فرخ نژاد- از نهادهایی که اکثر شهرنشینان برای انجام برخی امور شخصی خود با آن سر و کار دارند شهرداری است و فرقی هم نمی کند که شهروندان ساکن شهری بزرگ باشند یا کوچک، به همان نسبت گاه سر و کار کمتر و یا بیشتر و گاهی هم گلایه ها زیاد و کم می شود اما کسی به یاد ندارد که مردمان شهری نسبت به این نهاد گلایه ای نداشته باشند.
در گوشه گوشه شهر می توان نشان از فعالیت و یا خدمات این نهاد را یافت و فرقی هم نمی کند که در شهری کوچک و تازه تاسیس زندگی کنی یا در مرکز استان به عنوان بزرگترین نقطه شهری.
این بار به طور نامحسوس سری به شهرداری های منطقه یک و دو شهر بیرجند می زنیم.
برو بیای خاص
آنچه در ذهن می گذرد این است که در مراجعه به این نهاد به ویژه شهرداری منطقه یک که در پایین شهر بیرجند قرار گرفته با انبوهی از مراجعه کنندگان مواجه شوی و برو بیای خاصی را در شهرداری شاهد باشی اما وقتی به میدان آزادی از قدیمی ترین ورودی شهر بیرجند می رسی خودروهای پارک شده که تعداد آن ها به انگشتان دست هم نمی رسد خود نشان از این دارد که نباید با عده زیادی مراجعه کننده دراین نهاد مواجه باشیم.
شهرداری این منطقه در حاشیه کانال کبوترخان و در مجاورت قرائت خانه و کتابخانه حضرت خدیجه (س) قرار گرفته است و تعداد محدودی از افراد در حیاط شهرداری که با وجود پاییزی بودن فصل هنوز رنگ به خود دارد رفت و آمد می کنند اما نمی توان تشخیص داد که کارمندان شهرداری هستند یا ارباب رجوع.
تابلوی راهنما
تابلوی راهنما طبقه اول را هم به این ترتیب برای مراجعه کنندگان به نمایش گذاشته بود؛ امور اداری و کارگزینی، مالی و حسابداری، حراست، حقوقی، روابط عمومی و اموال و اجرائیات که همه این اموردر راهروی سمت راست جای گرفته بود و در سمت چپ راهرو هم طبقه اول اختصاص به اتاق شهردار، معاونت، دبیرخانه و خدمات شهری و عمرانی دارد.
در طبقه اول هم هر کسی در اتاق خودش نشسته و مشغول کار است و در برخی از اتاق ها هم یک یا حداکثر دو ارباب رجوع حضور دارند و برای این که حضور ما خیلی محسوس نشود و در طبقات اول و دوم هم کسی در راهروها نبود جلوی در شهرداری منتظر شدیم تا با افرادی که از شهرداری برگشته و یا می خواهند وارد شوند هم صحبت شویم.
پرداخت جریمه
یکی از مراجعه کنندگان که می شد از سر و وضعش تشخیص داد که جزو قشر کارگر است و شهرداری برای تخلفی که در زمان احداث ساختمان مرتکب شده او را جریمه و برای پرداخت آن به شهرداری مراجعه کرده است می گوید: نباید یک دیوار را سیمان می کردم و چون این کار را انجام دادم ماموران شهرداری این کار را تخلف دانسته و حدود 80 هزار تومان مرا جریمه کرده اند که با بقیه جریمه ها و قبوضی که باید بپردازم حدود 120 هزار تومان می شود خودم هم سواد ندارم که مربوط به چه می شود فقط برای پرداخت آن می روم.
از شهروند دیگری هم که کارش در شهرداری به اتمام رسیده و با چند برگه در دست می خواهد خودرویش را روشن کند می پرسم برای چه کاری آمده بودید، خیلی که معطل نشدید می گوید: برای گرفتن امضاهای یک جواز کار ساختمان آمده بودم و خدا را شکر طی چند دقیقه کارم انجام شد و الان هم دارم برمی گردم.
ابطال جواز کار
یکی دیگر از مراجعه کنندگان هم که برای ابطال جواز کارش به شهرداری مراجعه کرده است می گوید: یکی دو بخش از کارهای آن انجام شد اما یک قسمت آن مربوط به یکی از کارمندان می شد و چون مرخصی ساعتی گرفته بود باید حدود یک ساعت دیگر که کارمند برمی گردد برای ادامه کارم مراجعه کنم.
شهروند دیگری همراه خانمش با تعداد زیادی سند و مدرک می خواهد وارد ساختمان شهرداری شود از او هم می پرسم برای چه کاری مراجعه می کنید که پاسخ می دهد: مشکلی با شهرداری نداریم، اداره ثبت اسناد بهانه های مختلف می گیرد برای همین حدود 3 ماه است که درگیر این موضوع هستیم و هنوز رفع نشده است و معلوم نیست تا کی هم باید بیاییم و برویم.
گره کار کجاست
مگر مشکل چیست و گره کار کجاست؟ پاسخ می دهد: زمینی که داریم مشکل سند دارد و شهرداری هم می گوید شما ابتدا تکلیف سند زمین را مشخص کنید تا پروانه ساختمان را صادر کنیم.
مشکل هم به اینجا برمی گردد که چند سال قبل زمینی که ملک ماست قسمتی از آن را مالک قبلی به نام خانمش سند می زند و زمین اکنون دارای دو سند است و ثبت اسناد هم حاضر نیست برای هردو قطعه زمین یک سند صادر کند تا با یک سند مجزا بتوانیم 130 متر از آن را بسازیم. اما سوال بزرگی ذهنم را به خود مشغول می کند . به طور کلی از شهرداری و خدمات آن در هر جایی گلایه مطرح می شود اما امروز گویا مراجعه کنندگان چندان مشکلی با این نهاد ندارند که جای بسی خوشحالی است.
شاید هم دلیل مراجعه کننده کم به این نهاد رکود حاکم برساخت و سازها باشد که سبب شده تا شهرداری ها همانند گذشته که شاهد برو بیای خاصی در آن ها بودیم در حال حاضر نباشیم.
پاسخ شهردار
شهردار منطقه یک در این باره می گوید: رکود حاکم بر ساخت و سازها سبب شده تا شاهد تعداد زیادی مراجعه کننده به شهرداری ها نباشیم زیرا فردی که می خواهد اقدام به ساخت و ساز کند علاوه بر شهرداری باید هزینه هایی را به نظام مهندسی ساختمان، شرکت بیمه و... بپردازد و بیشتر افراد وقتی به این نهاد مراجعه می کنند دیگر پولی برای آن ها باقی نمی ماند.
به علاوه چون صدور پروانه ساختمانی هم مانند حلقه های یک زنجیر به هم مرتبط است اگر یکجا دچار مشکل شود دیگر از ادامه کار باز می مانی.
همچنین بیشتر افراد چون آورده زیادی ندارند معرفی نامه از بانک دارند و زمانی که به شهرداری می رسند دیگر پولی ندارند تا هزینه های لازم را بپردازند.
کاهش صدور پروانه ساختمانی
«براتی» با بیان این که در 6 ماه ابتدای سال جاری و حتی سال گذشته هم به دلیل رکود حاکم بر بازار ساخت و ساز صدور پروانه های ساختمانی کاهش یافته است می افزاید: در حال ارتقای سیستم خدمات دهی مشتریان هستیم که طی 48 ساعت پروانه ساختمانی صادر شود تا کمتر شاهد حضور فیزیکی مراجعه کنندگان در شهرداری باشیم. وی با اشاره به استقرار مسکن مهر در منطقه یک شهر بیرجند ادامه می دهد: بیشتر تعاونی های مسکن مهر مراحل پایانی کار را می گذرانند به همین دلیل حضور مسئولان تعاونی را برای گرفتن پایان کار در شهرداری شاهد هستیم و برای این که پایان کار بگیرند باید قبل از آن مجوزهای لازم را از اداره راه و شهرسازی و ثبت اسناد اخذ کنند تا شهرداری بتواند پایان کار برای آن ها صادر کند که طولانی شدن روند کار به این علت است. همچنین شهرداری منطقه یک به دلیل این که در محدوده بافت تاریخی و فرسوده بیرجند قرار گرفته است با وجود این که تسهیلات برای بازسازی و بهسازی واحدهای مسکونی دراین بافت پرداخت می شود اما مراجعه کننده زیادی نداریم و خیلی از این طرح هم استقبال نمی شود تا شاهد حضور مراجعه کننده ای در شهرداری باشیم.
تغییرات با مجوز
وی در مورد مشکلی که یکی از شهروندان در مورد سیمان کردن دیوار ساختمانش مطرح کرد هم این گونه پاسخ داد که هر گونه تغییراتی اگر بخواهد در ساختمانی ایجاد شود باید با هماهنگی و مجوز شهرداری باشد که این شهروند هم بدون مجوز شهرداری اقدام به نما کاری ساختمانش کرده که جریمه شده است زیرا اگر بخواهد هر فردی در شهر هر طور دلش می خواهد اقدام به تعمیرو نوسازی کند هرج ومرج ایجاد می شود و نمی توان جلوی آن را گرفت. وی مشکل دیگری را که مربوط به محدوده مهرشهر می داند این است که بافت قدیم مهرشهر جزو مستثنیات است و به همین دلیل بیشتر واحدهای تجاری سند ندارد و واحدهایی که دراین محدوده است بنابر رای کمیسیون ماده 100 مسدود شده یا پلمب می شود. به گفته وی فرمانداری و استانداری برای رفع این مشکل از شهرداری خواسته اند تا سند تجاری موقت برای افراد صادر شود و بیشتر افرادی که دراین محدوده ملک تجاری دارند باید هزینه موقت 6 ماهه به جای یک سال را بپردازند. شهردار منطقه یک این موضوع را هم یادآور می شود که در منطقه شمال شهر بیشتر واحدهای مسکونی چون دولتی است مالکان با مشکل سند مواجهند و برای همین گاهی روند کار طولانی می شود. از شهرداری منطقه یک به شهرداری منطقه دو بیرجند که در بالاشهر و در خیابان پاسداران و کنار روز بازار شهرداری مستقر است می رویم، ساختمان این نهاد هم مانند ساختمان شهرداری منطقه یک دارای دو طبقه با همان مشخصات است و در دو طرف خیابان هرچند تعداد زیادی خودرو پارک شده اما چون ادارات و روز بازار شهرداری قرار دارد معلوم است که همه این ها مراجعه کننده شهرداری نیستند. هرچند در برخی از اتاق ها یک یا دو نفر مراجعه کننده حضور دارند در سالن سایت شهرسازی آن هم 4 و 5 نفری در صف ایستاده اند تا کارمندانی که پشت پیشخوان هستند کار آن ها را راه بیندازند، کارمندان هم با حوصله تمام به امور مراجعه کنندگان رسیدگی کرده و برای مراحل بعدی کار آن ها را راهنمایی می کنند. هر کسی هم که به این قسمت مراجعه می کند علاوه برپرونده ای که به دست دارد مدارکی مانند شناسنامه ساختمان و... هم همراه اوست.
اجرائیات
در طبقه اول این ساختمان هم همانند طبقه همکف همچنان برو بیایی نیست و فقط در اتاق اجرای احکام دونفر شاکی و متشاکی حضور دارند گویا شکایت به واحد اجرائیات برمی گردد . هرچند دقیقه ای صدای خانمی که به مسئله ای اعتراض دارد بلند می شود اما دقیق نمی توان متوجه شد که موضوع در مورد چیست. خانم می گوید: اگر ساختمان مشکل داشته چرا تا قبل ازاین ایرادی به آن گرفته نشده و اکنون شهرداری روی آن انگشت گذاشته است. می گوید: شما نمی دانید با چه بدبختی ساختمان را به اینجا رسانده ایم، با هزار قسط و قرض حالا هم که شهرداری اجازه ادامه کار را نمی دهد و می گوید تخلف کرده اید.
یکی دراتاق را می بندد و صدا خیلی ضعیف می شود و قابل شنیدن نیست . همزمان هم یکی از کارمندان اتاق پهلویی که به نظر می رسد مرخصی بوده در اتاقش را بازمی کند و دیگر نمی شود آنجا ایستاد و باید از راهی که آمده ام برگردم.
از پله ها پایین می آیم خانمی که یکی از مراجعه کنندگان به شهرداری است همزمان از پله ها پایین می رود و با تلفن هم صحبت می کند، پشت سرش راه می افتم تا از او پرس و جو کنم همان طورکه با تلفن صحبت می کند از ساختمان شهرداری بیرون می رود خود را به او رسانده و پس از اتمام مکالمه اش از وی می پرسم برای چه کاری به شهرداری آمده اید؟
پاسخ می دهد: کنتور آب خانه مان به دلیل این که دو خانواده در آن اسکان دارند پاسخگوی نیازمان نیست برای همین درخواست یک کنتور جدید آب داشتم که برای کندن آسفالت باید مجوز شهرداری را هم داشته باشم. او می گوید: از دفتر پیشخوان باید قبض آب را می گرفتم که چون در جریان نبودم این کار را نکرده و مجبورم دوباره به آنجا بروم و برای ادامه کار برگردم. او که از کارمندان و روند اجرای کار در شهرداری ناراضی نیست این موضوع را هم متذکر می شود و می گوید: نمی دانم چه سری است که وقتی فردی پشت میزی می نشیند غرور خاصی دارد و گاهی حاضر نیست حتی مراجعه کننده را درست راهنمایی کند به عنوان مثال من سواد دارم و خیلی از مراحل را از روی بنرها یا تابلوهای راهنمایی که وجود دارد متوجه می شوم اما یک فردی که سواد ندارد شاید برای یک مورد کوچک مجبور شود بارها و بارها به شهرداری مراجعه کند.
کارمند مربوط نیست
یک مراجعه کننده دیگر که برای گرفتن فتوکپی آدرس می پرسد و گویا کارمندان شهرداری او را به غرفه ای در روزبازار سراغی داده اند هم می گوید: برای انتقال سند به شهرداری آمده ام اما مثل این که کارمند مربوط حدود یک هفته مرخصی است و باید هفته دیگر مراجعه کنم.
گم شدن پروانه ساختمانی
شهروند دیگری هم که قبل ازاین برای صدور پروانه ساخت و ساز به شهرداری مراجعه داشته و اکنون کارش انجام شده است می گوید:زمانی که برای صدور پروانه ساختمانی به این شهرداری مراجعه می کردم پروانه ساختمانی ام گم شد و هرچقدرهم کارمندان دنبال آن گشتند پیدا نشد و مجبور شدم دوباره تمام مراحلی را که برای صدور سند پیموده بودم طی کنم و باز روز از نو روزی از نو.
مفقود شدن پرونده خیلی به ندرت
«ربیعی» شهردار منطقه 2 در مورد مفقود شدن پرونده صدور پروانه ساختمانی یکی از مراجعه کنندگان به این نهاد می افزاید: از این موارد خیلی به ندرت پیش می آید اما باید این قضیه را پیگیری کرد تا ببینیم مشکل به کجا برمی گردد. به گفته وی گاهی وقت ها چون متقاضی برای صدور پروانه ساختمانی باید مجوزهای لازم را از سازمان نظام مهندسی ساختمان، بیمه ،آتش نشانی و...بگیرد روند کار طولانی شده و ممکن است پرونده این مراجعه کننده هم به همین دلیل گم شده باشد. وی با بیان این که تخلفات مربوط به ساختمان ها در کمیسیون ماده 100 که در شهرداری مرکزی مستقر است رسیدگی می شود ادامه می دهد: هرچند ماموران شهرداری،همسایه ها و مهندسان ناظر تخلفات مربوط به ساختمان سازی را گزارش می دهند اما گاهی وقت ها هم وقتی مالک برای تعیین تکلیف ساختمانش به شهرداری مراجعه می کند کارشناسان تخلف را تشخیص داده و مورد را بررسی می کنند و در واحد اجرائیات به آن رسیدگی می شود. وی اعلام آمادگی می کند مراجعه کنندگانی که در این نهاد دچار مشکلی شدند به وی مراجعه کنند تا به مشکل آن ها رسیدگی شود.