قاسمی
دستگاه های فرهنگی با شیوه های مختلف در سال های اخیر برای ترویج فرهنگ کتاب و کتاب خوانی تلاش می کنند. فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان تاثیرگذارترین وزارت و اداره استانی آن اقداماتی مانند خرید، طرح های فصلی و... را در دستورکار دارد اما به نظر می رسد این حمایت ها کافی نیست و برخی از نویسندگان به ویژه افراد بومی قصه مشکلات توزیع، فروش و بازاریابی کتاب را در هر چاپ بارها و بارها می خوانند.
نویسنده و مدرس دانشگاه بیرجند که20 جلدکتاب به چاپ رسانده است، می گوید: اگرچه برخی آثارش مانند شاعران قهستان، دستان ها و داستان ها و... جزو منابع دست اول در استان است که نیاز به تجدید چاپ دارد اما هیچ کدام در بازار نیست و از آن جا که درآمدی بیش از معلمی ندارد نمی تواند برای تجدید چاپ آن ها اقدام کند.
دکتر «زنگویی» که بیشتر آثارش در تاریخ و ادبیات منطقه و تعدادی هم درباره شهدای دفاع مقدس است، اظهار می کند که جمع آوری مطلب، تایپ و تنظیم و ... هزینه و وقت زیادی لازم دارد و باید مسئولان فرهنگی استان برای توسعه کارهای فرهنگی چاره ای اندیشه کنند چون با گرانی کاغذ، امکان تولید و انتشار سخت شده است.
کمک ناچیز در برابر هزینه بالا
این نویسنده اگر چه دو اثر آماده چاپ دارد که درباره ادبیات کودک و نوجوان در فرهنگ مردم و شبیه خوانی در خراسان جنوبی و جزو اولین کارها در کشور است اما این کار را نیازمند پشتوانه مالی می داند و تاکید می کند: به دنبال کار اقتصادی و اضافه تدریس نیستم و با زحمت، مطالب مورد نیاز را با پژوهش، گردآوری و صرف وقت زیاد جمع آوری می کنم اما برای نشر نیاز به حمایت است.
پس از این دغدغه مشکل توزیع کتاب در کشور را مطرح و تاکید می کند که ناشر باید پیگیر توزیع اثر در کشور یا دست کم در استان های مجاور باشد تا صدای فریاد یک منطقه به دیگر مناطق هم برسد و با فرهنگ آن آشنا شوند. دستگاه های فرهنگی، رسانه های مجازی، مکتوب و ... هم باید برای معرفی فرهنگ، آثار و صاحبان آن بیشتر تلاش و برنامه ریزی کنند.
وی که جایزه جشنواره ملی کتاب را در کارنامه نوشته هایش دارد، مشکلات مالی نویسندگان را مورد اشاره قرار می دهد و می گوید: حمایت های فرهنگ و ارشاد اسلامی محدود است و خرید کتاب مشکل نویسنده را حل نمی کند، به عنوان مثال شاید 15تا 20 میلیون تومان برای یک کتاب هزینه شود اما بعد از ماه ها دو میلیون تومان کمک می شود که نوشدارو پس از مرگ سهراب است و ارزش اقتصادی خود را از دست می دهد.
حمایت های محدود
یک نویسنده فردوسی نیز که هشت اثر در کارنامه نویسندگی اش دارد و بیشتر آثارش در حوزه زبان و ادبیات فارسی است از حمایت نشدن گلایه می کند و می گوید: باید با هزینه شخصی کتاب ها را چاپ کنم چون آثار برای حمایت شدن توسط فرهنگ و ارشاد اسلامی، باید در استان منتشر شود یا موضوع استانی داشته باشد اما در زمینه های عمومی از چاپ اثر حمایت نمی شود.
ادبیات مردمی، عامه، فرهنگ، افسانه ها و قصه های استانی و... به گفته « حاجتی» اقبال بیشتری برای برخوردار شدن از حمایت دارد با وجود این حامی شدن محدودیت دارد و بین 30 تا 40 درصد هزینه های نویسنده را تامین می کند اما کتاب های دانشگاهی توسط فرهنگ و ارشاد اسلامی حمایت نمی شود و طولانی بودن روند این کار در دانشگاه هم انگیزه ای نمی گذارد.
او نوشتن و نویسندگی را کار دل و عشق می داند و می گوید: بیشتر کتاب هایش دانشگاهی است و در دانشگاه های استان استفاده می شود اما چاپ کتاب توسط دانشگاه دست کم سه سال زمان می برد در حالی که مشکلات مالی از دغدغه های نوشتن است.
به گفته وی، این مشکلات باعث می شود به ناچار با هزینه شخصی و با شمارگان کمتر کتاب چاپ کند در حالی که در تهران 10 یا 20 هزار جلد کتاب چاپ می شود اما در استان مجبور است هزار یا دو هزار نسخه منتشر کند و ماه ها بعد از انتشار درصدی از هزینه هایش جبران شود.
او دغدغه بعد از چاپ کتاب را توزیع و فروش بیان می کند که به یک اصل تبدیل شده است و به ناچار گاهی تعدادی از کتاب ها هدیه می شود.
گرانی کاغذ و افزایش هزینه چاپ
نویسنده و مدرس دانشگاه از قاین که 20 اثر را به قلم تحریر درآورده است وضعیت بازار کتاب را خراب
می داند و توضیح می دهد: کاغذ گران شده و هزینه چاپ افزایش یافته و متاسفانه حمایت از نویسنده هم کم است به همین دلیل به تعداد درخواست ها و سفارش ها کتاب چاپ می کند.
«نجیب ا... رجبی» هم اظهار می کند که فرهنگ و ارشاد آن قدر کمک هزینه را دیر پرداخت می کند که نویسنده دچار ضرر می شود برای مثال کتابی را سه ماه قبل از عید تحویل داده است اما با گذشت حدود هفت ماه خبری از حمایت مالی آن نیست و این روند امروز و دیروز نیست و همیشگی است در حالی که از ارزش پول کم می شود. او که آثار مختلفی مربوط به استان، فرهنگ، تاریخ و جغرافیا دارد و کارهای سفارشی هم برای اداره ها انجام داده است تنها حامی نویسندگان را همان فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی و تصریح می کند: نهاد کتابخانه های عمومی به ندرت درخواست کتاب دارد. وی که10 سال از عمر خود را برای تحریر جامع و کامل تاریخ 30 هزار ساله استان صرف کرده است از این گلایه می کند که کتاب فروش زیادی ندارد و استقبال نمی شود و به ناچار به میزان درخواست اثر، زیر چاپ می رود چرا که انتشار آن ریسک بزرگی است که هزینه سنگینی در بر دارد. با وجود این تا چندی پیش کتاب هایم را با هزینه شخصی چاپ می کردم و به این نتیجه رسیده ام که دیگر خودم کتاب چاپ نکنم چرا که باید دنبال خریدار و فروش اثر هم باشم و از سویی در شرایطی که حمایت نیست چاپ کتاب صرفه اقتصادی ندارد.
او ادامه می دهد که کتاب هایی به سفارش برخی دستگاه ها آماده کرده و تحویل داده است اما اثری از چاپ آن ها ندیده و شنیده که علت آن مشکلات اعتباری و بودجه ای است در حالی که در آثارش برخی کتاب ها، مرجع دانشگاهی و جامع ترین اثر در آن رشته است اما جز خرید پنج جلد، دیگر حمایت نشده است.
به نظرش تشکیل انجمن نویسندگان در استان ضرروت دارد تا دست کم در شورای نویسندگان درباره مسائل مختلف حوزه کتاب بحث و راهکار اندیشیده شود.
نویسندگان در قالب اتحادیه ناشران
معاون فرهنگی و رسانه ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز هر چند با راه اندازی تشکل و انجمن ویژه نویسندگان موافق است اما این کار را طرحی می داند که هر چند به تازگی جلسه هایی برای فعال شدن آن برگزار اما به دلیل شیوع کرونا جلسه های اتحادیه ناشران متوقف شده چرا که قرار است نویسندگان هم در قالب اتحادیه ناشران دیده شوند با وجود این انجمن های داستان نویسی و شعر راه اندازی شده است.
«رمضانی» می گوید: بانک اطلاعاتی از نویسندگان استان وجود دارد و انجمن داستان نویسی به تازگی راه اندازی شده و مجوز گرفته است اما فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حمایت از نویسندگان از قبل اقدام کرده است که کارهایی مانند تامین کاغذ و زینک برای ناشران فعال و به منظور چاپ کتاب از آن جمله است.
وی اقدام دیگر را خرید 30 درصد تیراژ کتاب های چاپ شده بیان می کند که البته این کار سقف و بستگی به اعتبار موجود هم دارد. البته گاهی قیمت کتاب گران است یا تعداد کمتری از تیراژ مطرح شده، چاپ می شود بنابراین در شورای خرید کتاب این مسائل بررسی و هزینه ها پس از آن بررسی می شود.
خرید کتاب هم به گفته وی شرایطی دارد برای مثال چنان چه نویسنده، ناشر و چاپخانه در استان باشد حمایت بیشتر خواهد بود و البته استانی بودن موضوع کتاب هم موثر است به ویژه این که فرهنگ، تمدن، هنر استان در اولویت حمایت است و مطالب دانشگاهی در فهرست کمک نیست.
رمضانی پرداخت هزینه خرید کتاب را پس از تایید در شورای خرید بیان می کند شورایی که به طور معمول اواخر دی تشکیل می شود و متاسفانه نویسندگان هم برای ارسال مدارک و مستندات خود تعلل می کنند و با ارسال آن ها به تهران، هزینه ها تا تیر و خرداد پرداخت می شود. وی فروش و توزیع را بر عهده نویسنده می داند که خود باید برای این کار اقدام کند البته فرهنگ و ارشاد اسلامی گاهی کتاب های خریداری شده را در کتابخانه ها توزیع یا به مناطقی در خارج استان هدیه می کند. طرح های فصلی خرید کتاب هم با هدف ترویج فرهنگ کتاب خوانی وکمک به نویسنده و ناشر انجام می شود.او گرانی کاغذ و تاثیر آن بر هزینه های چاپ را قبول دارد اما توزیع کاغذ با ارز دولتی به ناشران فعال را مطرح می کند و می گوید: بهار امسال 39 جلد کتاب چاپ شد که تا پایان سال خرید آن ها انجام می شود و سال 98 هم 74میلیون تومان برای خرید کتاب در استان هزینه شد.