دشنه خشکسالی بر جان کشاورزی و دامداری
فرخ نژاد- دشنه بی آبی آن چنان در جان و دل کشاورزان و دامداران فرو رفته است که گویا هیچ کس را یاری بیرون کشیدن آن و گذاشتن مرهمی بر زخم آن ها نیست. نبود آب آن چنان رمق را از درخت، زمین، باغ، دشت و دمن گرفته است که دیگر نای برخاستن و قد راست کردن را ندارند و برخی در این صحرای خشکسالی جان داده اند و بعضی نفس های آخر را می کشند. آن قدر این ضربه مهلک و جانکاه بوده که تاب مقابله را از همه گرفته و آن ها را نقش بر زمین کرده است.نه مرتع بوته و علوفه ای دارد و نه زمین و باغ بر و باری و کشاورز و دامدار نیز دستشان تهی از تولیدات دامی و کشاورزی است. دیگر طاقت بهره برداران این عرصه طاق شده و تاب و تحملشان به انتها رسیده است پس باید در کلان کشور چاره ای بیندیشند و دردی را مرهم نهند وگرنه سرنوشتی نافرجام را باید برای حوزه کشاورزی و دامداری خراسان جنوبی که 20 سال است قهر طبیعت دشنه اش را بر تن و جان آن فرو کرده است به نظاره نشست.آن قدر ضربه تشنگی و عطش در این سال ها کاری بوده که داد رئیس هیئت مدیره نظام صنفی کارهای کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی را نیز به عنوان نماینده کشاورزان و دامداران استان درآورده و این طور سفره دل گشوده است که«کشاورزان و دامداران استان پس از تحمل 20 سال خشکسالی مستمر و متوالی و پنجه در پنجه شدن با قهر طبیعت و برخی بی مهری ها و بی برنامگی ها و تصمیم های اداری، تاب و توانشان به انتها رسیده و این موضوع را اعضای کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در سفر اخیر خود به خراسان جنوبی و بازدید از شهرستان ها و در گفت وگوی رو در رو با دامداران و کشاورزان و مسئولان به خوبی و به طور ملموس درک کرده اند.»
حکایت تلخ
به گفته «حاجی زاده» به طور مثال مقایسه آماری قیمت و تولید شیر با قیمت خوراک دام کاهش 32 درصدی تولید شیر در شهرستان بشرویه در اردیبهشت 97 نسبت به اردیبهشت 95 یا یکی از روستاهای شهرستان طبس از روزانه دو تن به 200 کیلوگرم را نشان می دهد و از طرفی بالا رفتن قیمت گوشت قرمز با ابراز تاسف حکایت از وضعیت تلخ و نابه سامان دام و دامداران این منطقه و استان دارد. از دید نماینده کشاورزان و دامداران استان این موضوع در حالی است که در خراسان جنوبی به دلیل کم آبی توسعه کشاورزی غیر ممکن است و صنعت نیز جایگاه چندانی ندارد و تنها امید تولید و اشتغال به ویژه در روستاها همین توسعه دامداری و دامپروری است. دیگر این که به دلایل مختلف از جمله رعایت نشدن و اجرای درست خرید تضمینی شیر و برگشت به موقع پول آن و سیر صعودی، نجومی و ساعتی خوراک دام و طیور و ورود نکردن جدی و موثر شرکت پشتیبانی امور دام برای تامین و تعدیل قیمت نهاده های مورد نیاز به جای رشد و توسعه در سراشیبی سقوط قرار دارد. گلایه و تاسف «حاجی زاده» از این است که به تازگی بزرگ ترین دامداری شهرستان بشرویه به طور کلی تعطیل شد و کندی غیر متعارف پرداخت تسهیلات اشتغال زایی در زمینه دام تنها امید تولید و اشتغال شهرستان و استان را با ابهام مواجه کرده است. به گفته وی چنان چه قرار باشد شرایط و اوضاع بر همین پاشنه بچرخد و به همین منوال پیش برویم و فکری اساسی و زیربنایی برای قشر کشاورز و به ویژه دامدار برنداریم آینده بسیار نامیمون را پیش رو خواهیم داشت. به گفته وی حداقل و کف آن خالی شدن روستاها از سکنه خواهد بود که صد البته روشن و مبرهن است که عوارض ناشی از این مهاجرت ها چه تبعات سنگین و زیانباری می تواند برای جامعه و نظام به دنبال داشته باشد.
اوضاع وخیم
رئیس هیئت مدیره نظام صنفی کارهای کشاورزی و منابع طبیعی خراسان جنوبی با این اوصاف و اوضاع وخیم وضعیت کشاورزی و دامداری استان پیشنهاد کرد حداقل در استان موضوع تامین خوراک دام به قیمت مناسب و اجرای دقیق خرید تضمینی شیر و همچنین بحث تقسیط پنج ساله اصل بدهی زیرمجموعه بخش کشاورزی مورد توجه جدی قرار گیرد. درخواست «حاجی زاده» از رئیس جمهور نیز این است که بدهکاران بانکی خراسان جنوبی بحران زده از خشکسالی را به طور ویژه و خاص ببیند چرا که نظام صنفی کارهای کشاورزی و منابع طببعی استان به عنوان نماینده مستقیم و قانونی بهره برداران بخش کشاورزی نسبت به آینده نگران کننده تولید و اشتغال در این بخش به مسئولان استانی هشدار می دهد.
خسارت 486 میلیارد تومانی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی نیز 30 اردیبهشت امسال در گفت و گو با «مهر» از خسارت ۴۸۶ میلیارد تومانی خشکسالی به بخش کشاورزی استان از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون خبر داد و گفت: در این مدت خشکسالی و عوارض ناشی از آن سبب بروز بیش از ۵۰ میلیارد تومان خسارت به دام های استان شده است. مهندس«هاشم ولی پور مطلق» اشاره ای به خسارت ۱۶۷ میلیارد تومانی خشکسالی به منابع آبی استان در این مدت کرد و ادامه داد: خشکسالی های متمادی و چندین ساله بین ۳۰ تا ۴۰ درصد قنات های استان را تحت تاثیر قرار داده است. همچنین به دنبال دو دهه خشکسالی در استان در مجموع آبدهی قنات های استان حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است. وی میزان خسارت خشکسالی به منابع طبیعی استان را بالغ بر هشت میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: میزان خسارت به بخش طیور استان بالغ بر دو میلیارد و ۸۶۸ میلیون تومان و بخش آبزیان نیز بالغ بر ۱۸ میلیون تومان برآورد شده است. وی از روند طولانی تامین اعتبارات مدیریت بحران انتقاد کرد و افزود: اکنون اعتبارات مدیریت بحران که شامل خشکسالی نیز می شود طی یک روند طولانی اختصاص می یابد که این امر جبران خسارت ها را دچار مشکل می کند. دکتر «نظر افضلی» نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی نیز در شورای توسعه و برنامه ریزی استان گفت: درخواست های مردمی همواره در کمیسیون کشاورزی مجلس مطرح می شود که بعد از سفر با شناخت خوبی که اعضای کمیسیون از خراسان جنوبی پیدا کردند موضوعات به خوبی در حال پیگیری است و به کمیته های تخصصی ارجاع داده می شود.
کاهش 50.2 درصدی جمعیت روستاها
وخامت آثار بحران خشکسالی به حدی است که مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی در جلسه ای با موضوع «بحران آب» اشاره ای به این کرد که آب بیش از 400 روستای استان با تانکر تامین می شود و از هزار و 870 روستای خراسان جنوبی 930 روستا دارای جمعیت است طوری که در دو دهه گذشته 50.2 درصد از جمعیت روستاییان استان کاسته شد. «حسین امامی» با بیان این که میانگین بارندگی در خراسان جنوبی کاهش پیدا کرده است، افزود: جایگزینی پساب با چاههای کشاورزی در دشتهای ممنوعه، نصب کنتورهای هوشمند آب و برق و تقویت و استقرار گروههای گشت بازرسی آب منطقهای برای جلوگیری از برداشتهای غیر مجاز از مهمترین عوامل بهبود کسری مخازن آب استان است. به گفته وی اکنون بیش از ۹۰ درصد جمعیت استان درگیر خشکسالی است طوری که بیشتر آبخوانهای استان روند کاهشی دارد و شیب افت آب کم شده است. وی ادامه داد: کاهش افت آبهای زیرزمینی و شوری آب تاثیر زیادی در خشک شدن منابع گیاهی دارد و افت سطح آب های زیرزمینی به طور مستقیم بر اثر برداشت آب، بیش از توان منابع آب زیرزمینی است.عرصه چنان بر کشاورز و دامدار به تنگ آمده و آن قدر اقساط و اخطاریه های بانک ها بر او فشار آورده است که چاره را فقط در این می بیند که دل از دیار و زحمت خود بکند و راهی حاشیه های شهر شود.