فرخ نژاد-همه راه های ورود از درون و برون معبرهای مرزی تعطیل شده خراسان جنوبی در حال وارسی و پی گیری است تا به هر طریق ممکن سه دروازه بسته شده استان گشوده شود و زمینه تامین معیشت پایدار و ایجاد درآمد برای ساکنان هر دو سوی مرز فراهم شود. 

اما چرا باید مسئولان در هر رده ای به هردری بزنند تا این معبرهای اقتصادی مرزی دوباره گشوده شود؟ اواخر سال 93 کشور همسایه خراسان جنوبی یعنی افغانستان به صورت یک طرفه مبادلات مرزی از بازارچه های دوکوهانه نهبندان، گلورده درمیان و یزدان زیرکوه را به حالت تعلیق درآورد و این معبرهای اقتصادی که معیشت مرزنشینان آن به واسطه  داد و ستد بین تجار دو سوی مرز تامین می شد ، بسته شد.

در این سه سالی که قفل تعطیلی بر در این بازارچه ها خورده است بیشتر تجار فعال در سه معبر اقتصادی بسته شده به ویژه میل 73 به بازارچه ماهیرود و تنها گذر رسمی مبادلات تجاری استان که مورد اقبال کشورهمسایه استان است نقل مکان کرده اند  وکه روز به روز بیم خالی از سکنه شدن روستاهای مرزی این نقاط به دلیل نبود ممر درآمد بیشتر می شود زیرا راهی برای تامین مایحتاج و معیشت ساکنان هر دو سوی مرز فراهم نیست. 

در سفری که چندی پیش رئیس سازمان توسعه و تجارت ایران و معاون وزیر صنعت،معدن و تجارت به خراسان جنوبی داشت و از چهار بازارچه استان بازدید کرد ،  پس از بازدید به رئیس کل گمرک ایران نامه ای نوشت که مرزهای خراسان جنوبی محدودیت و ممنوعیت ندارد و باید هر چه سریع تر مبادلات تجاری کم در قالب خرده فروشی و تامین مایحتاج مرزنشینان هر دو سوی مرز شروع شود و حال می توان  از این اقدام به عنوان روزنه امید و مقدمه ای برای بازگشایی سه بازارچه تعطیل شده خراسان جنوبی یاد کرد.

به گزارش «خراسان جنوبی» ،در هر جلسه و محفلی که با حضور مسئولان در سه شهرستان مرزی نهبندان، درمیان و زیرکوه برگزار می شود یک بخش گلایه مسئولان، تجار و مرزنشینان این است که بازارچه های حوزه کار آن ها حدود سه سال است تعطیل شده است و کسب و کار از رونق افتاده است. 

خواسته این افراد هم بازگشایی بازارچه هایی است که هر کدام دورانی طلایی در زمینه صادرات و تجارت در کارنامه دارند.

کوچ تجار 

در آخرین جلسه ستاد راهبردی اقتصاد مقاومتی که در شهرستان درمیان با حضور مسئولان استانی و محلی برگزار شد خواسته همه مسئولان، تجار و مرزنشینان درمیان بازگشایی بازارچه میل 73 بود زیرا به اذعان آنان با از رونق  افتادن این بازارچه که تاسیس آن به ابتدای دهه 70 برمی گردد بیشتر تجار و بازرگانان این بازارچه مبادلات تجاری خود را از تنها گذر و معبر رسمی استان یعنی ماهیرود انجام می دهند یعنی شاهد کوچ تجار از گلورده به ماهیرود هستیم. بنابراین گزارش رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان هم در این جلسه به سفر ماه قبل رئیس سازمان توسعه و تجارت ایران و معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت به خراسان جنوبی اشاره کرد وگفت: بعد از این سفر مهندس«خسرو تاج» مکاتبه ای با رئیس کل گمرک ایران داشت و آمادگی ایران را برای بازگشایی بازارچه های مرزی مسدود شده خراسان جنوبی اعلام کرد.

مهندس«شهرکی» خواستار ورود دستگاه های مرتبط به دستور استاندار خراسان جنوبی برای بازگشایی یک طرفه این معبرهای مرزی شد.

وی همچنین از مسئولان کارخانه سیمان باقران هم درخواست کرد که اگر طرف افغانستانی قبول می کند که کالای مورد نیاز و سفارش را از  بازارچه گلورده به دستش برسانید این کار را انجام دهید.

استاندار خراسان جنوبی هم از تلاش های در حال انجام برای بازگشایی مجدد مبادی مرزی استان ازحالت لختی، لشی و این که کوهی از خاک تاسیسات، امکانات و فضاهای این بازارچه ها را فرا گرفته است سخن گفت و به لزوم زدودن غبار از تاسیسات و امکانات بازارچه یزدان که زیر تلی از شن مدفون شده بود اشاره کرد.

وی جلسه هایی را که با مشاوران و دیپلمات های سفارت افغانستان برای بازگشایی بازارچه های مسدود شده داشته است یاد آور شد و ادامه داد: نتیجه جلسه های برگزار شده این بود که  زمینه تامین نیازمندی های مرزنشینان در دو سوی مرز فراهم شود و اگر این اتفاق بیفتد به طور حتم رونق اقتصادی شهرستان های مرز نشین را هم در پی خواهد داشت.

عالی ترین مقام اجرایی استان بسته شدن سه بازارچه مرزی خراسان جنوبی را اشتباه بزرگی دانست که خسارت های هنگفتی را به استان تحمیل کرد.

پیشنهاد سه پایانه تخصصی

دکتر«مروج الشریعه» از تعریف سه پایانه تخصصی برای سه بازارچه تعطیل شده استان خبر داد و گفت: بازارچه دوکوهانه معبرصدور و ورود دام و صنایع وابسته به آن می شود ، یزدان به صورت تخصصی درحوزه انرژی وفراورده های سوختی ورود می کند و بازارچه گلورده هم به عنوان ترمینال صنایع غذایی و مصالح ساختمانی فعال می شود.

حال سوال اینجاست که آیا امکان بازگشایی یک طرفه معبرهای مرزی بسته شده وجود دارد و چه اقدامی دراین زمینه انجام شده است؟

رئیس سازمان بازارچه های مرزی استان به پرسش طرح شده این گونه پاسخ می دهد که اواخر سال 93 سه بازارچه یزدان زیرکوه، گلورده درمیان و دو کوهانه نهبندان به صورت یک طرفه از طرف دولت افغانستان بسته شد اما براساس قانون سامان دهی مبادلات مرزی هم می توان به صورت تفاهم متقابل بین دو دولت و هم به طور یک طرفه امکان فعالیت در این بازارچه ها را فراهم کرد.

مهندس«فخر» به سفر رئیس سازمان توسعه و تجارت ایران و معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت به خراسان جنوبی در ماه گذشته اشاره می کند که مهندس«خسرو تاج» از هر چهار بازارچه بازدید کرد که بر اساس طرحی که این سازمان برای اشتغال زایی مرزنشینان در هر دو سوی مرز و  تامین معیشت پایدار و درآمد برای مرزنشینان دارد  قرار شد در قالب خرده فروشی و تامین مایحتاج مرزنشینان این طرح چون مغایرتی با قوانین ندارد به اجرا درآید. به گفته وی بعد از این بازدید معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نامه ای به رئیس کل گمرک ایران نوشت مبنی بر این که مرزهای خراسان جنوبی محدودیت و ممنوعیت برای اجرای طرح خرده فروشی ندارد و همکاری های لازم انجام شود تا هر چه سریع تر این طرح در قالب تامین معیشت مرزنشینان شروع به کار کند. همچنین پی گیری ها برای عملی شدن این طرح در حال انجام است تا با اجرایی شدن آن مقدمات بازگشایی بازارچه های مرزی استان نیز  فراهم شود.

ایجاد فروشگاه های مرزی

به گفته این مقام مسئول طرح پیشنهادی برای اجرا در بازارچه های مرزی در قالب ایجاد فروشگاه های مرزی در سطح محدود و خرده فروشی است تا مایحتاج مرزنشینان در دو سوی مرز تامین شود و تجارت بین المللی و سنگین در دستور کار نیست که طرف افغانستانی با آن مخالفت کند.

«فخر» می افزاید: این کار انجام می شود تا بستر و مقدمات بازگشایی رسمی این بازارچه ها فراهم شود.

پرسش دیگر این است که اگر قرار است مبادلات خرده فروشی در بازارچه های تعطیل شده به اجرا درآید پس طرح تخصصی شدن این مبادی مرزی چیست؟

طرح تخصصی شدن افق بعدی

رئیس سازمان بازارچه های مرزی استان طرح تخصصی شدن بازارچه های مرزی تعطیل شده را افق بعد از اجرایی شدن طرح خرده فروشی می داند و می گوید: در سفری که رایزن اقتصادی سفارت افغانستان به خراسان جنوبی داشت به «جابر انصار» حساسیت های ایجاد شده به واسطه حضور نداشتن گمرک افغانستان در سه بازارچه مرزی تعطیل شده گوشزد شد و به وی پیشنهاد شد که در جوار بازارچه های مرزی و با استفاده از ظرفیت هایی که این مبادی دارند سه پایانه تخصصی کالا ایجاد شود.

«فخر» با بیان این که مقدمات و پی گیری های لازم در این زمینه انجام شده است می افزاید: قرار است مجوزهای لازم برای ایجاد پایانه تخصصی صادرات حامل های انرژی در مرز یزدان، مواد غذایی و مصالح ساختمانی در گلورده و مبادلات دام و نهاده های کشاورزی هم در دو کوهانه گرفته شود.

به گفته وی مقدمات این کار از طریق سازمان همیاری ها و دهیاری های استانداری خراسان جنوبی در حال پی گیری است تا بعد از گرفتن مجوزهای لازم این طرح عملیاتی شود. 

فرخ نژاد- همجواری خراسان جنوبی با کشور افغانستان و وجود تشابه فرهنگی و زبانی بین این استان و آن کشور می تواند زمینه ساز مراودات علمی بین دانشگاه بیرجند و مراکز آموزش عالی این کشور باشد و تا کنون هم همکاری زیادی دراین زمینه انجام شده است که از آن جمله می توان به پذیرش دانشجوی مقیم و غیر مقیم از دانشگاه های افغانستان در قطب علمی شرق کشور یعنی دانشگاه بیرجند اشاره کرد.

آن طور که مدیر گروه روابط علمی و بین المللی دانشگاه بیرجند به «خراسان جنوبی» می گوید: یکی از کشورهایی که این مرکز آموزش عالی به عنوان یک قابلیت در حوزه مراودات علمی روی آن تمرکز دارد، کشور افغانستان است زیرا این کشور همسایه خراسان جنوبی است و بین خراسان جنوبی و افغانستان تشابه فرهنگی و زبانی به دلیل همجواری و مجاورت وجود دارد.  

علاوه براین ،دانشگاه بیرجند دارای مرکز مطالعات افغانستان است. دکتر«نویدی نیا» می افزاید: به دلیل این ویژگی ها دانشگاه بیرجند به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرد که حاضراست یک پنجم دانشجویان بورسیه کشور افغانستان را پذیرش کند.

همچنین دانشگاه بیرجند به مراکز آموزش عالی افغانستان هم اعلام آمادگی کرده است تا دانشجویانی را که می خواهند ادامه تحصیل دهند از این کشور پذیرش کند وهمین اعلام آمادگی و مراودات علمی سبب شده است  تا در سال تحصیلی 96 برای اولین بار دانشجوی غیر مقیم از افغانستان جذب کند. عضو هیئت علمی دانشگاه بیرجند به رایزنی هایی که سال قبل با رئیس دانشگاه بامیان افغانستان در سفر وی به خراسان جنوبی داشت اشاره می کند و می گوید: در این رایزنی ،رئیس دانشگاه بامیان از این که تعداد زیادی از استادان این دانشگاه با مدرک کارشناسی در این مرکز آموزش عالی تدریس می کنند سخن به میان آورد و گفت که بیشتر این استادان به دلیل بحث زبانی حاضر نیستند برای ادامه تحصیل به کشور دیگری بروند و اگر شرایط ادامه تحصیل این استادان در دانشگاه بیرجند فراهم شود به طورحتم تعدادی از آن ها حاضر به ادامه تحصیل در این دانشگاه خواهند بود.

دکتر«نویدی نیا» می افزاید: در این زمینه با وزارت علوم ،تحقیقات و فناوری مکاتبه شد و امسال سه نفر از کادر علمی و استادان دانشگاه با میان برای ادامه تحصیل به دانشگاه بیرجند آمدند. 

وی از آمادگی دانشگاه بیرجند برای پذیرش استادان دانشگاه های افغانستان به صورت آزاد هم در این مرکز آموزش عالی خبر می دهد و اضافه می کند: اگر نهادهای دیگری مانند دولت ایران، سازمان دانشجویان یا دولت افغانستان هم حاضر باشند دانشجویان افغانستانی را بورسیه کنند دانشگاه بیرجند محدودیتی برای پذیرش آن ها ندارد زیرا هدف این است که زمینه ادامه تحصیل استادان دانشگاه های افغانستان فراهم شود.

نویدی نیا  این موضوع را هم یاد آور می شود که تا قبل از این، دانشگاه بیرجند دانشجویان خارجی مقیم ایران را پذیرش می کرد اما از امسال برای اولین بار دانشجوی غیر مقیم هم گرفته است.

به گفته وی ،دانشگاه بیرجند به دنبال این است بتواند سرمایه گذاری بیشتری روی پذیرش دانشجویان غیر مقیم داشته باشد طوری که سال آینده بتواند تعداد بیشتری را جذب کند.

مدیر گروه روابط علمی و بین المللی دانشگاه بیرجند یکی دیگر از زمینه های مراودات علمی بین دانشگاه بیرجند و مراکز آموزش عالی افغانستان را برگزاری کارگاه های آموزشی برای استادان این دانشگاه ها که نیاز به آموزش های ضمن خدمت دارند اعلام می کند و می گوید: دراین زمینه دانشگاه بیرجند چهار کارگاه آموزشی برای استادان انستیتوی ملی تحقیقات زراعی افغانستان برگزار کرده است. به گفته وی استقبال از این کارگاه های آموزشی هم به دلیل داشتن زبان و فرهنگ مشترک از سوی استادان دانشگاه های افغانستان خیلی زیاد است. نویدی نیا به برگزاری یک کارگاه زنبورداری و سه کارگاه در حوزه دام برای استادان دانشگاه های افغانستان اشاره می کند و می افزاید: حتی دانشگاه بیرجند در زمینه تولید محتوا و تالیف کتاب های درسی دانشگاه های این کشور هم اعلام آمادگی کرده است.

امروزه یکی از ابرچالش های پیش روی مسئولان در ایران بیکاری و تبعات ناشی از آن است که باید به آن با نگاه وِیژه ای نگریسته شود وگرنه ممکن است به  شکل بحرانی فراگیر به سرعت  در اعماق اجتماع بروز کند. با این پیش فرض یکی از راهکارهایی که در کنار دیگر طرح های اشتغال زا می توان بدان تکیه کرد کارآفرینی و ارائه راه حل های کارآفرینانه برای مقابله با بحران بیکاری است تا از رهگذر آن بتوان مشاغل متعددی ایجاد کرد.  در این زمینه استارتاپ ها یکی از راه حل های موفق در حوزه کار آفرینی و ایجاد کسب و کار است که باید به مدد توسعه و ترویج و آگاهی بخشی این مهم  به عموم مردم ، آن ها را تشویق و حمایت کرد تا با ایجاد تیم های مستعد به کمک توسعه اجتماعی و اقتصادی کشوربشتابند. 

استارتاپ به کسب و کاری گفته می شود که از عینی سازی ایده ای نو بر اساس یک مدل کسب وکار تاسیس شده است و این گونه کسب و کارها رشد سریعی دارند و محدودیتی نیز در توسعه ندارند وتکرار پذیر و  مقیاس پذیر هستند. یک کارشناس استارتاپ با بیان این مقدمه می گوید: خراسان جنوبی به لطف پتانسیل های منحصر به فرد و نیروی جوان تحصیل کرده ای که دارد می تواند یکی از بستر های رشد این گونه کارآفرینی ها باشد، محصولات استراتژیکی مثل زرشک و زعفران و عناب و شیر شتر و فرش دستباف و معادن متعدد ... این قابلیت را دارند تا در قالب استارتاپ به جهانیان معرفی شوند و ضمن اشتغال زایی، معرف مطلوبی برای ارزش های پیدا و پنهان  فرهنگ غنی این خطه از کشور و به علاوه راهکاری برای تقویت صنعت توریسم باشند.«اسماعیل دهقانی» می افزاید: در این زمینه چنانچه مطابق نگاه نظریه پردازان این حوزه ،کارآفرینی را خلق ارزش تازه ای  از طریق یک تلاش متعهدانه بدانیم ، ویژگی خاص آن انجام کارهای جدید با ابداع روش های نوین در امور جاری است .  این مدرس فنی و حرفه ای ادامه می دهد: مواد اولیه ارزشمند پیش گفته به شکل خام و بیشتر فله ای از استان به بازارها صادر می شود و همین موضوع باعث شده است تولیدات ارزشمند خراسان جنوبی ، استانداردهای بهداشت و سلامت مد نظر کشورهای مرفه را که مشتریان بالقوه و خاص این محصولات هستند ، دارا نباشد و درآمد زایی مطلوبی را برای کشاورزان و کسبه فراهم نکند.  به گفته وی در این راستا بسته بندی ، فراوری و شناساندن خواص طبی و دارویی و برند سازی برای یافتن مشتریانی که این  کالاهای ذی قیمت را نمی شناسند یا کاربرد و کارایی آن را نمی دانند ،افزون بر این خلاقیت در ارزش آفرینی جدیددر قالب شرکت های استارتاپی، می تواند نقش بی بدیلی را در ایجاد اشتغال و درآمد زایی  استان رقم بزند. به علاوه این مهم خود در گرو آشناسازی تولید کنندگان و تجار جوان با کارآفرینی های استارتاپی و حمایت های مطلوب متولیان امر دراین حوزه به ویژه از صاحبان ایده ها خواهد بود که می توان امید داشت بخش قابل توجهی از مشکلات اشتغال و معیشت مردم استان حل شود.

موسوی- کاهش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی سبب شد تا 170 هزار ساعت اشتغال در سرایان در سال 96 از بین برود و به حوزه کارگری این شهرستان شش میلیارد تومان خسارت وارد شود.

فرماندار سرایان در جلسه کارگروه اشتغال و بررسی تسهیلات تعاونی های تدبیر وامید آیسک ودشت لاله بسطاق شهرستان گفت : سرایان یکی از آسیب پذیرترین شهرستان های خراسان جنوبی است زیرا  حدود ۸۶ درصد منابع درآمدی مردم آن به حوزه دامپروری و کشاورزی برمی گردد.

«محمد کریمی» افزود : سرایان در۵ سال گذشته حدود۵۰ درصد کاهش سطح زیر کشت درحوزه کشاورزی داشته است و به همین میزان  با رکود در بخش دامداری مواجه بوده است.

به علاوه فقر مراتع به ویژه درحوزه مدیریت منابع آب باعث شده است  که هشت هزار و 400 ساعت برداشت آب درسال به چهار هزار و 200 ساعت در سال برسد. به گفته وی  براساس برآورد اولیه جهاد کشاورزی ، سال گذشته به خاطرسرمازدگی حدود۱۵۰ میلیارد تومان به باغ های انار شهرستان که یکی ازمحصولات استراتژیک سرایان است خسارت وارد شد. کریمی بااشاره به همراهی خوب کشاورزان در زمینه مدیریت منابع آبی گفت: سطح زیرکشت گندم، زیره، پنبه و به ویژه زعفران که منبع درآمد کشاورزان شهرستان است کاهش یافته است طوری که چیزی حدود ۱۷۰ هزارساعت اشتغال سرایان درحوزه کشاورزی درسال ۹۶ ازدست رفت که در مجموع شش میلیارد تومان حوزه کارگری سرایان خسارت دید. عالی ترین مقام اجرایی سرایان با بیان این که برای توسعه همه جانبه نیاز به سرمایه گذاری در حوزه صنعت است افزود: این حوزه هم زمان بر و سرمایه بر است بنابراین باید مدیریت منابع آب انجام شود که دراین زمینه ۱۲ میلیارد تومان فقط دربحث افزایش راندمان در شهرستان درحوزه منابع آب کار شده است. همچنین نباید این موضوع را هم فراموش کرد  که سرایان بحرانی ترین دشت استان است و درخواست هم این است  که مدیران استانی برای ماندگاری جمعیت در شهرستان توجه ویژه ای  داشته باشند. «کریمی» خاطرنشان کرد:  سرایان اولین شهرستان دراستان بود که طرح های تعاونی را درقالب۲۳ طرح به مرکز استان استان ارسال کرد.

 به گفته وی  با توجه به این که در دو صندوق تعاونی‌ امید آیسک و تعاونی دشت لاله بسطاق چهار میلیارد پول موجود است  تقاضا از مدیر عامل و هیئت مدیره این شرکت ها این است کمک کنند تا تسهیلات را زودتر جذب کنیم.به علاوه تعاونی مجموعه بازنشستگان آموزش و پرورش شهرستان شکل گرفته است تا برای اولین بار در استان یک مجموعه شتر مرغ هزار واحدی دراین شهرستان ایجاد شود.

همچنین تعاونی سنگ شجر سه قلعه که استاندار قول کمک به این واحد تولیدی را داد ۴۵۰ نفر عضو دارد و پی گیری شده است تا پایان سال تعدادی ازدستگاه های سنگ تراش تحویل این تعاونی شوند.

مدیر کل دفتر روستایی و شوراهای استانداری خراسان جنوبی هم بر رفع موانع پیش‌روی شرکت های تعاونی مجری طرح های مشارکتی تاکید کرد و ازهیئت مدیره تعاونی توسعه و عمران خواست برای اخذ تسهیلات سریع تر اقدام کنند.

 مهندس «عالیه خواجوی» افزود: با تغییردر هیئت مدیره تعاونی ها ، تعهدات به هیئت مدیره جدید منتقل می شود و افراد نباید نگران این موضوع باشند بنابراین افراد با اطمینان خاطر ورود کنند.

 مدیرعامل صندوق کارآفرینی امید استان خراسان جنوبی نیز گفت: پیگیری های مفصلی از سوی مدیرعامل شرکت های تعاونی توسعه و عمران انجام شده و در جلسه‌ای با معاون رئیس جمهور و مسئولان صندوق کارآفرینی کشور نیز موضوع تعهد و اقرار نامه های طرح مشارکتی مطرح شده است.

«زنگنه» از افزایش سقف تسهیلات صندوق کارآفرینی امید سرایان درسال 96 خبر داد.