ماه شعبان که به نیمه می رسد مردم شهر و منطقه، آنهایی که عزیزی را از دست داده اند خود را برای برپایی آیینی به نام «چراغ برات» آماده می کنند؛ بازماندگان از هر شهری که باشند در این روزها خود را به سر مزار درگذشتگان می رسانند و از دوازدهم این ماه به مدت سه روز با تهیه و خرید انواع خوردنی ها وتوزیع آن بین دوستان وآشنایان با ذکر فاتحه خیرات می کنند.
خرما ، شیرینی ، شکلات ، حلوا، شربت و بستنی و...، گاهی آن قدر ریخت و پاش و هزینه اضافی صورت می گیرد که بیشتر ظاهر اسراف و تجمل گرایی یا چشم و هم چشمی به خود می گیرد.
با این که بازماندگان، همه قصد و نیتشان این است کاری کنند که خیرشان به اموات برسد اما آنطور که این روزها عده ای خود را گرفتار تشریفات برگزاری این مراسم کرده اند نه تنها خیرشان به واسطه این تجملات به اموات نمی رسد و باعث آرامش ارواح درگذشتگان خود نمیشوند، بلکه با این همه بریز و بپاش بیهوده و بی ثمر، روح مردگان را می آزارند.
«خراسان جنوبی» با آسیب شناسی این موضوع و هزینه های میلیاردی مردم در روز برات لزوم باز تعریف «خیرات» در مراسم این روز را ضروری می داند. موضوعی که یک فرهنگی بازنشسته از آن به عنوان یک لطمه فرهنگی و اعتقادی یاد می کند.
به گفته « ابراهیمی»برات به معنای حاجت روایی، اعمال نیک و خیرات و نیز سلامت از گناه و عیب است؛ مراسم «برات» آیینی است که در طول اعصار گذشته بین مردم خطه خراسان جنوبی همزمان با فرا رسیدن نیمه شعبان برگزار می شود و مردم برای شادی ارواح خود برایشان از خداوند درخواست آمرزش و مغفرت کرده و خیرات می کنند و این آیین هر چه بی ریا و ساده و دور از مصنوعات برگزار شود خیرش بیشتر خواهد بود.
خیربیشتر
وی معتقد است اگر شهروندان هزینه های این مراسم را صرف امور خیریه در مراکز نیکوکاری و یا برای کمک به نیازمندان واقعی هزینه کنند خیلی بهتر از این است که چند صد هزار تومان پول را برای خرید انواع خوردنی هایی که ممکن است بخشی از آن حیف و میل شود و یا بدون استفاده باقی بماند هزینه کنند.
یک زن میانسال که تاکنون هر سال با پخت نذری در منزلش، حدود یک میلیون تومان را صرف خیرات در روز برات کرده است، امسال قرار است همین پول را به یک مرکز خیریه برای خرید جهیزیه نوعرسی که پدر و مادرش را از دست داده هزینه کند .
او می گوید: سال های قبل برای تهیه گوشت و برنج و... با کلی زحمت خیرات می کردم اما امسال با این نیت دغدغه ای هم برای پخت نذری ندارم و می دانم خیرش هم بیشتر به مرده هایمان می رسد وآن ها روحشان شاد خواهد شد زیرا دل یک نفر را شاد می کنم.
او ادامه می دهد: در این زمینه خوب است اقدامات فرهنگی زیربنایی از سوی متولیان این بخش انجام شود و مردم هدایت شوند که در این روز در چه زمینه هایی می توانند خیرات کنند و به جای این که سبدهای میوه و جعبه های کیک و کلوچه و... را بر سر قبرستان ببرند همان پول را برای تحصیل دانش آموزان بی بضاعت بدهند یا جایی خرج کنند که روح عزیزشان شاد شود.
یک کارشناس مسائل فرهنگی نیز درباره اسراف در روز برات به عنوان موضوعی که در چند سال اخیر سبب اعتراض مسئولان فرهنگی شده است می گوید: توجه به رفتگان و انجام خیرات برای آنها سفارش دین و امری مستحب است، اما اسراف یک امر حرام است و عقل می گوید که هزینه کردن غیراثربخش کار درستی نیست.
حجت الاسلام « احمدی » بر فرهنگ سازی برای جلوگیری از اسراف در روز برات تاکید می کند و با بیان اینکه با اسراف روح میت را نمی توان شاد کرد می افزاید: وقتی در جامعه نیازهای مشخص و تعریف شده ای وجود دارد باید این هزینه ها را در زمینه رفع مشکل افراد و اثربخش بودن خیرات هزینه کنیم. وی با بیان اینکه باید خیرات روز برات اثربخش باشد و تعریف درستی از آن ارائه شود می گوید: برای جلوگیری از اسراف در روز برات و فرهنگ سازی به منظور اثربخش کردن خیرات باید فکر اساسی برداشته شود.
وی با تاکید بر اینکه در انجام اسراف روز برات، بیشترین مقاومت از سوی بانوان است، یادآور می شود: به همین دلیل باید فرهنگ سازی در گام اول از مجالس و محافل بانوان شروع شود.
جایی برای خیرات
در این زمینه معاون توسعه مشارکت های مردمی اداره کمیته امداد امام خمینی (ره) استان نیز از برپایی 126پایگاه جمع آوری صدقه برای سلامتی امام زمان(عج) در نیمه شعبان خبر می دهد و می گوید: امسال 79 پایگاه ثابت و سیار شهری و 47 پایگاه روستایی با 176نیرو در چهاردهم شعبان در گلزار شهدا همزمان با روز برات و همچنین در مساجد ، میدان ها و معابر اصلی و محافل برگزاری جشن های نیمه شعبان ایجاد می شود.
به گفته سید «رضا حسینی» این طرح در قالب طرح مسجد محوری برگزار می شود و عواید و درآمدهای جمع آوری شده در طرح صدقه برای سلامتی امام زمان (عج) به منظور کمک به نیازمندان واقعی منطقه اختصاص می یابد.
وی از عموم هم استانی ها می خواهد برای جلوگیری از اسراف و تبذیر، خیرات اموات را در اختیار پایگاه هایی که برای کمک به نیازمندان در چهاردهم شعبان برپا می شود اختصاص دهند .
وی حامی یابی برای طرح های اکرام ، محسنین ، شفا وکوثر بابت ایتام، بیماران صعب العلاج و تهیه جهیزیه نیازمندان را از دیگر برنامه های این روز ها عنوان می کند. به گفته این مسئول ، سال گذشته 24میلیون تومان در قالب صدقه برای سلامتی امام زمان (عج) در استان جمع آوری شد.