اراضی وقفی؛ گلایه مردم پاسخ مسئولان
قاسمی - زمزمه مشکلات حقوقی با اداره کل اوقاف و امور خیریه هر از گاهی شنیده می شود و اوج می گیرد، این که چرا در زمان خرید و فروش املاک وقفی هزینه های هنگفتی باید به این مجموعه پرداخت شود در حالی که اوقاف و امور خیریه، هر سال مبلغی برای اجاره از مستاجران خود می گیرد؟ این مستاجران، افرادی هستند که یا زمین وقفی خریده و در آن ساخت و ساز کرده یا ملک ساخته شده را خریده اند. املاکی که قیمت آن ها در مقابل ملکی آزاد در وضعیتی مشابه کمتر است اما سهم پذیره ای که هنگام خرید و فروش باید بپردازند رقم بالایی است.یک شهروند بیرجندی می گوید: زمین هایی در اختیار بنگاه آبلوله و اداره کل اوقاف و امور خیریه است که زمان خرید و فروش آن ها، اداره اوقاف و امور خیریه هزینه سنگینی می گیرد. این مبلغ نسبت به چند ماه قبل خیلی زیاد و بیش از صد درصد افزایش داشته است برای مثال پنج سال قبل زمان خرید خانه ای وقفی، چهار میلیون تومان به اوقاف پرداختم ولی مرداد امسال که برای فروش آن ملک اقدام کردم عنوان شد که باید حدود 30 میلیون تومان دیگر بپردازم.«صحرایی» می افزاید: با توجه به این که محلی برای تامین این هزینه پیش بینی نکرده بودم درصدد چاره و گرفتن وام برآمدم اما حدود دو ماه بعد اوقاف مبلغی حدود 60 میلیون تومان برای انتقال سند تعیین کرد این درحالی است که اگر خریدار بعدی هم بخواهد این ملک را بفروشد باید دوباره هزینه سنگینی را بپردازد.انتقاد او از دو برابر شدن هزینه کارشناسی زمان خرید و فروش است که افزون بر اجاره سالانه به اداره اوقاف می پرداخته است و برای کارمندی که حقوق مشخصی دارد و بدون برنامه به او تحمیل می شود، زیاد است.
ارزش نابرابر و تحمیل هزینه
شهروند دیگری هم می گوید: در املاک وقفی، زمین متعلق به اداره اوقاف و امور خیریه و اعیان در تملک مالک است که این موضوع ارزش ملک های وقفی را کمتر می کند در حالی که دو ملک مجاور هم یا در دو طرف یک خیابان به علت نوع مالکیت، ارزش یکسان ندارد. زمان خرید و فروش این املاک هم ابتدا باید کارشناس اوقاف ملک مد نظر را کارشناسی و مبلغی به عنوان سهم اوقاف تعیین کند تا مالک بپردازد.
« قدمی» تصریح می کند: این درحالی است که ملک وقفی به اندازه املاک دیگر ارزش افزوده پیدا نکرده است و مالک باید هزینه سنگینی بابت انتقال سند به اوقاف بپردازد. آستان قدس املاک خود را به صورت 99 ساله واگذار می کند اما در خراسان جنوبی، هر 10 سال باید مبلغی بابت اجاره پرداخت شود.
هزینه انتقال سند هم به گفته این شهروند با نظر کارشناس اوقاف تعیین می شود که ارزش آن را زیاد در نظر می گیرند تا سهم اوقاف بالا باشد.
قیمت براساس روز
مدیر کل اوقاف و امور خیریه استان این صحبت ها را نمی پذیرد و می گوید: هر ملکی بر اساس نرخ روز کارشناسی و تعیین قیمت می شود و این موضوع حتی خرید املاک برای اوقاف را هم شامل می شود به گونه ای که در فاصله تعیین قیمت کارشناسی و 45 روز زمان گرفتن مجوز، قیمت ملک مد نظر افزایش چشمگیری داشته است.حجت الاسلام «بخشی پور» تصریح می کند: در خصوص املاک اوقاف هم همین طور است و قیمت ها توسط کارشناسان دادگستری و نه اداره اوقاف و امور خیریه تعیین می شود. به نظر وی پذیره انتقال سند نه تنها زیاد نیست بلکه کم است چرا که اعیان متعلق به فرد است و اوقاف و امورخیریه، از رشد قیمت زمین 15 درصد سهم می برد و 85 درصد دیگر متعلق به مالک است. ارزش ملک هم براساس کارشناسی روز و قیمت عادلانه تعیین می شود و اوقاف در هزینه نقل و انتقال سند شریک است حتی اگر بارها فروخته شود .وی تاکید می کند: چنان چه ملک ارزش افزوده یابد اوقاف سهم می برد و حتی اگر هر روز خرید و فروش شود باید پذیره انتقال سند پرداخت شود. قیمت را هم کارشناس دادگستری تعیین می کند چرا که اوقاف و امور خیریه در این خصوص تخصصی ندارد.
حق پذیره جدا از اجاره
او با اشاره به این که حق انتفاع از اجاره سالانه املاک وقفی جداست و اجاره رقم چندانی نیست، می گوید: این احتمال وجود دارد که مالک، ملک را نفروشد و به فرزندانش ارث برسد و در این صورت حق انتفاع اوقاف پرداخت نمی شود و فقط همان اجاره سالانه را سهم می برد که زیاد نیست.بخشی پور با تاکید بر این که حق انتفاع دریافت شده توسط اوقاف و امور خیریه برابر نیت واقفان هزینه می شود، می افزاید: املاک اوقاف مسکونی، تجاری و بیشتر کشاورزی است. املاک زیادی هم در اختیار دستگاه های دولتی قرار دارد که متاسفانه حقوق اوقاف را به درستی پرداخت نمی کنند برای مثال زمین دست کم 300 تا 400 مدرسه در استان وقفی است و مدیر کل حقوقی این وزارتخانه هم موضوع را قبول دارد.او به املاک دیگری نیز اشاره می کند که در اختیار نهادهای نظامی و به تازگی تعیین تکلیف شده است اما به جز این ها تعداد املاک مسکونی هم زیاد و خیلی از فضاهای بخش درمان هم وقفی است با وجود این به دلیل کمبود نیرو میزان بدهی این بخش ها به طور دقیق مشخص نیست و متاسفانه برخی، پذیره اولیه را هم نداده اند و باید براساس نرخ روز آن را بپردازند.این مقام مسئول در اوقاف، وجود دعوا و شکایت های مردمی را قبول دارد و می گوید که دادگاه برای اوقاف و امور خیریه حد نصاب تعریف کرده است که می تواند در ماه چند پرونده داشته باشد. افزایش تعداد پرونده ها به دلیل تشخیص های اشتباه در گذشته و ... است و اداره اوقاف و امور خیریه خود را مدیون حقوق مردم یا واقفان نمی کند.