مهر کشاورزان و دامداران با اتمام سال زراعی و آبی که چند روز دیگر از عمر آن باقی نمانده در حال فرا رسیدن است و با این که خراسان جنوبی سال پر تنشی را به لحاظ مخاطرات طبیعی پشت سر گذاشته است که روند قهر طبیعت و تغییر اقلیم بر شدت آن افزوده اما هنوز دو ماه دیگر آمار پرداخت غرامت ها به کشاورزان و دامدارانی که عرصه ها، محصولات و دام های خود را بیمه کرده و خسارت دیده اند اعلام می شود البته فقط تاکنون یک میلیارد و 300 میلیون تومان غرامت دامداران پرداخت شده است.
موضوع حائز اهمیت این است که در زمینه بیمه محصولات خاص و ویژه خراسان جنوبی پسته با هشت هزار هکتار در اولویت اول و زرشک با چهار هزار هکتار در رتبه دوم و زعفران جایگاه سوم را دارد که نسبت به سطح زیرکشت این محصولات شاید رقم بالایی نباشد اما نشان از این دارد که کشاورزان به اهمیت بیمه کردن محصولات خود در این روند رو به استمرار خشکسالی ها پی برده اند.
دیگر این که چون بیشتر زمین ها خرده مالکی است شاید تعداد قراردادها زیاد باشد اما سطح آن کم است طوری که به عنوان مثال از 27 هزار قرارداد بیمه ای منعقد شده یک سوم آن مربوط به زرشک کاران است و چون سطح زیرکشت خرده مالکی است میزان آن خیلی کمتر از سطح زیرکشت پسته است.
موضوع قابل طرح دیگر این است که در این حوزه به میزان کم غرامت به کشاورزان و دامداران در مقابل خسارت و تلفاتی که در اثر حوادث و مخاطرات طبیعی و غیر طبیعی به آن ها وارد می آید پرداخت می شود که مسئولان صندوق بیمه کشاورزی هم این تفاوت های فاحش بین خسارت و غرامت را قبول دارند.
با پیوست این موضوع که در سال پیش رو تنش ها و مخاطرات طبیعی فراوانی را در برهه های مختلف به دلیل روند مستمری خشکسالی ها داشته ایم این سوال را از مدیر گروه خدمات بیمه کشاورزی استان پرسیدیم که قراردادهای منعقد شده برای بیمه محصولات کشاورزی و دامی استان در سال زراعی و آبی 97-96 چه خروجی داشته است؟
مهندس «جواد غنچه» اشاره ای به قرار داشتن در پایان سال زراعی و آبی دارد و این که تاکنون در سال زراعی 97-96، 51 هزار و 954 فقره قرارداد در همه زیربخش ها با متقاضیان منعقد شده است.
به گفته وی از این قراردادها 674 مورد مربوط به تنه درخت، 18 هزار و 488 فقره مربوط به بخش دام، هزار و 394 مورد مرتبط به حوزه طیور و 27 هزار و 60 فقره متعلق به محصولات باغی و چهار و 335 مورد هم مرتبط با محصولات زراعی و سه مورد از این قراردادها نیز مربوط به بخش منابع طبیعی است.
وی با طرح این سوال که چه تعداد از این قراردادها منجر به بیمه شده است؟ آماری با این عنوان که در تنه درخت349 هکتار، دام 664 هزار راس، طیور 22 میلیون و 850 هزار قطعه، محصولات باغی 18 هزار هکتار و محصولات زراعی 12 هزار و 900 هکتار و منابع طبیعی 21 هزار و 160 هکتار بیمه شده است ارائه می دهد.
وی با یادآوری این نکته که هنوز بیمه دام ادامه دارد و ممکن است تغییراتی در تعداد آن ایجاد شود بیشترین سطح بیمه ای را مربوط به پسته با هشت هزار هکتار اعلام می کند و می گوید: زرشک با چهار هزار هکتار در رتبه دوم و زعفران با دو هزار و 600 هکتار در جایگاه سوم، بادام دیم هزار و 700 هکتار، انار 490، بادام آبی 450 و خرما 167 هکتار رتبه های بعدی را به خود اختصاص داده اند.
بیشترین قراردادها مربوط به زرشک
این کارشناس بیمه کشاورزی با اشاره به این که بیشترین تعداد قراردادها مربوط به باغ های زرشک با 9 هزار و 368 فقره است یعنی یک سوم از مجموع 27 هزار قرارداد منعقد شده به این محصول برمی گردد می افزاید: چون سطح زیر کشت این محصول خرده مالکی است تعداد قراردادها بیشتر است اما از نظر سطح در جایگاه دوم قرار دارد و پسته جایگاه اول را از آن خود کرده است.
پرسش مرتبط دیگر این حوزه آن است که با قرار داشتن در پایان سال زراعی و آبی چه میزان غرامت به کشاورزان و دامداران پرداخت شده است؟ آن طور که این کارشناس حوزه بیمه می گوید: تاکنون براساس غرامت های تعیین شده باید جبران خسارت و زیان های سال قبل را به بیمه شدگان بپردازیم و تاکنون یک میلیارد و 300 میلیون تومان پرداخت غرامت بیشتر در سیستم ثبت نشده که این جبران خسارت ها مربوط به حوزه دام است.
وی با بیان این که بیشتر غرامت ها به حوزه محصولات باغی استان برمی گردد می افزاید: داده های مربوط به این بخش هنوز ثبت سیستم نشده است و تا دو ماه آینده داده های مرتبط به ثبت می رسد که می شود آمار نهایی غرامت ها را اعلام کرد.
به گفته وی در سال زراعی گذشته غرامت های زمستان بررسی و امسال بخشی از آن پرداخت شد که 12 میلیارد و 274 میلیون تومان است و از این میزان دو میلیارد و 800 میلیون تومان به بخش دام، 380 میلیون تومان به بخش طیور، هشت میلیارد و 64 میلیون تومان به زیربخش های باغی و یک میلیارد و 17 میلیون تومان به زیرحوزه های زراعت برمی گردد.
وی از تسویه پرداخت غرامت های سال زراعی و آبی گذشته خبر می دهد و قبل از این که غرامت امسال را اعلام کند برآورد جبران خسارت ها را دو نوع می داند و می گوید: یکی از برآوردها را تشکل و سازمان ها انجام می دهند و دیگری درصدهای واقعی خسارت وارده به محصولات کشاورزی است و این که چه درصدی غرامت و تعرفه به بیمه شده پرداخت می شود.
وی برای این که غرامت و تعرفه پرداخت شده به کشاورزان و دامداران را واضح تر بیان کند مثالی می زند با این عنوان که ممکن است درآمد یک هکتار باغ پسته امسال بین 40 تا 50 میلیون تومان باشد اما وقتی صندوق بیمه کشاورزی می خواهد به این سطح بیمه شده غرامت پرداخت کند دو میلیون و 800 هزار تومان تا حداکثر سه میلیون تومان براساس تعرفه تعهدی است یعنی با میزان خسارت واقعی تفاوت فاحش دارد به ویژه اکنون که تغییر نرخ قیمت ها اتفاق افتاده و تعرفه های منعقد شده مربوط به گذشته است فاصله زیادی دیده می شود.
یا وقتی که فردی گوسفندی را بیمه می کند و بر اثر حادثه این دام تلف می شود حداکثر جبران خسارتی که بیمه به صاحب دام می پردازد 200 هزار تومان است این در حالی است که قیمت همین دام در بازار 800 هزار تومان است. به گفته وی اکنون فقط می توانیم میزان برآوردها را در بخش باغی اعلام کنیم زیرا رنج درصدها مشخص است اما تا زمانی که محاسبات انجام نشود نمی توانیم داده را ارائه دهیم.
به گفته وی امسال در زمستان دمای مناسبی نداشتیم به همین دلیل محصولات باغی استان نتوانست نیاز سرمای خود را تامین کند و در فصل بهار نیز شاهد رشد ناهمگن محصولات باغی بودیم طوری که باروری مناسبی برای سال آینده را نداشت. همچنین در نیمه اول فروردین ماه وقوع گرمای زیادی حادث شد که این تغییر دما به گونه های باغی بسیاری از جمله پسته خسارت وارد کرد.
دیگر این که در نیمه دوم فروردین ماه علاوه بر وقوع تگرگ، این تگرگ ها همراه با سیلاب های سنگینی بود که در برخی از نقاط به 70 تا 80 درصد محصولات باغی آسیب رساند.
به علاوه افزایش دمایی که در مرداد رخ داد سبب شد تا شاهد رنگ بندی نبوده و برخی از گونه های گیاهی با تلقیح نشدن و سقط جنین مواجه شود.
وی با بیان این که وضعیت کلی از خسارت های امسال به این موضوع اشاره می کند که اکنون تعهد بیمه ای محصول پسته سقف و کف آن بین 26 تا 158 میلیون ریال است و این که باغدار از چه گزینه ای استفاده کند تعرفه درصد پرداخت خسارت نیز متفاوت می شود.
او هم گلایه کشاورزان و دامداران را در مورد غرامت اندکی که به آن ها به منظور جبران خسارت پرداخت می شود قبول دارد و می افزاید: بیمه کشاورزی با بیمه های دیگر تفاوت دارد زیرا بخش کشاورزی سالی نیست که با مخاطرات طبیعی مواجه نباشد به همین دلیل میزان ریسک آن بالاست.
جبران 25 درصد خسارت ها
به علاوه براساس میزان ریسکی که محاسبه می شود حداکثر می توان 25 درصد خسارت های وارده را جبران کرد.
همچنین هدف از بیمه کردن محصولات کشاورزی و دامی این است که بهره بردار بخش کشاورزی تولیدش حفظ شود و از چرخه تولید خارج نشود.
دیگر این که اگر بخواهد براساس ارزش واقعی محصولش را بیمه کند آن قدر حق بیمه اش زیاد می شود که نمی تواند از پس بازپرداخت آن برآید.
«غنچه» یکی از مشکلات بهره برداران بخش کشاورزی را نداشتن نقدینگی می داند و همین علت سبب شده است تا تمایل چندانی از سوی کشاورزان و دامداران برای بیمه محصولات کشاورزی و دامداری آن ها احساس نشود.