10 سال از اولین کاوش گذشت
تعداد بازدید : 14
تاریخ «کله کوب» لای ورق های خاک گرفته
نویسنده : مرتضی عرب نجات
بیش از 10 سال از کشف محوطه باستانی کله کوب آیسک می گذرد.
انجام عملیات لایه نگاری و کاوش در این محوطه باستانی مشخص کرد پیشینه محوطه باستانی و تاریخی «کله کوب» مربوط به عصر نوسنگی و عصر آهن است.
به گزارش «خراسان جنوبی»، عملیات کاوش در این محوطه باستانی منحصر به فرد با گذشت چند سال از اولین تحقیقات باستان شناسی، گمانه زنی و لایه نگاری به دلیل کمبود اعتبار تعطیل شد به همین دلیل ادامه کاوش با مشکل مواجه شد تا جایی که این شرایط نگرانی هایی در مورد سرنوشت کله کوب ایجاد کرد.
نویسندگان مقاله ای با عنوان «ارتباطات فرهنگی منطقه سرایان در هزاره های چهارم و سوم قبل از میلاد و ...» می نویسند: داده های به دست آمده از محوطه کله کوب به جز سفال که مهم ترین داده را شامل میشود شامل ابزار سنگی، مهره هایی از جنس عقیق، صدف، آهک و گچ، مهر مشبک مفرغی، سنگ لاجورد، سنگ یشم و فلزاتی از قبیل سرب و آهن بوده است که نشانه هایی از پیشرفتگی را در ذهن تداعی می کند.
نایب رئیس شورای اسلامی شهر آیسک از وضعیت رسیدگی به این اثر تاریخی گلایه دارد و توجه بیشتر مسئولان استان و شهرستان به محوطه باستانی کله کوب را درخواست می کند.
«حسن صنعتی» تصریح می کند: عملیات کاوش در این محوطه باستانی منحصر به فرد با گذشت چند سال از اولین تحقیقات باستان شناسی، گمانه زنی و لایه نگاری به دلیل کمبود اعتبار تعطیل شد.
به گفته وی هر چند تلاش هایی نیز در این زمینه انجام شده است اما کافی نیست و تلاش دو چندان مسئولان برای اختصاص اعتبار بیشتر به این محوطه تاریخی ویژه ضروری به نظر می رسد.
هزینه تملک
مسئول نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرایان هم محوطه «کله کوب آیسک» را یکی از کهن ترین محوطه های باستانی استان می داند و می گوید: این میراث، یادگار عصر نوسنگی تا عصر آهن است و عملیات باستان شناسی در این محوطه توانسته است کمبود اطلاعات تاریخی مناطق شرقی کشور را در دوران گذشته تا حدودی آشکار کند.«عرب» اضافه می کند: تملک این محوطه با هزینه ای بالغ بر ۵۰۰ میلیون ریال انجام شده و تاکنون دو فصل گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم و یک فصل لایه نگاری در این محوطه صورت گرفته است که به دنبال انجام عملیات لایه نگاری، این محوطه به عنوان کهن ترین محوطه تاریخی خراسان جنوبی مشخص شد که پیشینه آن به عصر نوسنگی تا عصر آهن مربوط می شود.وی اضافه می کند: امسال در کمیته برنامه ریزی شهرستان60 میلیون تومان برای این محوطه اعتبار مصوب شد و حدود نیمی از آن تخصیص یافت.
تحقق 40 درصد اعتبار پروژه
مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم با یادآوری تحقق حدود 40 درصد اعتبار شهرستانی این پروژه در سال 96 می گوید: با توجه به عمق و گستردگی کاوش و پژوهش در این اثر تاریخی، مبلغ تخصیص یافته رقم چندانی نیست و آزمایش داده ها و ادامه کار هزینه براست و امسال گمانه زنی به منظور لایه نگاری و تعیین تعداد و قدمت لایه ها انجام می شود که نتایج آن پایه ای برای برنامه ریزی سال بعد خواهد بود.
«برآبادی» تصریح می کند: کاوش این محوطه تا امسال پول نداشته است و بودجه ملی هم ندارد و از طرفی تعداد محوطه ها زیاد است که سازمان اعتبار نمی گذارد مگر این که اهمیت اثر تاریخی در کشور ثابت شود که به این منظور باید ابتدا یکسری کارهای استانی انجام و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور نسبت به ارزش آن توجیه شود.
در استان اعتبار ملی فقط برای حفاظت اختصاص می یابد مگر این که محوطه تاریخی در مجامع علمی و بین المللی شناخته شود و مهم باشد تا برای آن اعتبار در نظر گرفته شودکه البته در مورد کله کوب این امیدواری ها وجود دارد هر چند تاکنون کار علمی انجام نشده و فقط از وضعیت قبلی حفاظت شده است. وی زمان آخرین کاوش ها را سال87 بیان می کند و ادامه می دهد چون اثر تحت حفاظت بوده تا حالا حفاری غیر مجاز نداشته و آسیبی به آن نرسیده است.
وی ادامه می دهد: این محوطه ها هزاران سال در دل زمین می ماند به شرط این که انسان با فعالیت عمرانی، حفاری غیر مجاز، تسطیح و... به آن لطمه نزند که بعد از ثبت، کله کوب محافظت شده و تخریب نشده است.
شروع کاوش دوباره
«برآبادی» می گوید: در چند روز گذشته مرحله مقدماتی و شروع کار کاوش در این محوطه شروع شده البته تاکنون کار زیادی انجام نشده است و مشخص نیست که چند درصد از کار انجام شده و بعد از این فصل کاوش، نتیجه کار و عمق لایه ها قابل تعیین است.
به گفته وی تاکنون برای محوطه هزینه زیادی نشده است و در نهایت شاید با اعتبار امسال 40 میلیون تومان باشد که خیلی کم است. این را هم البته تذکر می دهد که در کشور مشابه این محوطه فراوان وجود دارد اما مطالعات پیش از تاریخ در شرق کشور به جز سیستان و بلوچستان زیاد انجام نشده است و در خراسان جنوبی محوطه های تاریخی حتی با قدمت بیشتر هم وجود دارد.
وی می گوید: آغاز گمانه زنی به منظور لایه نگاری محوطه باستانی کله کوب آیسک با هدف بررسی و تفسیر چگونگی شکل گیری، ترکیب و توالی نهشته های باستانی این محوطه در چند روز گذشته شروع شده و تا پایان خرداد ادامه دارد.
به گفته وی محوطه کله کوب تا قبل از ثبت در فهرست آثار ملی به دلیل فعالیت های کشاورزی، آسیب زیادی دیده و بخشی از آن تخریب شده است.
وی تاکید می کند: هیئت باستان شناسی لایه نگاری محوطه کله کوب را دکتر «ماساشی آبه» باستان شناس ژاپنی همراهی می کند و قرار است بخشی از مطالعات آزمایشگاهی این محوطه در کشور ژاپن انجام شود و نتایج حاصل از این کاوش ها در سطح بین المللی منتشر خواهد شد.
به نظر وی با توجه به این که تاکنون در سایر تپه ها و محوطه های پیش از تاریخ استان کاوش باستان شناسی انجام نشده، کاوش محوطه کله کوب و انتشار نتایج حاصل از آن آغاز خوبی در این زمینه است و تداوم این کاوش ها، به ترسیم چهره منطقه در دوران پیش از تاریخ کمک شایانی خواهد کرد.