مشکلات نویسندگان دوات دوات
قاسمی
دستگاه های فرهنگی مختلفی طی سال های اخیر برای ترویج فرهنگ کتاب خوانی و با شیوه های مختلف اقدام کرده اند که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی هم برنامه هایی مانند خرید کتاب برای حمایت و تشویق نویسندگان دارد. اما با وجود این طرح ها و فعالیت دستگاه هایی مانند کتابخانه های عمومی، حوزه هنری و ... نویسندگان هنوز با مشکلات مختلفی مواجه هستند، حمایت ها کافی نیست و برخی از نویسندگان به ویژه افراد بومی استان با مشکلاتی مانند توزیع، فروش و بازاریابی کتاب رو به رو هستند. نویسنده ای از قاین که به گفته خودش، 10 کتاب به چاپ رسانده و پنج اثر دیگر او در دست انتشار است، هر چند ثبت نام در بانک اطلاعاتی نویسندگان استان در فرهنگ و ارشاد اسلامی را مطرح می کند اما گلایه دارد که از طرف این دستگاه، حمایت نشده و آثارش را با هزینه شخصی چاپ کرده است در حالی که کتاب هایش را حتی به عنوان هدیه نخریده اند تا به او کمک شود. پیشنهاد «حسن مختاری» برای کمک به نویسندگان، خرید کتاب توسط مسئولان شهرستان است و این که یک نسخه از آثار آن ها به کتابخانه های عمومی و مدارس هدیه شود و اداره کل کتابخانه ها و فرهنگ و ارشاد اسلامی می توانند بهتر از این، دست نویسندگان را بگیرند.
کتاب های روی دست مانده
صاحب کتاب های نگین قهستان، زعفران در آوار، یاقوت سرخ، حسنی کجا می ری، زعفرو به مثقال و ... کیفیت چاپ در شهرش را پایین می داند و معتقد است وقتی کتابی چاپ می شود پس از چند بار ورق زدن، برگ هایش جدا می شود یا سلفون روی جلد پس از چند ساعت ماندن در خودرو به آن می چسبد بنابراین چاپ کتاب در خارج از استان و شهرهای مشهد و قم را ترجیح می دهد. در فهرست مشکلات او توزیع و فروش کتاب پس از چاپ هم خوانده می شود و کتاب هایی که روی دستش مانده و آن ها را زیر تخت گذاشته است.در حالی که به سختی قلم زده و آن ها را چاپ کرده است اما به راحتی در استان توزیع نمی شود. او راه چاره برای معرفی و فروش کتاب ها را ارائه در نمایشگاه های کشور می داند که این کار هم انجام نمی شود یا دست کم به او اعلام نشده است. ناشر، کتاب را چاپ می کند و سهم خود را می گیرد اما کسی به فروش آن کاری ندارد. این اتفاق ها سبب شده است از سال 84 برای فروش کتاب هایش مطالبه داشته باشد یا 100 جلد از یک اثر از سال 96 روی دستش بماند در حالی که چهار سال درگیر تحقیق آن بوده است. وی با این وضعیت تنها انگیزه اش برای نوشتن را علاقه می داند وگرنه نوشتن و چاپ کردن در شرایط موجود توجیه پذیر نیست چون اگر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی برای خرید قدم جلو بگذارد تخفیف ویژه می خواهد. در این میان کتابخانه های عمومی هم فقط یک بار 70 جلد کتاب از او خریده و از بقیه دستگاه های فرهنگی، خبری نشده است. به نظر این نویسنده، تامین کاغذ یارانه ای کمک بزرگی به او و امثال اوست طوری که کتاب خواجه نصیر طوسی در قاین را در 250 صفحه بعد از چهار سال تحقیق آماده چاپ دارد اما هزینه چاپ و خرید مانع انتشار آن است.
رضایت از حمایت
اما نویسنده و پژوهشگری از نهبندان از حمایت های فرهنگ و ارشاد اسلامی رضایت دارد زیرا صد در صد هزینه های چاپ اثرش با خرید کتاب به او برگشت کرده است. «ذبیح ا... محمودی» می گوید: کتاب «فرهنگ گویشی مردم نهبندان» که 10 سال روی آن کار کردم و سال گذشته منتخب کتاب سال استان و یکی از سه اثر برتر در کشور شد در نهبندان، بیرجند و مشهد فروش خوبی داشته است افزون بر این، فرهنگ و ارشاد اسلامی برای کتاب دومش که چهار سال طول کشیده تامین همه هزینه ها را قبول کرده است. او با وجود این می افزاید: این اثر به اندازه کافی دیده نشده زیرا برایش تبلیغات خوبی نشده است اما چون موضوع آن محلی است در استان توزیع شد ولی فروش در بقیه استان ها خوب نیست. به نظر وی برگزاری جشنواره ها و فضای رقابتی هم در معرفی نویسندگان و آثار آن ها موثر است وگرنه نویسندگان استان، همچنان غافل و گمنام خواهند بود.
هزینه چاپ
مشکلات نویسندگان زیاد و مهم ترین آن از منظر یک مدرس دانشگاه و نویسنده، چاپ است که هزینه های زیادی دارد و اگر به هر زحمتی به نشر برسد با مشکل فروش در بازار کساد کتاب مواجه می شود. البته دکتر «زنگویی» این را هم می گوید که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در گذشته بعد از چاپ، اقدام به خرید تعدادی از کتاب های منتشر شده می کرد اما موضوع اول، چاپ کتاب است که از مشکل او کم نمی کند و گرانی کاغذ و بی توجهی دستگاه های فرهنگی، سبب کوتاهی در کار فرهنگی می شود طوری که به گفته این نویسنده زمانی که کتاب بازار ندارد و هزینه های چاپ هم زیاد است رغبتی برای نویسنده نمی ماند و حاضر به سرمایه گذار معنوی و فکری نمی شود. در فهرست آثار او 12 کتاب معروف مانند شاعران قهستان، دستان ها و داستان ها، امثال الحکم خراسان جنوبی و ... دیده می شود که بیشتر آن ها نیاز به چاپ سوم و چهارم دارد اما سد اعتبار، مانع این کار می شود دو اثر هم زیر چاپ دارد ولی هزینه های زیاد انتشار مانع است. او نبود کانون و مرکزی برای پیگیری مشکلات نویسندگان، تامین اعتبار برای آن ها و برقراری ارتباط با جامعه و مردم را هم به مشکلات نویسندگان اضافه می کند.
قبل از چاپ خدماتی نیست
به گفته معاون فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمایت از نویسنده ها به مرحله بعد از چاپ می رسد که بر اساس کیفیت و موضوع کتاب، برای خرید تعدادی از آن ها اقدام می شود البته بر غنی بودن محتوای اثر هم تاکید می شود تا حداکثر 30 درصد کتاب چاپ شده خریداری شود که این کار فقط برای چاپ اول اثر هر نویسنده امکان پذیر است. به گفته «رمضانی» اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی قبل از چاپ کتاب، خدماتی برای حمایت از نویسنده ندارد و تسهیلات هم به آن ها پرداخت نمی شود اما با توجه به وضعیت کاغذ، سامانه ای تعریف شده است تا ناشر، برای چاپ هر کتاب، مشخصات آن را ثبت کند و اعطای کاغذ یارانه ای برای انتشار این کتاب به شکل دقیق و بر اساس تعداد صفحات و تیراژ خواهد بود. وی می گوید: این اداره کل، فعال کردن انجمن ناشران خراسان جنوبی را هم پیگیری می کند تا تامین کاغذ را به صورت مستقیم از تهران انجام دهد افزون بر این، نویسندگان استان هم اتحادیه یا تشکل رسمی ندارند و چند روز قبل انجمن داستان نویسی تشکیل شد. به گفته وی، برای فروش کتاب، ناشران استان می توانند در نمایشگاه های تهران و دیگر استان ها شرکت کنند هر چند رغبت زیادی برای این کار ندارند و چندان ریسک پذیر نیستند. به نظر وی شرکت در جشنواره کتاب سال هم مقدمه ای برای معرفی اثر و نویسنده است، البته پای کار آمدن نویسندگان و شاعران مهم است تا وقتی دعوت می شوند در محفل حضور یابند در حالی که گاه خودشان، خیلی پای کار نیستند.