گذرگاه های آبی که خانه می شود
تعداد بازدید : 21
ویرانی خانه، رودها
رودخانه های مهم استان سامان دهی می شود
فرخ نژاد - وقتی باران با شدت و در زمان طولانی ببارد، به سیلی خروشان مبدل می شود که شاید نتوان با سد یا بندی جلوی آن را گرفت. وقتی باران بی وقفه ببارد و به سیلی خروشان تبدیل شود باید راهی بیابد تا از خروجی های مطمئن همان رودخانه و گذرگاه های آبی بدون این که بنایی، جاده ای، پلی و ... را تخریب کند خارج شود یا پشت سدها و بندها جای گیرد. اما گاهی ساخت و ساز غیر اصولی و از روی منفعت خواهی یا ناآگاهی در مسیر و بستر رودخانه ها و گذرگاه های آبی انجام می شود و آن موقع است که سیل به موجی خروشان، تبدیل می شود هیچ کس را یارای مقابله با آن نیست و سبب خواهد شد جان و مال ساکنان آن نقطه به مخاطره بیفتد. این موضوع در خراسان جنوبی در سال هایی که خشکسالی ها ادامه دار شده بیشتر از قبل نمود یافته است و گاه شاهد ساخت و سازهایی در مسیر و بستر رودخانه ها و نقاطی هستیم که در اثر بی آبی کارکرد اصلی خود را از دست داده است که برخی از این ساخت و سازها با اهمال کاری هایی از سوی مسئولان امر انجام شده است و اگر به ناگاه بارندگی های سیل آسا رخ دهد به طور حتم خسارت های جبران ناپذیری را هم در پی خواهد داشت. سوال این جاست که شرکت آب منطقه ای استان به عنوان متولی امور آب، چه برنامه ای برای سامان دهی و مقابله با ساخت و سازهای غیر قانونی دارد که در مسیر و بستر رودخانه ها انجام می شود؟
بنا به گفته معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه ای، برنامه های این شرکت برای مقابله با ساخت و سازها در مسیر و بستر رودخانه ها و گذرگاه های آبی به قبل برمی گردد طوری که هر کجا ساخت و ساز غیر مجازی انجام و آب منطقه ای از آن مطلع شود به طور حتم به مالک اخطار داده می شود یا حکم تخریب بنا را از مقامات قضایی می گیرد تا از ادامه کار جلوگیری شود. مهندس «پورجعفر»، اشاره ای به ساخت و سازهایی می کند که قبل از تقسیم استان خراسان در نقاط شهری انجام شده است و از اجرای حکم تخریب 13 مورد ساخت و ساز غیر مجاز طی این هفته در مسیر رودخانه ها و نقاط غیر مجاز خبر می دهد به علاوه، برخی از ساخت و سازها که مسیر رودخانه را مسدود کرده باشد نیاز به حکم ندارد و آب منطقه ای می تواند برای تخریب آن اقدام کند.
نخاله های دردسرساز
موضوع دیگری که گلایه این کارشناس را در پی دارد به نخاله های ساختمانی برمی گردد که شهروندانی شب هنگام در مسیر و بستر رودخانه ها و گذرگاه های آبی تخلیه می کنند طوری که این اقدام آن ها سبب انحراف مسیر روان آب ها می شود و گاهی خسارت هایی را هم به بار می آورد. او از تشکیل کارگروه سامان دهی نخاله های ساختمانی با محوریت شهرداری اطلاع می دهد تا این معضل شهری در نقاط مختلف استان رفع و رجوع شود. وی، اشاره ای به میزان زیاد رودخانه ها در نقاط مختلف استان با توجه به وسعت زیاد آن دارد و این که برخی از ساخت و سازها در نقاط خطرآفرین خیلی قبل انجام شده است و نمی توان اقدامی انجام داد.
مطالعه بستر و حریم 14 رودخانه
پورجعفر، با بیان این که دفتر مهندسی رودخانه ها در استان فعال است، می افزاید: طرح مطالعه حد و بستر حریم 14 رودخانه مهم استان که شامل 700 کیلومتر بوده در حال انجام است و بعد از انجام مطالعه به طور دقیق حد و حریم بستر آن ها میله گذاری می شود. او، این رودخانه ها را نقاط خطرسازی مانند گزیک و قهستان درمیان، قاین و آرین شهر، بیرجند و ... اعلام و اظهار می کند: در محدوده این شهرها دیوار ساحلی اجرا می شود به علاوه، استمرار خشکسالی ها سبب شده است تا قسمت های بسیاری از رودخانه ها پر شود و برخی از نقاط تغییر مسیر یابد. به گفته وی، همچنین تغییر مسیر برخی از رودخانه ها به دلیل برداشت غیر مجاز شن و ماسه در زمان گذشته است. درباره ویلاسازی هایی که در روستاهای اطراف شهرها و نقاط ییلاقی آن رخ می دهد، باید به طور حتم دهیاران همکاری لازم را با شرکت آب منطقه ای داشته باشند و اگر ساخت و ساز غیر مجاز آن هم در حریم و بستر رودخانه ها و مسیل ها انجام می شود به این شرکت اطلاع دهند تا از ادامه کار جلوگیری شود.
وی، با ابراز تاسف از این که نه تنها در نقاط شهری استان بلکه در بسیاری از شهرهای ایران در داخل محدوده شهرها به دلیل اختلاف در برخی از قوانین، توسط شهرداری ها به دلیل نبود بارندگی های سیل آسا خیلی از رودخانه ها تصرف شده است می افزاید: به عنوان مثال در بیرجند می توان به رودخانه پل باغ اشاره کرد که همین اتفاق درباره آن افتاده است و حتی در خیابان مدرس دو باب مغازه هم ساخته اند.
اعلام تخلف به مدیریت بحران
وی به اعلام تخلف های انجام شده برای محدود کردن حریم و بستر رودخانه های داخل شهر بیرجند به دلیل ساخت و ساز، به مدیریت بحران استان اشاره می کند و ادامه می دهد: به دلیل اختلافی که میان دستگاه های اجرایی در زمینه تخریب آن وجود دارد هنوز اقدامی در این زمینه انجام نشده است. او با اشاره به برگزاری دو جلسه در این باره در فرمانداری بیرجند، می گوید: قرار است جلسه دیگری هم برگزار شود تا وضعیت رودخانه های این شهر که در گذشته ساخت و سازهایی در حریم و بستر آن اتفاق افتاده است بررسی شود چرا که توپوگرافی مرکز استان طوری است که رودخانه در محدوده این شهر زیاد و بیشتر آن ها هم خطرساز است.
توجه نکردن به استعلام ها
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه ای با ابراز تاسف از این که ساخت و سازها در نقاط مختلف شهری بر اساس طرح های جامع و تفضیلی انجام شده است می گوید: در زمان اجرای آن بیشتر وقت ها به استعلام هایی که از این شرکت گرفته شده است توجه نکرده اند و هر کاری که خودشان خواستند انجام دادند. او، با بیان این که بارگذاری اولیه در زمان واگذاری زمین ها را اداره کل راه و شهرسازی انجام می دهد، می افزاید: راه و شهرسازی وقتی زمین ها را در محدوده شهرها واگذار می کند با ابراز تاسف مسیرهای رودخانه را به صورت کامل در نقشه های جامع شهری نمی بیند به عنوان مثال در 450 هکتار اراضی توسعه شهر بیرجند بسیاری از مسیرها و معبرها را مسدود کردند و فقط یک آبراهه کوچک برای خروج روان آب ها در نظر گرفته شده است که اگر سیلابی رخ دهد راه خروجی ندارد. به گفته او، یکی از نکات اصلی در این زمینه این است که راه و شهرسازی به عنوان متولی امر زمانی که می خواهد زمین هایی را به محدوده شهر اضافه کند باید به طور دقیق مسیل ها را براساس نظر آب منطقه ای جانمایی کند. به گفته «امامی»، مدیر عامل شرکت آب منطقه ای، سیل اخیر نشان داد که مردم نباید در مسیر و بستر رودخانه ها ساخت و ساز کنند و این مشکل هم به معضل شهرسازی برمی گردد.
تهیه طرح با نظر آب منطقه ای
معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی نیز به سلسله مراتبی که طرح های جامع شهری برای تصویب شدن طی می کند، اشاره دارد و ادامه می دهد: در همه مراحلی که این طرح ها از مطالعه تا تصویب شدن طی می کند نماینده ای از شرکت آب منطقه ای حضور دارد و اگر هر انتقاد و اصلاحی داشته باشد می تواند اعلام کند. مهندس«وحید داعی» می افزاید: مشاوران طرح ها به طور حتم بر اساس استعلام هایی که در زمان تهیه آن از شرکت آب منطقه ای می گیرند طرح جامع را تهیه می کنند به علاوه، زمانی که طرح جامع شهری؛ مصوبه های کمیته فنی، کارگروه امور زیربنایی، شورای توسعه و برنامه ریزی را در استان گرفت برای تصویب نهایی به شورای عالی شهرسازی می رود که در جلسه تصویب نهایی آن نیز معاون وزیر نیرو حضور دارد و اگر نقصی در طرح جامع وجود داشته باشد می تواند گوشزد کند تا اصلاح و بعد مصوب شود. به گفته وی، وقتی طرح جامع شهری مصوب شد دیگر نمی توان تغییری اعمال کرد چون یک مرجع رسمی برای اجرا به حساب می آید. وی اشاره ای به مکاتبه های آب منطقه ای بعد از تصویب طرح های جامع شهری برای قرار گرفتن برخی از نقاط در مسیل ها کرده است و گفته های مسئولان آب منطقه ای را در اعمال نکردن نظر شرکت آب منطقه ای در طرح های جامع شهری رد می کند.