290 هکتار؛ بافت های تاریخی زیر آوار کمبود اعتبار
قاسمی
در چند سال گذشته بافت های تاریخی به عنوان پایگاه های ارزشمندی مورد توجه قرار گرفته است و در برخی نقاط کشور، نقش پر رنگی در توسعه اقتصاد، فرهنگ، مسائل اجتماعی و... دارد. بنا برآمار فقط در چهار شهر بیرجند ، بشرویه، خوسف و شهر تون فردوس 105 هکتار بافت تاریخی وجود دارد در حالی که عرصه کوچکی از آن مرمت و بازسازی شده و کمبود اعتبار سد راه احیای بافت تاریخی است.
22هکتار بافت ثبت شده
بشرویه یکی از بافت های تاریخی زنده را دارد یعنی هر چند که بناها اعم از خانه، مسجد، حمام و... آن تاریخی و قدیمی است اما همچنان مردم در آن زندگی می کنند. وسعت بافت تاریخی ثبت شده این شهر 22 هکتار و معماری خانه هایش صفه نشین و مربوط به دوران صفوی است. مدیر پایگاه بافت تاریخی بشرویه بافت تاریخی شهر را شامل محله های مقری، میان ده، پایین محله و محله سرپل بیان می کند که در سال های اخیر با اقدامات فرهنگی روحیه مشارکت پذیری مردم برای مرمت و احیای آن افزایش یافته است.«شبنم زاده» می گوید :مرمت و بازسازی بافت تاریخی مشکلاتی دارد که رها شدن برخی بناها توسط ورثه و تخریب آن در بارندگی ها از آن جمله است.میراث فرهنگی درباره آسیب های بافت ،مطالعات و پایش انجام داده است که بیشتر همان وراثت خانه ها و ناتوانی مالک در مرمت را نشان می دهد. به نظر وی بافت تاریخی بشرویه نیازمند بازسازی و مرمت است و مانند یک ساختمان نیست که 90درصد کار مرمت آن انجام شود بلکه مانند موجود زنده همیشه نیاز به رسیدگی و مرمت دارد. وی اظهار می کند که نمی توان گفت چند درصد بافت تاریخی مرمت شده چرا که کار زیادی انجام اما در یک محدوده 22هکتاری، حجم کار زیاد است و می توان خوش بین بود که 20درصد کار استحکام بخشی و نجات بخشی بافت تاریخی انجام شده است اما 100درصد بافت تاریخی نیاز به مرمت دارد و دولت به تنهایی نمی تواند کار کند و مردم باید پای کار بیایند.
3.5 میلیارد در 10 سال
بخش زیادی از بافت های تاریخی استان در فردوس واقع است. آمار رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این شهرستان موضوع را تایید می کند حدود 200 هکتار بافت تاریخی در این شهرستان وجود دارد که 90 هکتار در بافت تاریخی تون، 20هکتار در روستای مهوید، 25 هکتار در روستای بیدسکان و 45 هکتار در روستای تاریخی برون واقع شده است. «صداقت» می گوید: برای مرمت بافت تاریخی به صورت تک بناهای مصوب، شاخص و اضطراری اقدام می شود البته بازسازی بافت اعتبار جداگانه ندارد و در قالب شاخص مرمت، احیا و نگهداری اماکن و جاذبه های تاریخی برای آن هزینه می شود و حدود 20درصد از بافت تاریخی شهرستان، شامل تک بناها و بناهای اضطراری مرمت و بازسازی شده است.بنا بر آمار وی حدود 3.5 میلیارد تومان برای مرمت این بناها در 10 سال گذشته هزینه شده است اما همه بافت نیاز به مرمت و بازسازی دارد و حداقل چهار برابر اعتبار هزینه شده با قیمت های موجود لازم و در این شرایط اعتبارات قطره چکانی است و برخی بناها دوباره تخریب می شود.
مرمت 15درصد بافت
بیرجند به تنهایی درطرح تفضیلی 47 هکتار بافت تاریخی دارد که ویژگی مهم آن براساس توضیح مدیر پایگاه بافت تاریخی این شهرستان، جریان زندگی در آن است اما با وجود این حدود 15 درصد از بافت تاریخی بیرجند بازسازی شده است که البته کار میراث فرهنگی به تنهایی نیست و برخی مالکان و دستگاه های اجرایی مانند راه وشهرسازی هم مشارکت داشته اند. «نصرآبادی» با اشاره به این که به درستی نمی توان محاسبه کرد که چه وسعتی از بافت مرمت شده است، تاکید می کند: با محدودیت های موجود کار میراث فرهنگی به تنهایی خیلی مشکل است و اعتبار بسیار زیادی می خواهد. با وجود این اقدامات خوبی در سامان دهی محور تاریخی، کف سازی، اصلاح سیستم روشنایی، جداره سازی، مرمت و ... انجام شده و کار برخی بناها مانند خانه شریف، موزه عروسک، فسیل و... به پایان رسیده است. به نظر وی نمی توان رقم دقیقی از اعتبار مورد نیاز برای مرمت بافت تاریخی اعلام کرد چرا که حدود 60تا 85 اثر ثبت شده در بافت وجود دارد که مرمت هر کدام اعتبار سنگینی می خواهد که به تنهایی در توان میراث فرهنگی نیست و نیاز به مشارکت بهره بردار دارد.
پایگاه بافت تاریخی در 4 شهر
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هرچند به استقرار پایگاه بافت تاریخی در شهرهای بیرجند، خوسف، بشرویه و تون اشاره می کند اما می گوید که در بقیه شهرها هم بافت تاریخی وجود دارد ولی به دلیل نبود اعتبار و گرفتن موافقت تهران، پایگاه بافت تاریخی ایجاد نشده است در حالی که استقرار پایگاه در معرفی بافت و دریافت اعتبار از مرکز تاثیرگذار است اما تهران به آسانی موافقت نمی کند با وجود این در شهرهایی که پایگاه بافت تاریخی ندارد هم اقدامات مرمتی انجام می شود. «شریعتی منش» تصریح می کند که بافت های تاریخی موجود در استان وسعت بیشتری دارد اما همه آن مستند سازی و تعیین حریم نشده است. در چهار شهر دارای پایگاه بافت تاریخی، 30درصد مرمت و بازسازی به دلیل محدودیت های اعتباری انجام شده و آن چه مد نظر بوده محقق نشده البته این 30درصدغیر از تک بناهای مرمت شده داخل بافت است. وی می گوید: 180 هکتار بافت تاریخی در 44روستا شناسایی و در اصفهک و نایبند در فهرست ملی ثبت و بافت چهار روستای دیگر به تهران معرفی ،با وجود این برای بافت شهری و روستایی چهار میلیارد تومان هزینه شده است. وی تاکید می کند که بناها و بافت تاریخی نیاز به حفاظت و مراقبت دایمی دارد و با اتمام مرمت بازهم مراقبت و حفاظت می خواهد و چنان چه اعتبار بیشتری باشد بخش گسترده تری مراقبت و مانع از خسارت بیشتر می شود. با وجود بافت تاریخی گسترده شهری و روستایی و کمبود اعتبار دولتی او مشارکت بیشتر مالکان و مردم برای مرمت و بازسازی بافت های تاریخی به ویژه عام المنفعه مانند مسجد، حسینیه، آب انبار و...را توصیه و اظهار می کند که با حجم کار و موانع موجود رقمی نمی توان برای مرمت و بازسازی بافت های تاریخی اعلام کرد.
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
سوزن دوزی درمیان به عنوان خوشه صنایع دستی این شهرستان انتخاب شد. 
