فرخ نژاد-همه این روزها صحبتشان در مورد بالارفتن سن ازدواج جوانان است و از این که روز به روز هم این سن در حالا بالا رفتن است ابراز نگرانی می کنند اما هیچ کس از این که چه سنگ هایی مانند نبود شغل با درآمد مناسب و هزاران سنگ دیگر جلوی پایش گذاشته شده تا تن به ازدواج ندهد، یا سخن نمی گوید یا هم خیلی ساده از آن می گذرد.
جوان هم وقتی ببیند سنگ های زیادی جلوی پایش است و با هیچ جان کندنی هم از جلوی پایش برداشته نمی شود بهتر می بیند که مجرد باشد تا مسئولیت زندگی را قبول کند که از همان ابتدا بر پایه قسط، قرض و نداری باشد و بعد مجبور شود به خاطر همین مسائل به جدایی و طلاق بیندیشد.
گاهی هم همان زندگی را که می خواهد بر پایه قسط و قرض شروع کند آن قدر برای گرفتن به عنوان مثال یک وام ازدواج درگیر بوروکراسی اداری ،کاغذ بازی و مشکلات عدیده می شود که در همان نیمه راه از خیرش گذشته و عطایش را به لقایش می بخشد.
مانعتراشی بانکها و گذاشتن شرطهای غیرقانونی مانند الزام به معرفی بیش از یک ضامن، ارائه گواهی کسر از حقوق و... از جمله مسائلی است که بیشتر جوانان هنگام گرفتن وام با آن مواجه می شوند و چنین مانع تراشی هایی سبب می شود تا چندین ماه در نوبت دریافت وام بوده و بعد از زحمت فراوان و رفت و آمد زیاد موفق به دریافت وام شوند. برخی هم از نیمه راه برگشته و از خیر گرفتن وام ازدواج می گذرند.
جوانان زیادی در صف وام ازدواج منتظر ماندهاند و هر بار که به بانکی که باید وام ازدواجشان را از آن بگیرند میروند، دست خالی باز میگردند.
آنها چشم انتظارند تا بالاخره بانک تعیین و مدارک آنها و افرادی که قرار است ضامن وامشان شوند را تایید کند و بالاخره وامشان را بگیرند و آن را برای بخشی از هزینههای ازدواجشان خرج کنند.
این وام که برای دریافتش باید از هفت خان رستم گذشت، بازپرداختش چهار سال طول میکشد و این در حالی است که ۱۷۰ هزارتومان از این وام نیز در همان ابتدا و از سوی بانک به عنوان «سود تسهیلات» کسر میشود یا در پرداخت اولین قسط باید به حساب بانک واریز شود. «خراسان جنوبی» در آستانه روز جوان سراغ زوج هایی که پشت نوبت دریافت وام هستند رفت و با آن ها در مورد مشکلات و چالش هایی که با آن دراین مسیر مواجهند همکلام شد.
آن قدر فکرش مشغول است که به هیچ وجه متوجه اطرافش نیست، با پوشه ای از مدارک و با عصبانیت از بانک بیرون می آید و پشت سرش هم خانمش.
قبول نکردن ضامن
خانم مرد جوان وقتی ناراحتی شوهرش را می بیند رو به همسرش می کند و می گوید: این قدر غصه نخور درست می شود حالا می رویم به یکی دیگر رو می زنیم شاید حاضر شود و ضمانت ما را قبول کند.
مرد جوان که به شدت ناراحت است و چند دفعه فیش حقوقی چند کارمند را به بانک برده و برای هر کدام از ضامنین بانک بهانه ای آورده می گوید: از وام گرفتن برای 10 میلیون تومان بیزار شدم، چند ضامن آوردم برای هر کدام بهانه ای می آورند دیگر نمی توانم جلوی کسی رو بیندازم. از بس در این مدت رفتم و آمدم و مدارک و ضامن بردم خسته شدم دیگر عطایش را به لقایش بخشیدم. یک سالی از تاریخ عقدشان می گذرد و تاکنون با وجود این که چند بانک را عوض و از نو ثبت نام کردند موفق به دریافت وام نشدند.
آنها می گویند: ابتدا در بانک ملت برای در نوبت قرار گرفتن وام ازدواج ثبت نام کردیم و بعد از مدتی بانک زنگ زد تا برای تکمیل مدارک به آن جا مراجعه کنیم اما در تاریخی که اعلام کرده بود برایمان مشکلی پیش آمد و نتوانستیم به بانک مراجعه کنیم بعد چند روز از تاریخ اعلامی که به شعبه مورد نظر مراجعه کردیم مسئولان بانک گفتند چون دیر مراجعه کرده اید جای شما را به یک زوج رزروی دیگری داده ایم و باید از نو ثبت نام کنید. وقتی این اتفاق پیش آمد دوباره در بانک دیگری ثبت نام کردیم و از یکی از شعب این بانک هم با ما تماس گرفتند تا در فلان تاریخ به بانک مراجعه کنیم و این دفعه که به موقع هم رفتیم گفت چون پایان سال است نمی شود وام داد و در ابتدای سال جدید به طورحتم در لیست مشمولان دریافت وام قرار می گیرید و می توانید وامتان را دریافت کنید. هنوز در خان اول یعنی ثبت نام و پذیرش مانده ایم و به طورحتم در خان های دیگر هم همین طور با مشکل مواجه می شویم و چند ماهی را باید به بانک رفته و دست خالی برگردیم.
باز هم مسئله ضمانت
یک خانم جوان دیگر که به همراه همسرش برای گرفتن وام ازدواج به یکی از بانکهای شهر بیرجند مراجعه کرده است میگوید: آنقدر برای تکمیل مدارک و جلب نظر مسئولان بانک مرخصی گرفتهام که ممکن است از کار بیکار شوم.
این خانم ۲۷ ساله ادامه میدهد: نامه کسری کار از چند نفر آوردهام اما بانک آن نامهها را قبول نکرده و میگوید چون این افراد کارمند قراردادی هستند ضمانتی برای پرداخت اقساط تسهیلات شما نمیشود. همسرم دیگر خسته شده و میگوید از گرفتن این وام باید صرف نظر کنیم اما مگر میشود؟ ما به این پول نیاز شدید داریم. او ادامه می دهد: بانک برای تایید نامه کسری کار به ما سخت میگیرد. نه من و نه همسرم کسی را نداریم که کارمند رسمی باشد و ضامن ما شود. آنها به ما میگویند اگر ضامن رسمی ندارید به شما وام نمیدهیم. هر چند دراین بین زوج هایی هم هستند که چون ضامن معتبر دارند و خیلی زود مدارک لازم را آماده می کنند در کمتر از چند ماه موفق به دریافت وام ازدواج می شوند.
ثبت نام 2424 زوج در سامانه
مدیر امور شعب بانک ملی استان هم با بیان این که سال گذشته 2 هزار و 424 زوج در سامانه ازدواج این بانک متقاضی وام بودند می گوید: از این تعداد 2 هزار و 104 زوج موفق به دریافت وام به مبلغ 181 میلیارد و 180 میلیون ریال شده اند و 235 نفر هم در نوبت دریافت تسهیلات هستند.
«دهباشی» دلایل افرادی را که موفق به دریافت وام نشدند را هم عدم مراجعه و تکمیل نکردن پرونده عنوان می کند و می افزاید: سهمیه ای که برای سال جاری خراسان جنوبی هم در نظر گرفته شده هنوز ابلاغ نشده است. به گفته وی از آن جایی که خراسان جنوبی طی سال های اخیر با خشکسالی مواجه بوده این معضل سبب شده تا مردم درآمد ناچیز خود را در حساب های سود دار به ودیعه بگذارند و از محل سود دریافتی بخشی از مخارج زندگی خود را تامین کنند. گرچه گاهی شاهد این هستیم که با وجود تاکید مکرر بانک مرکزی، برخی از افراد منابع خود را نزد موسسه هایی که دارای مجوز بانک مرکزی نیستند به ودیعه می گذارند و این امر علاوه بر خطراتی که بابت اصل منابع به ودیعه گذاشته آن ها دارد موجب انتقال منابع استان به مرکز نیز می شود به همین دلیل میزان ودیعه منابع مردم در سر فصل قرض الحسنه پس انداز بسیار کم شده است.
وی ادامه می دهد: بنابراین کمبود منابع قرض الحسنه در استان، اقساط معوق تسهیلات قرض الحسنه، الزامات قانونی برای پرداخت تسهیلات قرض الحسنه خود اشتغالی و مراجعه نکردن متقاضی به منظور تکمیل کردن پرونده از عوامل پشت صف ماندن زوج های جوان است.
سامانه باز است
وی از باز بودن سامانه ازدواج برای ثبت نام خبر می دهد و می گوید: چون این سامانه نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است بانک های عامل در این سامانه متغیر است.
به گفته وی هیچ تفاوتی در دریافت وام ازدواج بین زوج های روستایی و شهری وجود ندارد و تنها استثنایی که برای دریافت این وام وجود دارد به خانواده های شاهد وایثارگر برمی گردد که به هریک از زوجین مبلغ 200 میلیون ریال وام قرض الحسنه ازدواج تعلق می گیرد.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هم چندی پیش اعلام کرد در راستای حمایت از ازدواج جوانان و اجرای مفاد قانونی تبصره 29 قانون بودجه سال1395 کل کشور و بند(ج) تبصره16 قانون بودجه سالجاری، ضمن ابلاغ این تبصرههای مذکور از محل سپردههای قرضالحسنه پسانداز و جاری به تمام بانکهای کشور، اولویت تسریع و تسهیل در اعطای تسهیلات موصوف نسبت به دیگر تسهیلات قرضالحسنه از سوی بانکها را مورد تأکید قرار داده است.
قابل ذکر است تا پایان سال گذشته 31بانک، مؤسسه اعتباری و صندوق در سامانه تسهیلات قرضالحسنه ازدواج فعال بوده و نسبت به پرداخت این تسهیلات اقدام میکنند. حسب آمار مأخوذه از سامانه ازدواج این بانک، طی سال گذشته یک میلیون و 18 هزار و 560 فقره به مبلغ 98 هزار و 62 میلیارد ریال تسهیلات قرضالحسنه ازدواج در کل کشور پرداخت شده است. همچنین تعداد متقاضیان در صف تا پایان سال گذشته نیز برابر با 483 هزار و 885 نفر که تعداد 167 هزار و 15 نفر از افراد یاد شده در مراحل تکمیل پرونده و انعقاد قرارداد برای اخذ تسهیلات قرضالحسنه ازدواج قرار دارند.
بدیهی است پرداخت تسهیلات ازدواج توسط بانکها منوط به تکمیل مدارک مورد نظر بانک در مدت زمان تعیینشده از سوی متقاضیان است.
لازم به ذکر است در تبصرههای قانون بودجه سالجاری در مجموع مبلغ 163 هزارمیلیارد ریال تکالیف از محل منابع قرضالحسنه برای سیستم بانکی در نظر گرفته شده، ضمن اینکه حسب قانون برنامه ششم توسعه مقرر شده است سالیانه 10درصد منابع قرضالحسنه پسانداز صرف اشتغال ایثارگران شود.