تقابل صرفه اقتصادی و ایمنی در ساخت و سازها
تعداد بازدید : 12
فرار ایمنی از بلند مرتبه سازی
فرخ نژاد- همین که شهر اول استان با افزایش جمعیت مواجه شد، احداث بناهایی متناسب با اقلیم کویر گرم و خشک بیرجند نیز جای خود را به آپارتمان نشینی و ساختمان های مرتفع در بسیاری از نقاط شهر داد. هر چند ضرورت مرتفع سازی را به دلیل فزونی یافتن جمعیت شهری و نیاز آن ها را به مسکن نمی توان کتمان کرد و آن را نادیده گرفت اما سوال این جاست که مسائل ایمنی تا چه حد در ارتفاع سازی های شهر با توجه به زلزله خیزی آن رعایت می شود؟ برخی از ساکنان مسکن مهر می گویند که آن طور که باید و شاید ایمنی ها در ساخت و ساز این بناها رعایت نشده است چنان که رعایت نشدن این مسائل سبب شد یکی از ساکنان در سایت اداری بیرجند با افتادن سنگ نمای ساختمان جانش را از دست بدهد. آن ها با اشاره به این که آیا باید رخداد جانی را شاهد باشیم تا مسئولان به فکر نظارت بر ایمن سازی درست بناها بیفتند؟ اظهار می کنند که بعد از پایان ساخت و سازها در این حوزه، بیشتر ساختمان هایی که نمای سنگ داشت، سنگ ها به وسیله پیچ به دیوارها محکم شد و این نشان می دهد که در همان مرحله ابتدایی ساخت و سازها نظارت چندانی بر کیفی سازی نبوده است. به گزارش «خراسان جنوبی»، موضوع دیگری که در مرتفع سازی باید رعایت شود، ایجاد خروجی دوم یا پله فرار است که در ساختمان های شش طبقه به بالا اگر حریقی رخ داد ساکنان بتوانند از این پله ها برای فرار استفاده کنند هر چند در برخی از این بناها که در بیرجند تعداد آن کم هم نیست این خروجی های دوم ایجاد شده است اما در برخی از بناها از این خروجی به جای انباری استفاده می شود، به عنوان نمونه برخی از ساکنان سایت اداری بیرجند که جزو مسکن مهر به حساب می آیند در برخی از واحدهای آپارتمانی از این خروجی ها به عنوان انباری استفاده می کنند! اگر چه مسئولان مدعی هستند که ایمنی تا حد امکان در سازه ها رعایت می شود اما برخی به این موضوع اذعان دارند که بخشی از مسکن مهر به دلیل احداث آن در حجم بالا، از ایمنی لازم برخوردار نیست. رعایت ضرورت های ایمنی در بناها و ساختمان های مرتفع مرکز استان را باید از نظام مهندسی ساختمان به عنوان یکی از متولیان امر در این زمینه جویا شد.
برداشت اشتباه عموم
گفته های رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان، حکایت از این دارد که نظام مهندسی و بقیه دست اندرکاران امور ساخت و ساز از جمله راه و شهرسازی و این سازمان موظف به رعایت مقررات ملی ساختمان هستند که از جمله این آیین نامه ها می توان به آیین نامه 2800 زلزله که در مبحث ششم این مقررات ملی آمده است، اشاره کرد. مهندس«عباسی»، برداشت عموم را در زمینه ایمن سازی بناها در برابر زلزله اشتباه می داند طوری که در زلزله کرمانشاه شاهد به هم ریختگی بناهای زیادی بودیم اما ساختمان ها خیلی آسیب ندید. بنا بر اهدافی که در آیین نامه مقررات ملی ساختمان آمده است، رعایت ایمنی در بناهایی با اهمیت متوسط مربوط به ساختمان مسکونی می شود اما رعایت ایمنی ها در ساختمان هایی با اهمیت خیلی زیاد و زیاد به بناهایی مانند تاسیسات آب، برق و گاز و بیمارستان ها، صدا و سیما و ... برمی گردد که به طور حتم باید ایمنی این بناها که جزو نیازهای ضروری بعد از حادثه به حساب می آید، رعایت شود.
او این موضوع را نیز یادآور می شود که اگر قرار باشد ساختمان های مسکونی از ایمنی لازم در مقابل زلزله هایی با ریشتر بالا برخوردار باشد غیر اقتصادی می شود و مردم نمی توانند از پس تامین هزینه های آن برآیند و به دلیل این که شاید سبد خانوار افراد اجازه ساخت بناهایی این گونه ایمن را ندهد بنابراین قانون می گوید ساختمان هایی با اهمیت متوسط که مسکونی است اگر در اثر زلزله سازه طرح آسیب عمده ای نبیند و تلفات جانی در حداقل باشد، ساختمان ایمن است، یعنی تلفات جانی را مجاز دانسته است. وی برداشت مردم از این که ساختمانی تازه ساز در اثر زلزله ترک بردارد، اشتباه می داند و ادامه می دهد: به طور حتم اگر زلزله ای رخ دهد باید ساختمان مقداری آسیب ببیند چرا که ساخت بنایی به طور کامل ایمن برای افراد به هیچ وجه صرفه اقتصادی ندارد.
ایمن نبودن مسکن مهر
این کارشناس، ایمن نبودن واحدهای مسکن مهر را به دلیل یک سری کم کاری ها و قوی نبودن نظارت ها در مرکز استان قبول دارد. به گفته او، قرار بر این بود که در نمای ساختمان های مسکن مهر به دلیل اختلاف زیاد دمای شب و روز در بیرجند به خاطر اقلیم کویری از سنگ استفاده نشود اما در برخی از بناها این اتفاق افتاد و شاهد تلفات جانی نیز بودیم. وی رعایت نشدن ایمنی های لازم را در مسکن مهر به دلیل انجام کار بزرگ و حجیم در یک فرصت کوتاه اعلام و اظهار می کند: باید در ساختمان هایی که در نمای آن از سنگ استفاده شده است، سنگ ها اسکوپ می شد یعنی به وسیله یک مفتول سیمی به سیمان متصل می شد اما این اتفاق نیفتاد. وی با اذعان به ضعیف بودن نظارت ها در بناهای مسکن مهر و کتمان نکردن این موضوع می گوید: در بقیه ساختمان هایی که در حالت عادی در مرکز استان وجود دارد این موضوع را کمتر مشاهده می کنیم چرا که در کمیته های تخصصی سازمان نظام مهندسی، گروه هایی از افراد متخصص حضور دارند و تصمیم گیری های نظارتی قوی بر بناها انجام می شود. به گفته وی، بعد از اتفاقی که برای یکی از ساکنان مسکن مهر در سایت اداری رخ داد تصمیم بر این شد با توجه به اختلاف دمای 15 درجه ای شب و روز بیرجند و احتمال سقوط سنگ ها در اثر فرسایش، نماهای ساختمان ها از طبقه دوم به بعد پیچ شود. وی می گوید: مصوب شد اگر قرار باشد بنایی مرتفع احداث شود تا طبقه دوم به دلیل وجود ذخیره معدنی در استان، سنگ کار شود و نمای طبقه های دیگر از مصالح ساختمانی متناسب با اقلیم کویر باشد. به گفته رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان، این موضوع مصوبه شد و در کارگروه ذیل آن به تصویب رسید اما بنا به دلایلی در شورای فنی استان مقرر شد بیشتر روی این مصوبه کار شود چرا که صنعت قالب مصالح ساختمانی خراسان جنوبی به دلیل قابلیت معدنی آن سنگ نماست. وی با بیان این که موضوع های طرح شده، سازمان نظام مهندسی را بر آن داشت که تصمیم های خاص فنی را بدون ملاحظه ها و نیازهای استان نگیرد، می افزاید: برخی راهکارها در خراسان جنوبی پاسخ نمی دهد هر چند نظارت ها قوی باشد. همچنین با قوی تر کردن آیتم های کنترلی از جمله موضوع اسکوپ می توان درصد خطاها را پایین آورد اما کم نمی شود.
چرایی پله های فرار
وی در ادامه گفت و گو نظرش را درباره پله های فرار این طور بیان می کند که خروجی های دوم یا همان پله های فرار برای زمان وقوع زلزله طراحی نمی شود و برای موقعی است که حریقی رخ می دهد آن هم در ساختمان هایی با شش طبقه که هر طبقه آن چهار واحد مسکونی داشته باشد. به گفته وی، این خروجی های دوم در نقشه ها دیده می شود و آتش نشانی نیز ملزم به کنترل آن است. او برای این که موضوع را باز کند گریزی به مرحله ابلاغ شدن مقررات ملی ساختمان می زند که هر سه یا چهار سال یک بار مورد بازبینی قرار می گیرد. یعنی هر واقعه ای که در کشور رخ می دهد متخصصان آن بررسی و قوانین قوی تری را وضع می کنند به عنوان مثال زلزله بم و کرمانشاه درس های زیادی به متخصصان ساخت و ساز داد طوری که ساختمان هایی که بعد از این حوادث ساخته شده این قوانین در آن رعایت شده است. عباسی، با بیان این که اجرای قوانین مقاومت ساختمان در برابر حریق بیشتر توسط سازمان هایی مانند آتش نشانی و شهرداری کنترل می شود، می افزاید: هر چند مرتفع سازی در بیرجند رو به گسترش است اما خیلی زیاد است و بیشتر ساختمان ها از جمله برج های احداث شده در کمربندی بیرجند خروجی دوم یا پله فرار دارد.