهای نمایشی بیشتر ازگذشته سیر تکاملی و ارزشی پیدا می کند و شاهد رشد کمی و کیفی آن هستیم.
وی بیان می کند: به طوری که در سال 93، 5گروه نمایش دانش آموزی از استان های خراسان جنوبی، رضوی ،یزد و سیستان وبلوچستان برای حضور در بیست و یکمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان به همدان دعوت شدند همچنین سال گذشته گروه نمایش دبیرستان عصمتیه بیرجند مقام اول و فردوس مقام سوم کشور را به دست آورد.
وی با اشاره به وجود 20سالن نمایش مدارس که چند منظوره اداره می شوند می گوید: دراین سالن ها ، سن در نظر گرفته شده است اما برای برگزاری جلسات مختلف از آنها استفاده می شود.
5کارگاه نمایشی
رئیس اداره فرهنگی ،هنری ،اردوها و فضاهای اداره کل آموزش و پرورش از برگزاری 5کارگاه نمایشی برای فرهنگیان خبر می دهد و می گوید: در این کارگاه ها 4 فرهنگی هنرمند که در کشور مطرح هستند و 10همکار فرهنگی که در استان شناخته شده اند حضور داشتند، همچنین تعدادی از متون نمایشی که توسط این فرهنگیان نوشته شده بود در کتاب چاپ شده و برای مدارس کشور قابل استفاده و اجراست. «نور محمدی» از اجرای متون نمایشی نوشته شده توسط دانش آموزان در مدارس در سال جاری هم خبر می دهد و می افزاید: چاپ این متن ها در سال آینده مد نظر است. به گفته وی از ابتدای سال تحصیلی تا کنون براساس شیوه نامه ها و دستورالعمل های مسابقات فرهنگی هنری 300 گروه نمایشی در همه دوره های تحصیلی تشکیل شده که 3هزار و 400هنرمند در این گروه ها حضور دارند.
وی از برگزاری نمایش های خلاق توسط دانش آموزان دوره ابتدایی در کلاس های درس هم صحبت می کند که با استفاده از داستان های تاریخی و قرآنی اجرا می شود و انتقال غیر مستقیم مفاهیم قرآنی در این اجراها مد نظر است. وی از برگزاری جشنواره تئاتر استان هم در سال آینده خبر می دهد.
سازمان های متولی تبلیغ کنند
یکی از دوستداران تئاتراستان معتقد است فرهنگ سازی و آشنایی مخاطب با تئاتر از وظایف گروه های تئاتری نیست، با این حال هر نمایشی که قرار است روی صحنه برود ازکارگردان گرفته تا دیگرعوامل با توجه به امکانات مختصر تبلیغاتی اعم از فضای مجازی و محدود تراکت های تبلیغاتی برای تبلیغ اقدام می کنند و همه سعی شان بر این است که مخاطب را با سالن ها و اجراها آشنا کنند اما باید مسئولان فرهنگی هنری استان به تئاترکودکان و نوجوانان بیشتر توجه کنند و تبلیغ از طرف این سازمان ها انجام شود تا دوباره تئاتر کودک و نوجوان جان بگیرد و شاهد تولد دوباره تئاتر کودک و نوجوان باشیم.
جای خالی درجشنواره ها
یکی از فعالان تئاتر استان هم معتقد است اگر چه استقبال از تئاتر کودک و نوجوان نسبت به تئاتر بزرگسالان بیشتر است اما فعالیت گروه های نمایش برای ورود به جشنواره ها که بخش کودک و نوجوان ندارد باعث شده تا در این بخش فعالیت چندانی انجام نشود.
«میثم صدرا» از نبود جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در بیرجند و استان گلایه مند است و بیان می کند: از آنجا که گروه های نمایش بزرگسالان درگیر رقابت شده اند، در این رقابت جایی برای کودک و نوجوان باقی نمانده است. به گفته وی از طرفی متخصصان کمی در حوزه تئاتر کودک و نوجوان در استان حضور دارند اما مسئولان اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن نمایش استان با وجود همه محدودیت های مالی از هنرمندان تئاتر در هر سنی حمایت می کنند. وی اجرای کم تئاتر کودک و نوجوان را یکی دیگر از دلایل دیده نشدن بازیگران این بخش می داند و می گوید: به همین دلیل سطح تئاتر کودک و نوجوان پایین آمده است.
وی ادامه می دهد: آخرین اجرای تئاتر کودک و نوجوان 4سال پیش روی صحنه رفت و حالا دوباره استارت فعالیت در این بخش با اجرای نمایش «سحر میان خوراکی ها» در بیرجند زده شده است.