زهرا خسروی- بوی نوروز که در کوچه پس کوچههای شهر می پیچد و طبیعت شروع به نو شدن می کند، شهر هم حال و هوای دیگری دارد و جنب و جوشی برپاست، انگار هیچ چیز نمی تواند هیجان و شادی مردم را برای برپایی یک سنت دیرینه کمرنگ کند. راهی بازار قدیمی بیرجند که می شوی، جمعیت موج می زند و به اصطلاح قدیمی ترها جا برای سوزن انداختن نیست، زن و مرد، کودک و جوان آمده اند تا خستگی های سال گذشته را پشت دروازه های اسفند جا بگذارند و با خرید لوازم و وسایل جدید، همگام با رویش فصل دیگری از دفتر طبیعت، سال نو را با دید و بازدیدهای از جنس عشق به رسم سنت دیرینه و همیشگی نوروز جشن بگیرند، نو شدنی که هر چند با افزایش قیمت ها و نوسانات بازار، شیرینی این روزها را به کام خیلی ها تلخ کرده است. در این بین فرقی نمی کند خریدار باشی یا فروشنده، اما هر کس بنا به وضعیت موجود سهمی از تب بازار داغ خریدهای نوروزی برای خود و خانواده اش اختصاص می دهد. البته خیلی ها فقط سری به بازار می زنند تا هم بررسی از وضعیت وقیمت ها داشته باشند و هم اگر کالایی به اصطلاح چشمشان را گرفت برای خرید آن اقدام یا برای مراجعه بعدی، نشان کنند.
افزایش قیمت ها
بانویی که در بازار هنگام خرید آجیل با او مواجه میشوم،رضایت چندانی از قیمت ها ندارد اما همواره پاسخ هایش با لبخند همراه است و میگوید: امسال قیمت ها افزایش چشمگیری داشته است طوری که هر کیلو گرم تخمه آفتابگردان که سال گذشته 12 هزار تومان به فروش می رسید امسال با رشد دو برابری به 26 هزار تومان رسیده است. «یزدی» چاره را در خرید کمتر و حذف کردن کالاهای غیر ضروری برای عید می داند و می افزاید: با این وضعیت نمی توان مانند سال های گذشته به راحتی چند قلم کالا خریداری کرد بلکه باید سراغ انواع معمولی تر و مناسب آن رفت تا حس و حال عید و نو شدن در سال جدید به کام مان تلخ نشود. برای خودش هنوز خرید نکرده است چرا که به گفته او هدیه های روز مادر و حتی لباس های سال گذشته را می توان استفاده کرد اما فرزندش را در اولویت قرار داده است و به این منظور باید یک روز دیگر راهی بازار شود.
نوسان قیمت ها
شهروند دیگری که به قصد خرید پوشاک عید برای فرزندانش راهی بازار شده است، خود را یک کارگر ساده معرفی می کند و با ابراز گلایه از افزایش بیحساب و کتاب قیمت ها و نوسانات بازار میگوید: قیمت آجیل بسیار بالاست و تخم کدو که سال گذشته 15 هزار تومان عرضه میشد امسال با رشد چند برابری به بیش از 60 هزار تومان افزایش یافته است.
«دادی» با اشاره به قیمت 40 هزار تومانی یک مانتو در سال گذشته می افزاید: امسال باید بیش از 150 هزار تومان برای یک مانتو کنار گذاشت یا با شرایط موجود قید بسیاری از خریدها را زد.او که امسال از خرید برای خود و همسرش فاکتور گرفته است، به دیگران هم توصیه می کند: برای برگزاری سنت دیرینه نوروزی از تجملات دوری کنند و ریخت و پاش های اضافی را کنار بگذارند تا شیرینی حال و هوای عید مانند گذشته به مذاق شان خوش آید.بانویی هم که در حال خرید لباس عید برای فرزند پنج ساله اش است، هر چند لبخندی بر چهره دارد اما پرداخت 300 هزار تومان برای پوشاک دخترش آن هم از نوع مناسب آن، او را کلافه کرده است تا جایی که سفره دلش باز می شود و می گوید: مگر یک کارمند چقدر درآمد دارد که بتواند علاوه بر پرداخت اجاره خانه، گوشت 80 هزار تومانی، آجیل 100 تا 160 هزار تومانی و ... بخرد؟ به گفته «اکبرزاده»، هر چند عید، حال و هوای خودش را دارد و حس تازگی و نو شدن به انسان می دهد اما گاهی گرانی ها این حس خوشایند را کمرنگ می کند بنابراین باید سعی کرد با خرید کمتری نسبت به سال های قبل این عید و نو شدن طبیعت را جشن گرفت و از کنار هم بودن لذت برد. بازار داغ خریدهای نوروزی با گلایه از افزایش قیمت ها توسط شهروندان رنگ و بوی سال های قبل را ندارد.
خریدهای کم
فروشندگان بازار هم گویا وضعیت بهتری ندارند، آن طور که یک فروشنده پوشاک با افزایش چند برابری قیمت اجناس نسبت به سال گذشته، از کم شدن خریدها ابراز نارضایتی می کند و می گوید: پارسال با مبلغ خاصی قادر به خرید چند قلم کالا بودم اما امسال با همان هزینه، خریدم به یک سوم کاهش یافته است.
«مظلوم» با اشاره به کاهش مشتری نسبت به سال های قبل می افزاید: افراد گمان می کنند افزایش قیمت توسط فروشنده ها ایجاد و از این راه سود بیشتری نصیب شان می شود در حالی که این طور نیست و باید به همان نسبت پول بیشتری برای خرید پرداخت کرد. به گفته وی، وقتی قیمت ها افزایش یابد به همان نسبت قدرت خرید مردم کاهش یافته است و مشتری به خرید یک قلم کالا اکتفا می کند در حالی که در گذشته فرد چند نوع پوشاک برای خرید عید انتخاب می کرد.بانویی هم که افزایش قیمت ها نسبت به سال گذشته او را بسیار کلافه کرده است، با اشاره به تولید بسیاری از محصولات مانند بادام، پسته، گردو، عناب، زعفران و ... در استان میگوید: گاهی افزایش و نوسان قیمت ها به دلیل سوء استفاده برخی و نبود نظارت کافی بر عرضه این محصولات است. به گفته وی، مسئولان باید نظارت بیشتری بر چگونگی عرضه کالاها و تفاوت قیمت های محصولات مشابه در نقاط مختلف شهر داشته باشند.
کاهش قدرت خرید مردم
صاحب یک فروشگاه آجیل و خشکبار هم از کاهش 40 تا 70 درصدی مشتری نسبت به سال های گذشته و از نوسان قیمت ها ابراز نارضایتی میکند و می گوید: چون پول و درآمدی نیست، قدرت خرید مردم نیز کاهش یافته است هر چند تعداد معدودی از سرمایه داران بدون توجه به قیمت ها به خرید اجناسی با قیمت بالا هم می پردازند. به گفته «هلال»، بیشتر مشتری ها سراغ تخمه های خام را می گیرند تا عید جلوی مهمانان دست خالی نباشند چرا که قیمت یک رقم بادام با افزایش دو برابری نسبت به سال گذشته به 22 هزار تومان رسیده است.فروشنده دیگری هم قیمت هر کیلو گرم پسته را با افزایش چند برابری نسبت به سال گذشته 170 هزار تومان اعلام و اضافه می کند: بیشتر مشتری ها سراغ تخمه آن هم از نوع مناسب تر می روند. پسته هم که یا از سبد خرید خانواده ها حذف شده است یا برخی به خرید 100 تا 200 گرم از آن رضایت می دهند. وی از کاهش خرید نسبت به سال قبل هم خبر و ادامه می دهد: دیگر افراد مانند گذشته پسته را کیلویی خریداری نمیکنند و متناسب با شرایط اقتصادی خانواده سراغ آجیل ارزان قیمت تا متوسط می روند.یکی دیگر از فروشندگان به قفسه تقریبا خالی پسته ها که از چند ماه قبل باقی مانده است، اشاره و اضافه میکند: امسال قصد خرید پسته ندارم چرا که با توجه به قیمت سرسام آور آن رغبت و تمایل چندانی به خرید توسط شهروندان وجود ندارد. به گفته وی، امسال افراد بیشتر سراغ تخمه های خام را برای سپری کردن سال نو در کنار یکدیگر می گیرند و برخی نیز در انتظار برپایی نمایشگاه فروش بهاره، خرید چندانی انجام نمی دهند.