نگاه متفاوت زنبورداران با زرشک کاران
تعداد بازدید : 28
مزارع زرشک پرواززنبورممنوع
فرخ نژاد- خراسان جنوبی به یمن باران های بهاری، بعد از سال ها قهر طبیعت، بهاری متفاوت را تجربه می کند آن هم با پوشیدن پیراهن مخمل سبز رنگی که با گل های رنگارنگ تزیین شده است و همگان را به تماشای نمایشگاه گل ها و شکوفه های بهاری طبیعت فرا می خواند. این روزها برای زنبورها نیز متفاوت از دیگر فصل هاست چرا که به هر نقطه ای سر می زنند تا از شهد شیرین گل ها و شکوفه های بهاری عسلی ناب تولید و در کنار آن با گرده افشانی درختان، به محصول دهی بهتر، کمک کنند. اما تولید عسل از گل های زرشک و عناب به دلیل این که این محصولات خاص خراسان جنوبی است بیشتر مورد اقبال زنبورداران است طوری که با غرق شکوفه و گل شدن این درختان، کندوها را به این نقاط منتقل تا عسل عناب و زرشک تولید کنند. ولی آن چه این روزها نیشی بر تن زنبورداران استان شده است به ویژه آن هایی که باغ زرشک و عناب ندارند، مخالفت باغداران و روستاییان با انتقال کندوها به نقاطی است که غرق در شکوفه و گل های زردرنگ زرشک شده و زمان گرده افشانی آن هاست. با این که زنبورداران مدعی هستند، گرده افشانی درختان زرشک در زمانی که پیراهن زرد رنگی را بر تن می کنند آسیبی به میوه آن وارد نمی کند بلکه می توانند محصولی با کیفیت تر در پاییز برداشت کنند اما اغلب باغداران نظری متفاوت دارند و معتقد هستند گرده افشانی بیش از حد سبب می شود به محصول آن ها خسارت وارد شود. در این میان کارشناسان نه ادعای زرشک کاران و نه زنبورداران را قبول می کنند و ارائه نظر مستند در این باره را به انجام فعالیت های پژوهشی علمی منوط می دانند.
مخالفت زرشک کاران
از ابتدای دهه 90 با خرید دو کندو به حرفه زنبورداری رو آورد و با این که در اولین تجربه اش برداشت خوبی داشت اما یکی دو سال این حرفه را کنار گذاشت و به پرورش شترمرغ پرداخت. در این حرفه به آن چه به دنبالش بود دست نیافت بنابراین دوباره به سمت زنبورداری تغییر مسیر داد طوری که هر سال بر تعداد کندوهایش افزود و 240 کلنی دارد. اما در این فصل که اوج کار زنبوداران محسوب می شود آن چه مانع کار «میرزایی» شده مخالفت بسیاری از باغداران برای انتقال کندوها به منظور تولید عسل و در کنار آن گرده افشانی گل های درختان زرشک است. او، با بیان این که در دیگر نقاط جهان به زنبورداران برای کمک به گرده افشانی هزینه پرداخت می شود، می افزاید: در خراسان جنوبی چون باغداران توجیه نیستند و از این موضوع اطلاع ندارند که نه تنها گرده افشانی ضرر و زیانی به محصول آن ها وارد نمی کند بلکه مفید است با این کار مخالفت می کنند. وی که هر سال در زمان کوچ بهاره کندوهایش را به قطب زرشک استان یعنی افین زیرکوه منتقل می کند اشاره ای به مخالفت های هر سال زرشک کاران در این زمینه دارد و می گوید: مخالفت باغداران فقط به گرده افشانی درختان زرشک معطوف نمی شود بلکه در فصل گل دهی عناب نیز گاهی این مشکلات پیش می آید و باغداران، چون زنبورداران زیادی خواهان انتقال کندوهای خود به باغ های آن ها هستند به ویژه در نقاطی که سطح زیرکشت این درختان زیاد است با ورود کندوها به عنابستان ها مخالفت می کنند. به علاوه، چون زرشک و عناب، مخصوص خراسان جنوبی است و نوع عسلی که از این محصولات به دست می آید خاص است و در دیگر نقاط وجود ندارد زنبورداران خواهان تولید این نوع عسل ها هستند.
او، با اشاره به این که سال قبل قیمت هر کیلو گرم عسل را اتحادیه زنبورداران 70 هزار تومان اعلام کرد، ادامه می دهد: امسال هنوز قیمت اعلام نشده است اما به طور حتم افزایش قیمت خواهد داشت. همچنین، برخی که عسل با کیفیت و خوبی دارند گاهی آن را به ازای هر کیلوگرم تا 120 هزار تومان هم می فروشند. این پرورش دهنده زنبور عسل، کیفیت بالا و خاص بودن عسل های خراسان جنوبی را زمینه ساز داشتن مشتری هایی در خارج و داخل استان می داند طوری که محصول آن ها روی دستشان نمی ماند. «میرزایی»، اما آن چه به عنوان گرده افشانی مشکلات برای شاغلان این حرفه به حساب می آید بیمه آن ها می داند و می گوید: با این که جزو کارهای تولیدی به حساب می آید اما دولت حق بیمه ای برای آن ها در نظر نمی گیرد. موضوع دیگر در این زمینه پرورش دهندگان غیر واقعی زنبور هستند که با تولید عسل های تقلبی زحمت زنبورداران واقعی را هدر می دهند. او اشاره ای به آفاتی می کند که برای زنبورها تهدید است و این که برخی از زنبورداران که مهر و آبان ماه کندوهای خود را به جنوب منتقل می کنند ممکن است این آفات را به استان منتقل کنند.
دلیل مخالفت
دیگر زنبورداری که از سال 85 به این حرفه شیرین رو آورده است و 400 کلنی زنبور عسل دارد از برخورد نامناسب و بی اطلاعی باغداران و روستاییان درباره گرده افشانی گل های زرشک توسط زنبورها گلایه دارد طوری که بارها در این زمینه بین او و باغداران تنش هایی ایجاد شده است و هر سال نیز این موضوع تکرار می شود. «عطامنش»، دلیل مخالفت زرشک کاران را با جانمایی کندوها در باغ ها و گرده افشانی زنبورها ناشی از طرز تفکرشان می داند و به این موضوع اشاره می کند که تاکنون به لحاظ علمی ثابت نشده است که گرده افشانی گل های زرشک، مسبب خسارت به میوه آن می شود. می گوید: هنوز قیمت های امسال اعلام نشده اما به طور معمول عسل های زرشک و عناب به دلیل خاص بودن قیمت آن ها بالاتر است. به گفته وی، به دلیل چند برابر شدن قیمت ملزومات مورد نیاز پرورش زنبور عسل مانند موم و شکر به طور حتم باید قیمت عسل در سال 98 افزایش یابد. این شغل، سبب شد تا دیگر پرورش دهنده زنبور عسل خراسان جنوبی از سال 92 در کنار کار دیگری که دارد به این حرفه نیز ورود کند طوری که کندوهایش از پنج کلنی در سال شروع کار به 100 کندو افزایش یافته است.
تجربه های تلخ
«علی دلاوری»، که به گفته خود در طول سال چهار بار کندوهایش را در نقاط مختلف جا به جا می کند تا زنبورهایش شهد گل های همه نقاط را بچشند و محصولی بدون غش و با کیفیت به مشتری تحویل دهد نظرش بر این است که گرده افشانی زنبورها هیچ آسیبی به شهد گل های زرشک نمی رساند اما تفکر اشتباهی که برخی از کشاورزان و روستاییان دارند سبب شده است از پذیرش کندوها در زمان گرده افشانی خودداری کنند. این پرورش دهنده زنبور عسل که تجربه تلخی در این باره دارد، اشاره ای به انتقال کندوهای زنبور عسلش به یکی از روستاهای جلگه ماژان دارد که ابتدا کشاورز پذیرفت تا کندوهایش را در مزرعه اش برای گرده افشانی جای دهد اما مخالفت اهالی روستا و افرادی که در همسایگی باغ او زمین و باغ کشاورزی داشتند سبب شد تا کندوهایش را بدون اطلاع از مزرعه اش خارج کند. حتی در یکی از کوچ هایی که انجام داد برخی از روستاییان زنبورهایش را فراری دادند که به او خسارت هایی وارد شد. وی نوع عسل تولیدی اش را زرشک، عناب و یونجه می داند و به گران شدن شکر به عنوان یکی از ملزومات کارش اشاره می کند و این که گرانی ها زمینه ساز افزایش قیمت عسل در سال پیش رو خواهد شد و شاید افزایش قیمت گلایه مردم را در پی داشته باشد اما وقتی تورم و گرانی است روی همه چیز تاثیر می گذارد و حرفه زنبورداری نیز مستثنا از این قاعده نیست. او، اوج کار زنبورداران را تا 20 روز دیگر می داند و اشاره به این نکته دارد که زنبورداری همیشه همراه با سود و عایدی نیست طوری که برخی وقت ها ممکن است زنبورها فرار کنند یا بمیرند و به زنبوردار خسارت وارد شود همچنین، هر کندو باید یک ملکه داشته باشد که این ملکه ها در خراسان جنوبی موجود نیست و زنبورداران آن ها را از شیراز به این منطقه منتقل می کنند.
تاثیر مثبت گرده افشانی ثابت نشد
اما نظر کارشناسان و اهل فن در این باره متفاوت از آن است که زنبورداران ادعا می کنند چرا که به اذعان آن ها هنوز کار تحقیقی علمی در این زمینه انجام نشده است تا ثابت شود که گرده افشانی و چشیدن شهد گل های زرشک توسط زنبورها، زیانی به میوه این محصول وارد نمی کند. بنا بر گفته مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی، استقرار کندوهای عسل در باغ هایی که محصول دانه دار و هسته دار دارد، هیچ مشکلی ندارد و این موضوع در حال رواج یافتن است. مهندس «رضایی»، با بیان این که چون زرشک، گرده افشانی خاصی ندارد، هنوز تاثیر مثبت حضور زنبورها در باغ ها به دلیل انجام نشدن کار علمی و تحقیقی ثابت نشده است، می افزاید: گلایه های بسیاری توسط کشاورزان به صورت تلفنی، حضوری و مکاتبه ای در این باره از قطب زرشک خراسان جنوبی به ویژه منطقه زهان و افین زیرکوه به مسئولان جهاد کشاورزی منتقل و ارسال شده است و زرشک کاران این نقاط مدعی هستند که استقرار بیش از حد کندوها در برخی از نقاط سبب شده است تا محصول آن ها ریزش داشته باشد و حتی میوه خوبی برداشت نکنند. به گفته او، این ادعای کشاورزان و روستاییانی است که کندوهای زیادی در باغ های آن ها در سال های قبل مستقر بود هر چند هنوز به لحاظ علمی این موضوع ثابت نشده است به علاوه، چون گلایه ها در این زمینه زیاد است به طور حتم پژوهش های علمی باید انجام شود تا بتوان به صورت علمی نظر داد و پاسخ گوی ادعای زرشک کاران بود. به گفته وی، احتمال این وجود دارد که وقتی زنبور در نقاط آلوده به زنگ زرشک مستقر است، این قارچ یا آفت را با پروازهای طولانی که دارد به دیگر درختان زرشک هم منتقل کند هر چند این موضوع هنوز ثابت نشده است.