رنجبر - مود، مود بدو دیر شد ...، سربیشه میرم بیا بالا ...، صدایشان در گوش خیابان می پیچد و مدام قدم می زنند تا شاید مسافری از راه برسد و برای رسیدن به مقصد سوار شود و...
تاکسی های زرد قطار شده اند، از ساعت پنج صبح در گرگ و میش هوا در چهارراه خیابان غفاری به امید مسافر می ایستند. در بینشان تاکسی های شخصی وصله جداگانه ای به نظر می رسد.
ناگهان صدای داد وفریاد در ایستگاه می پیچد، عده ای سعی می کنند دو راننده را از هم جدا کنند،« مسافر من است حق نداری او را سوار کنی، این جا ایستگاه شما نیست چرا مسافر را با رقم کم کرایه سوار می کنید؟»
راننده دیگر در حالی که یقه لباسش را مرتب می کند می گوید: این جا هر کسی بتواند مسافر سوار می کند. ساعت ها توقف در ایستگاه و گاهی اوقات تیزبازی برخی مسافربرهای شخصی سخت آزارشان می دهد، می گویند این جا ایستگاه آن هاست نه مسافربرهای شخصی.
قیمت شکنی برخی مسافربرهای شخصی
9سال است در محور بیرجند - سربیشه با تاکسی بین شهری مسافر جابه جا می کند و تاکنون خودرویش تعویض نشده است.
او می گوید: این جا ایستگاه تاکسی های برون شهری است اما مسافربرهای شخصی گاهی اوقات باعث ایجاد درگیری یا کساد شدن بازار حمل مسافر با پایین آوردن کرایه ها می شوند.
به گفته «حسینی » تاکنون یارانه سوخت به رانندگان مسافربرهای بین شهری تعلق می گرفت که این موضوع هم متوقف شده است و به طور میانگین روزی 25هزار تومان باید برای تامین سوخت ماشین بپردازم. وی می گوید: به ازای هر مسافر تا سربیشه 6 هزار تومان کرایه می گیرم و روزی دو سرویس دارم در حالی که هزینه استهلاک تاکسی با توجه به عمر آن بالاست.
وی با بیان این که تعداد مسافرها کم شده است می افزاید: تا پاسی از شب علاف هستم که شاید بتوانم مسافری را به مقصد برسانم.
هزینه سوخت و حق بیمه
یکی دیگر از رانندگان تاکسی مسیر بیرجند - سربیشه هم که 10سال است از صبح زود تا پاسی از شب سفره روزی اش را برای بردن مسافر به مقصد در این جا پهن می کند می گوید: دو سرویس در روز می روم و کرایه هر نفر 6 هزار تومان است که نسبت به کار درآمد زیادی نمی شود اما هر روز باید هزینه صورت وضعیت و سوخت و ... را با همین مبلغ کم بپردازم.
او که قبل از راننده شدن در این مسیر، فروشنده بوده می گوید: درآمدها جوابگوی هزینه ها نیست اما مجبوریم با شرایط موجود کنار بیاییم.
کمبود مسافر و حضورپررنگ مسافربرهای شخصی دلشان را به درد آورده است آن طور که می گوید: بیمه هر مسافر 140هزار تومان است که باید خودمان بپردازیم و یارانه سوخت هم که برداشته شده باعث مشکلاتی در اقتصاد زندگیشان شده است.
به گفته «قلاسی» هر رفت و برگشت 12هزار تومان هزینه دارد و 24هزار تومان در روز بابت سوخت هزینه می شود در حالی که درآمدشان فقط 40هزار تومان می شود.
«دانشوری پور»4سال است که شغل دیگرش را رها کرده و هر روز مسیر بیرجند - مود را طی می کند، او هم از حضور مسافربرهای شخصی گلایه مند است و درخواست نظارت بیشتر مسئولان را دارد.
وی می گوید: روزی 40هزار تومان درآمد دارد اما با کسر هزینه سوخت آزاد (20هزار تومان) و صورت حساب فقط 10هزار تومان برایش باقی می ماند.
ایمن نبودن جاده ها
راننده دیگری که 6 سال است یک روز در میان مسیر بیرجند – نهبندان را طی می کند ایمن نبودن جاده ها را یکی از مشکلات عمده بر سر راه رانندگان بین شهری می داند و می گوید: فعالیت گاه و بیگاه مسافربرهای شخصی در مسیر، کار را برای رانندگان تاکسی های بین شهری مشکل کرده است.
وی می افزاید: هر روز بین رانندگان مسافربرهای شخصی و دیگر رانندگان به علت جابه جایی مسافر از این ایستگاه بحث و دعوا می شود در حالی که آنان هزینه آزمایش عدم اعتیاد، دفترچه سلامت رانندگان و... نمی پردازند و نان رانندگان دیگر را در این مسیر آجر می کنند و باید مسئولان به طور جدی با مسافربرهای شخصی بر خورد کنند.
به گفته وی هر روز برای سوخت باید 40هزار تومان و برای صورت حساب وضعیت هم 15هزار تومان به دفاتر مسافربری برون شهری بپردازیم تا بر اساس آن مسافر بیمه راننده شود.
وی اظهار می کند: 18هزار تومان نرخ نامه سازمان حمل و نقل و پایانه ها برای رفتن به نهبندان است اما مسافرها بیشتر از 14هزار تومان نمی پردازند چون مسافربرهای شخصی آن ها را با هزینه کمتری به مقصد می رسانند حتی مینی بوس های بین شهری هم بدون توجه به ممنوع بودن توقف و سوار کردن مسافر، در ایستگاه تاکسی توقف کرده و مسافر جابه جا می کنند در حالی که هیچ مسئولی پاسخگوی ما نیست.
تاکسی های فرسوده
وی از فرسوده بودن تاکسی های برون شهری هم گلایه می کند و می گوید: 10سال از زمان واگذاری ماشین ها می گذرد و دیگر جانی برای تاکسی ها به منظور پیمودن این مسافت های دور باقی نمانده است.
کمی با فاصله از ماشین های مسافربری بین شهری زن جوانی منتظر ایستاده است.
وی می گوید: با توجه به این که رانندگان تاکسی ها منتظر می مانند تا ظرفیت خودرو پر شود زمان را از دست می دهم و در این فاصله با استفاده از خودروهای عبوری می توانم به مقصد بروم و برگردم، این در حالی است که اگر بخواهم منتظر مسافر باشم شاید بیشتر از یک ساعت هم معطل شوم برای همین گاهی اوقات ترجیح می دهم با مسافربرهای شخصی خود را به مقصد برسانم.
مرد جوان دیگری هم می گوید: مسیر بیشتر روستاها خاکی و ماشین های برون شهری فرسوده است به همین دلیل مسافربرهای برون شهری برای مسیرهای خاکی مبلغ بیشتری دریافت می کنند یا مسافرها را دربست به مقصد می رسانند.
آتش خیز می افزاید: از طرفی باید گاهی یک ساعت منتظر بمانیم تا ظرفیت تاکسی ها پر شود و اگر قرار باشد همیشه منتظر پر شدن تاکسی بمانیم دیگر از تاکسی استفاده نمی کنیم و با حداقل هزینه و با مینی بوس های روستا به آن جا می رویم.
پاسخ مسئول
معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل ونقل جاده ای استان هم می گوید: درحوزه پایانه های مسافربری با استناد به نشریه 352 سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای، پایانه های مسافربری متمرکز، نیمه متمرکز و غیر متمرکز طراحی شده است و در شهرهای بالای50 هزار نفر جمعیت به استناد ماده 5 لایحه قانونی احداث پایانه های مسافربری و ممنوعیت تردد خودروهای مسافربری بین شهری، شهرداری ها موظفند برای ایجاد پایانه مسافربری برون شهری در محل های مناسب اقدام کنند. «مهدی گرجی» در مورد مسافربرهای بین شهری پلاک عمومی می افزاید: معمولا سوار کردن مسافرها در قالب ایستگاه و پایانه خصوصی در شهرهای بزرگ انجام می شود و با توجه به تعداد کم مسافر این انتظار که شهرداری ها بخواهند پایانه مخصوصی برای ناوگان سواری پلاک عمومی ایجاد کنند وجود ندارد و هم اکنون برنامه مصوبی برای شهر بیرجند موجود نیست.
به گفته وی در شرایط فعلی دلیلی به منظور استقرار متمرکز ناوگان در پایانه ها و پرداخت کرایه مضاعف برای مراجعه مسافر به پایانه به منظور سوار شدن وجود ندارد و در بسیاری از کشورها مسافر با درخواست اینترنتی خدمات حمل و نقل می تواند هزینه های سفر خود را کاهش دهد و شرکت ها با بازاریابی الکترونیکی اینترنتی می توانند برای جذب مشتری و تقویت خدمات به صورت مبداء– مقصد اقدام کنند.
وی ادامه می دهد: به همین علت ضوابط درگاه های الکترونیکی توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور تنظیم شده و با توجه به وجود GPS و فراگیر شدن استفاده از موبایل شرکت ها تشویق می شوند از این امکانات استفاده کنند.
حضور مسافر بر شخصی ممنوع
وی در مورد گلایه رانندگان مسافربرهای شخصی می گوید: با استناد به ماده 203 آیین نامه راهنمایی و رانندگی حمل و نقل مسافر با وسیله نقلیه ای که پلاک شخصی دارد ممنوع است، به علاوه پلیس راهور باید کنترل های لازم را اعمال کند.
به گفته وی بهتر است در کنار این موضوع مهم شرکت ها و ناوگان سواری پلاک عمومی به جای شکایت از ناوگان شخصی هوشمندانه تر عمل کرده و مسافران را به سمت استفاده از خدمات دریافت الکترونیکی هدایت کنند.
وی در مورد گلایه راننده ها مبنی برنداشتن بیمه و سوخت یارانه اضافه می کند: از تاریخ تصویب قانون بیمه اجتماعی رانندگان حمل و نقل بار و مسافر بین شهری، همه این رانندگان مشمول قانون تامین اجتماعی قرار گرفته اند و مکلف هستند حق بیمه مقرر در قانون تامین اجتماعی را خودشان به تامین اجتماعی بپردازند و از مزایای این قانون برخوردار شوند که در صورت پرداخت نکردن حق بیمه سازمان تامین اجتماعی حق بیمه راننده و متفرعات آن را طبق ماده 50 قانون مذکور وصول می کند که تاکنون در بخش مسافر این موضوع محقق شده است .
وی ادامه می دهد: یارانه سوخت تابع سیاست های کشوری است به ویژه در مورد بنزین قیمت ترجیحی برای ناوگان عمومی سواری در نظر گرفته نشده و براساس مصوبه هیئت وزیران عمر فرسودگی ناوگان سواری در کشور ۱۰ سال است که با توجه به متوسط سن ناوگان استان که 8 سال است به طور نسبی از وضعیت مطلوبی به نسبت کشور برخوردار هستیم و به لحاظ کارشناسی با توجه به این که ناوگان سواری برون شهری جزو ناوگان لوکس محسوب می شود باید سن پایین تری ملاک قرار گیرد.
نوسازی ناوگان
وی می افزاید: در رابطه با نوسازی ناوگان در حال حاضر تسهیلات با نرخ سود 6درصد برای مینی بوس و ون توسط سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور پیش بینی شده است که متقاضیان می توانند اقدام کنند، همچنین تسهیلات خرید ناوگان نوی روستایی تا سقف 250 میلیون ریال با سود 4درصد هم در نظر گرفته شده است که می تواند کمک مناسبی به حمل و نقل حومه ای و روستاها باشد.