گروه فرهنگ - اولین جشنواره منطقه ای موسیقی نواحی شرق کشور با رقابت ١٦ گروه موسیقی از استان های خراسان جنوبی، رضوی، شمالی و سیستان و بلوچستان در آمفی تئاتر علامه فرزان بیرجند به مدت 2 روز برگزار شد.
هرچند فرهنگ وارشاد اسلامی خراسان جنوبی درهفته های اخیر برای برگزاری این جشنواره اطلاع رسانی کرده بود اما در نوبت صبح روز چهارشنبه ، صندلی های زیادی از سالن خالی بود وبه جرأت می توان گفت بیشتر حاضران در جلسه را همان 16 گروه رقیب تشکیل می دادند و استقبال در این نوبت اجرا چشمگیر نبود.
اما در اجرای عصر همان روز و عصر روز پنج شنبه ، جشنواره با استقبال زیاد مواجه شد به صورتی که جایی برای نشستن نبود.اولین جشنواره موسیقی محلی منطقه ای شرق کشور در بیرجند هر چند با تلاش فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برگزار شد اما اعتراضاتی هم از نحوه برگزاری آن از طرف گروه های شرکت کننده مطرح شد هرچند با این وجود رقابت کنندگان کیفیت خدمات و امکانات را تایید کردند.
رضایت ونارضایتی
چند قطعه تصنیف های کردی وکرمانجی مردم خراسان شمالی را گروه 5نفره «آساک» اجرا کردند. «پیاده یولی» آهنگی از جعفر قلی شاعر ترک وکرد زبان، جایلوخان و...از قطعات موسیقی اصیل این منطقه است که از سال ها قبل می نوازند. گروهی که به گفته مدیر آن در جشنواره های زیادی شرکت و جوایز ارزنده ای نیز کسب کرده است.
«رضا غلامی» با بیان این که اولین جشنواره موسیقی منطقه شرق کشور در بیرجند اولین تجربه آنها نیست واز حضور دراین برنامه، شرایط وامکانات و خدمات موجود نهایت رضایت را دارند می گوید : داوری جشنواره کاری سلیقه ای بود و انتخاب نشدن رتبه اول در گفته های خودمانی رئیس هیات داوران به خاطر نبود هزینه بوده است اما دربیانیه هیئت داوران در اختتامیه اعلام شده که هیچ گروهی شایستگی احراز رتبه اول را نداشته است.
مدیر گروه آساک با اعلام رضایت از شرایط و خدمات موجود، علت خالی بودن صندلی ها در اجرای شیفت صبح روز چهارشنبه را همزمان شدن این برنامه با ساعت کار کارمندان ، تحصیل دانشجویان و ... می داند و معتقد است چنانچه جشنواره از ساعت 14 به بعد برگزار می شد به طور قطع ، با استقبال بیشتری همراه بود .
او همچنین به امضا نشدن تقدیرنامه اش توسط هیئت داوران و نگارش لوح ها با خودکار اشاره می کند وضمن این که این بی توجهی ها را شایسته جشنواره منطقه ای نمی داند اضافه می کند : جشنواره منطقه ای باید تندیس می داشت اما این طور نبود.
تصنیف «محمد حسین نامرادم» را گروه «آلاله » کاشمر به سرپرستی «حسین رضایی» اجرا کرد. گروهی که به گفته مدیر آن در حدود 3هزار جشنواره موسیقی در کشور شرکت کرده اند و هرچند در اولین جشنواره موسیقی محلی شرق کشور با محبت و احترام بسیار مسئولان و مردم خراسان جنوبی مواجه شده اما کاستی هایی هم در این برنامه دیده اند.
او توضیح می دهد:در اجرای برنامه، گاهی صدای سوت شنیده می شد، پایه بعضی میکروفون ها خوب نبود تا جلوی دهان خواننده قرار بگیرد.
به علاوه دکور سن هم می توانست با توجه به اجراهای محلی بهتر از این باشد و از تشک های مبل برای نشستن استفاده نشود.
او که علاوه بر مسائل فیزیکی از برخی شرایط داوری هم ناراضی است می گوید: در بیانیه ابتدای جشنواره، رئیس هیئت داوران اعلام کرده بود که در کنار نواختن دوتار نباید از نوآوری و ساز دیگری استفاده شود و اجرای اصیل مورد نظر هیئت داوران است اما پس از داوری ، گروه هایی برگزیده شدند که اعتنایی به سخن داور نداشتند و از سرنا، کمانچه و ... هم استفاده کردند .
او به انتخاب داورانی از خراسان جنوبی انتقاد می کند و می افزاید: قرار بود علاوه بر «هوشنگ جاوید» دو داور برگزیده دیگر از تهران در جشنواره حاضر شوند در حالی که این طور نشده و فقط رئیس هیئت داوران شایستگی قضاوت داشت. اگر یک داور برگزیده موسیقی کشور دچار بیماری شود و نتواند در جشنواره حاضر شود باید فردی در حد او داور شود و به نظر من داوران استانی ،به دوستان خود رای دادند.
رقیب نداشتید
اجرای موسیقی بلوچی گروه موسیقی «مستاگ پهره» از ایرانشهر با استقبال و همراهی تماشاگران مواجه بود. این گروه را «نادر نیک نژاد» 56 ساله مدیریت می کرد. آن ها که به سختی راه طولانی از سیستان وبلوچستان را پیموده ودر جشنواره شرکت کرده بودند نحوه قضاوت داوران در جشنواره را راضی کننده ندانستند.
مدیر این گروه که از خدمات وامکانات راضی بود می گوید: داوری خوب نبود زیرا وقتی به رئیس هیات داوران اعتراض کردم پاسخ دادند که رقیب نداشتید، اگر چنین بود از قبل که اثر خود را به دبیرخانه ارسال کرده بودیم پس چرا پذیرفته شد .
«نادر نیک نژاد» امتیاز دهی را براساس روابط بیان می کند و می گوید: من هم از هماهنگی گروه، سبک ها، دستگاه ها و... می دانم و بعید است به گروهی گفته شود که رقیب نداشتید .
نبود نگاه علمی درجشنواره
در نقد و ارزیابی رئیس هیئت داوران اولین جشنواره موسیقی شرق کشور از نظر علمی خیلی جدی به مسائل هنری جشنواره نگاه نشده بود برای مثال تک خوان و تک نواز برتر دیده نشده بودند در حالی که یک جشنواره باید سکوی پرتاب این هنرمندان باشد اما برنامه ریزان جشنواره این موارد را پیشنهاد نداده بودند اما در این گروه ها تک نواز، خواننده، دونوازی و...وجود داشت که دیده نشدند .
به نظر «هوشنگ جاوید» با این وجود او برگزاری جشنواره موسیقی نواحی شرق کشور را اقدامی ارزنده می داند که باید بخش های علمی و پژوهشی داشته باشد وفقط به اجرایی شدن آن اکتفا نشود. در بیانیه جشنواره هم تاکید شد که اگر قرار بردایمی شدن آن باشد بهتر است در قالب همایش موسیقی شرق کشورباشد وبخش جشنواره هم جای خود را پیدا کند.
به عقیده این پژوهشگر موسیقی و استاد دانشگاه ، پیشکسوتان 50 تا60سال به بالا نباید در رقابت ها شرکت کنند و بهتر است به عنوان پیشکسوت تجلیل شوند اما حتی تقدیر این جشنواره از آن ها جزئی بود اگرچه مسئولان فرهنگ وارشاد خراسان جنوبی برای گرفتن اعتبار از اداره کل موسیقی وزارت خانه تلاش بسیاری کردند اما چندان موفق نبودند.
او همچنین مشکل صوت در جشنواره های موسیقی را می پذیرد اما آن را مسئله مشترک بین همه فرهنگسراهای کشور به دلیل امکانات ضعیف سالن ها و مشکل تجهیزات فنی صدابرداری می داند وخراسان جنوبی هم با وجود تلاش های زیاد صدابرداران از این موضوع مستثنی نبود.
او موضوع ضعف در داوری را نمی پذیرد و تصریح می کند: این ها بهانه است باید گروه ها ضعف خود را نسبت به بقیه قبول کنند هرچند رقابت در موسیقی نواحی را درست نمی دانم اما داوری جشنواره را به دلیل حساسیت کار پذیرفتم، داوران استان هم افراد برگزیده و با تجربه در موسیقی هستند.
استاد سلم آبادی سابقه بین المللی دارد و به سرنا وموسیقی خراسانی آشنایی کامل دارد استاد محمدزاده هم در 3جشنواره ملی کشور رتبه اول را دارد و کارشناس موسیقی است.
اعتراض همیشگی است
معاون هنری فرهنگ وارشاد اسلامی استان ومدیراجرایی جشنواره می گوید: درتمام جشنواره ها اعتراض هایی مطرح می شود و نمی توان همه گروه ها را راضی کرد افرادی که انتخاب نمی شوند به هر دلیل معترض هستند اما باید مانند خیلی رقابت های دیگر به داوری اعتماد کرد ، اعتراض موضوع جدید ونویی نیست.
«زمزم» سلیقه ای بودن بخشی از داوری ها را می پذیرد اما اضافه می کند : بخشی از داوری براساس آیتم های علمی و مورد نظر است و به طور قطع داوران هیچ گاه ارزش کار خود را به خاطر مسائل کوچک زیر سوال نمی برند .
او یادآوری می کند: این اولین جشنواره منطقه ای استان بود و نقاط ضعفی داشت که برای تجربه های بعدی برطرف می شود .
وی بر صلاحیت و توانمندی دو داور استان تاکید می کند و ادامه می دهد: «هادی منتظری» یکی از داوران تهرانی در روز جشنواره دچار عارضه قلبی شد واز ادامه کار باز ماند ، داور دیگر هم از کارمندان صدا وسیمای پایتخت وآشنا به موسیقی بود که با ماموریت وی موافقت نشد البته باید قبل از برگزاری جشنواره موضوع را اعلام می کرد.
زمزم نبود هزینه برای پرداخت هدیه رتبه اول جشنواره را رد می کند وتوضیح می دهد: حتی بیشتر از مبلغ اولیه هدایا برای جشنواره پرداخت شد، هزینه مورد نظر برای هدایای برگزیدگان 8 میلیون تومان بود اما 8 میلیون و 700هزار تومان پرداخت شد .
به گفته وی هر چند هیئت داوران هیچ گروهی را شایسته رتبه اول ندانست اما دو گروه به صورت مشترک مقام های دوم وسوم را کسب کردند و 2 گروه هم شایسته تقدیر شدند. علاوه بر این جایزه ویژه دبیر جشنواره که در مقررات جشنواره نبود به چند گروه دیگر اعطا شد. تندیس هم فقط به رتبه اول تعلق می گیرد که هیچ گروهی این مقام را به دست نیاورد.
مشکل موسیقی نواحی
«محبی » مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در اختتامیه جشنواره گفت : مشکل اصلی موسیقی نواحی کشور این است که در سال های گذشته کمتر شنیده شده و حالا باید با معرفی ظرفیت های موجود در این زمینه در داخل و خارج از کشور، زمینه آشنایی جامعه را با این رشته از موسیقی فراهم کرد که به این منظور و برای حفظ سرمایه های معنوی با همکاری میراث فرهنگی مکتب خانه موسیقی نواحی در مکان مناسبی راه اندازی می شود.
«ناصری» فرماندار بیرجند هم با بیان این که نباید موسیقی نواحی در کوران هنرهای نو فراموش شود، موسیقی نواحی را بخشی از فرهنگ و تمدنی دانست که از گذشتگان به ارث مانده است .
استاد« هوشنگ جاوید» رئیس هیئت داوران جشنواره ، برپایی آن را حرکتی بسیار خوب دانست که باید به همایش علمی - پژوهشی موسیقی نواحی در سال های آینده تبدیل شود.
در این جشنواره از استاد« حسن شکوهی» از اساتید پیشکسوت موسیقی خراسان جنوبی تجلیل شد. گروه «بخشی »از شیروان و «پنجه نوازان» از تربت جام به طور مشترک به مقام دوم دست یافتند و از گروه های « سرو» و «بیدل پور عطایی» از تربت جام خراسان رضوی به طور مشترک به عنوان مقام سوم با هدایایی تجلیل شد و هیئت داوران هیچ گروهی را شایسته مقام اول ندانست.
همچنین گروه آساک از قوچان وگروه ندای جام از تربت جام شایسته تقدیر شدند.جایزه ویژه دبیر جشنواره نیز به گروه های « مستاگ پهره» از ایرانشهر، «جیران» از شیروان و «بهاران» بیرجند تعلق گرفت.